Arşivden: Toplumun eşiğinden - Masaru Tatsuki

Röportaj: Leyla Aksu Bu röportaj, Temmuz 2015 tarihli Bant Mag. No:41’de yayımlanmıştır.

“Ben sanırım hep ‘toplum’ ile ilgili şüpheleri olan bir çocuk oldum.”

Japon fotoğrafçı Masaru Tatsuki insanları, gelenekleri ve hızlı gelen değişimlerin ardında bıraktıklarımızı anlamak adına çalışıyor. Çektiği fotoğraflar, toplumun uç noktalarında yaşayanların hayatlarına odaklanıyor ve sade kompozisyonları onların yaşantılarını bize gösterişsizce tanıtıyor. Fotoğrafçının 2007 yılında tamamladığı Decotora serisi, Japonya’da gecenin karanlığında bayram ışıkları gibi parıldayan süslenmiş kamyon geleneğine odaklanırken, onu takip eden Tohoku serisinin merkezinde, ülkenin kırsal kesimindekilerin ırak yaşantıları var. Masaru Tatsuki’den hikâyesini dinledik.

Seni fotoğrafçılığa ilk iten neydi? Fotoğraf çekmeye ne zaman ve ne şekilde başladın?

Bir süre filmle ilgili bir işe girmek istiyordum çünkü küçüklüğümden beri filmleri sevmişimdir; her ne kadar çoğu çocukların hasret kaldığı, anlaşılması kolay, basit Hollywood filmleri olsa bile. Liseden mezun olduktan sonra üniversiteye gitmek yerine Tokyo’da ufak bir film yapım şirketinde çalıştım. Orada çalışmak eğlenceliydi, ama buna rağmen öğlen molasında bir kitapçıya uğradım ve başka bir olasılığın beni çekmeye başladığını fark ettim. Bu Diane Arbus’un kendi adını taşıyan fotoğraf kitabıydı. Fotoğrafları tavrını yansıtıyordu. Fotoğraf makinesiyle toplumun ve halkın derinliklerine inmenin yolunu bulmuştu ve beni fotoğrafçı olmak için aydınlatıyor ve teşvik ediyor gibiydi. Asıl beklediğim filmle ilgili bir işti, fakat yalnızca bir yılın ardından o işi bıraktım ve içgüdüsel şekilde fotoğrafçı olmaya karar verdim. Ben sanırım hep ”toplum” ile ilgili şüpheleri olan bir çocuk oldum. Mesela, Japonya’da çoğu insan toplumda başarının sıralaması yüksek bir lise veya üniversiteye girip sonra büyük bir şirket için çalışmak, evlenmek, büyük bir ev ve şık bir araba satın almak olduğunu düşünüyor. İnsanların kendi kararları yerine toplum içerisinde onlara dayatılan bir şeyin hayatlarına yön verdiği bu durumla ilgili şüphelerim vardı.

Bize çalışma sürecini biraz anlatabilir misin? Herhangi bir projenin konusuna veya zaman çerçevesini nasıl belirliyorsun?

Ben öncelikle Japon’um. Bu değişmez bir gerçek, fakat bu uyruk tarafından bağlanmış olduğum anlamına gelmiyor. Sadece doğduğum ve hâlâ yakın bağlarımın bulunduğu yere odaklanıyorum. Projem için bir konu bulduğumda en önemli şey kontrollü ve katı ülkeme toplumun eşiğinden bakıp onu hissetmem. Örneğin, bu şekilde insanların antik çağlardan beri sürdürdüğü yönlerini görüp hissedebiliyorum.

Projelerimin üzerinde harcadığım zamanın süresinin benim kararım olmaması gerektiğine ve fotoğrafa konu olanın bu konuda yetkili olması gerektiğine inanıyorum. Ben her zaman fotoğraf çekme fırsatı verilmiş konumundayım. Kesinlikle sürekli olarak benimle konumun arasındaki sınırın bilincinde olmam lâzım. Aynı zamanda sabırlı olup fotoğraf çekme şansını beklemem lâzım.

Decotora serisi için ilham ilk nereden geldi?

Süslenmiş kamyonlar demişken, 1970’lerde Japonya’da Kamyon İşçileri (Torakku Yaro) isimli 10 bölümlük popüler bir seri vardı. Ama 1974’te doğduğum için vaktinde izleyememiştim.

Hâlâ kamyonların otobandan gürleyerek geçişini sık sık hatırlıyorum. İlk süslenmiş kamyon gördüğümde ise gerçekten hayrete düşmüştüm. Bir süre sonra da sürücülerin kamyonlarının içinde hayat bulan gururlarını ve duyarlılıklarını keşfedip fotoğraflarını çekmeye başladım.

Röportajın tamamını okumak için buraya tıklayarak Bant Mag. No:41’e ulaşabilirsiniz.