Grammy adayı trans şarkıcı Jackie Shane 78 yaşında hayata veda etti
“Pek çoğumuz başkalarının toprağına gömülüyüz. Onlara şunu söylüyorum, köklerinizi çıkarın. Kendi toprağınızı bulun.”
Amerikalı soul şarkıcısı Jackie Shane geçtiğimiz hafta perşembe günü evinde hayatına veda etti. Nashville doğumlu sanatçı trans kimliğinden ziyade dönemin ayrımcı Jim Crow yasaları altındaki Amerika’da bir Afro-Amerikan olarak uğradığı zulümden dolayı ülkesini terk ederek Kanada’nın Toronto şehrine yerleşmişti. İşte burada, kendisini bir efsane haline getiren canlı performansları, siyah ve trans birey olarak dönemin koşullarına meydan okuyan özgüvenli hikâyesiyle LGBTİ+ komünitesinin hayranlığını kazandı ve bölgenin kolektif hafızasında kuir kültürün bir ikonu haline geldi. O dönemde Toronto’da Onur Yürüyüşü’nün gerçekleştiği Yonge Street’te sahneye çıkan Shane, bir tekli ve canlı kayıt bir albümden sonra, 1970’lerin başında müzik kariyerini bırakarak gizemli bir şekilde ortadan kayboldu.
Jackie Shane’in 1963’de Willam Bell’in “Any Other Day” isimli parçasını yorumladığı teklisi Toronto’da hızla yayılan bir marş haline geldi. Bunu takiben Caravan Record etiketiyle yayınlanan ve bugün pek çok koleksiyonerin peşinde olduğu limitli baskı Jackie Shane Live albümü çıktı. Albüm, Shane’in 1967’de dönemin ünlü The Saphire kulübünde verdiği efsane performanslarından oluşuyordu.
“Size şunu söyleyebilirim. O ruha bürününce, ruh da sizi ele geçiriyor. Bu neredeyse başka bir boyuta geçmek gibi, çünkü artık kontrol sizde değil. Ancak o kadar güzel bir şekilde ele geçiriliyorsunuz ki, hiç bitmesin istiyorsunuz.” – Jackie Shane
Jackie Shane’in canlı performanslarının kült bir üne sahip olmasının altında yatan sebeplerden biri, bu albümdeki bazı parçalarda da tanık olabileceğiniz, Shane’in performanslarında, parça arasında spontane bir şekilde verdiği monologlardı. İzleyicinin her konserde heyecanla beklediği bu monologlarda bugün geçerliliğinden zerre kaybetmemiş toplumsal cinsiyet argümanlarını, muhteşem bir öykü anlatıcılığı ve sivri bir mizahla birleştirerek “kuir vaazlar” veren Shane, kendisinden başkalarının söyleyemediklerini söylediği için daha fazla konuşmasını isteyen kalabalığın kendisinde uyandırdığı hissi seneler sonra şöyle hatırlıyor:
“Bu benim için çok önemliydi çünkü ben onlara bir parçamı veriyordum. Bu soyunmak gibi. Gerçek olmak,gerçekleri söylemek, onlara bunun gerçek olduğunu, benim gerçek olduğumu, bunu hissettiğimi, bunun ben olduğumu söylemek.”
Jackie Shane Live albümünün yayınlanmasından birkaç sene sonra, kimseye haber vermeden ortadan kaybolan Jackie Shane’in tekrar ortaya çıkışı, eski hayranlarının fark edeceği çeşitli emarelerle seziliyordu. İlk önce 2010’da CBS Radyosu I Got Mine: The Story Of Jackie Shane isimli radyo belgeselini yayınlandı. 2014’de Toronto merkezli Videofag isimli performans sanatları tiyatrosunda Whatever Happened To Jackie Shane? isimli bir sergi yer aldı. Shane’in yüzü Toronto’da 20 katlı bir binanın üzerinde, Ronnie Hawkins, Glenn Gould, Diane Brooks, ve Muddy Waters’ın yüzleriyle beraber dev bir duvar resminde ortaya çıktı.
Çağının ötesindeki duruşuyla şehrin kuir kültürünün oluşmasında önemli bir rol oynayan bu yorumcuyu hatırlaması, Shane’in yeniden ortaya çıkarılması için gereken süreci de başlatmış oldu. Pek çok aracı telefon konuşmasından sonra nihayet Any Other Way isimli albümünün temizlenerek yeniden yayınlanmasına izin veren sanatçı,2019’de en iyi tarihi albüm kategorisinde Grammy adayı olduğunda The Associated Press’e verdiği röportajda hislerini, “Keşfedildim. İstediğim bu değildi, ama iyi hissettim. Bu kadar zamandan sonra, insanlar hala önemsiyor. Ve beni şimdi keşfeden bir sürü insan var, gerçekten inanılmaz bir his” sözleriyle ifade ediyordu. Günümüzde dahi toplumsal cinsiyet politikalarının baskısıyla mücadele ederken, bundan yarım yüzyıl önce kendi kimliğini tanımlama ve sahiplenme cesaretini onurla taşıyan Jackie Shane’ye açtığı yol ve harika müziği için müteşekkir bir hoşçakal diyoruz.
