Lee 'Scratch' Perry'nin doğumgünü şerefine: The Upsetter Records'un çizgi hikayesi
Babylon Dergi’nin geçtiğimiz kasım ayında yayınlanan 25. sayısında, Lee ‘Scratch’ Perry ve kurucusu olduğu efsanevi plak şirketi The Upsetter Records’un hikayesini Furkan Birgün’ün çizimleriyle anlatmıştık! Bugün tam 79. yaşını kutlayan Lee ‘Scratch’ Perry’nin şerefine, The Upsetter Records’un çizgi hikayesini bir kez daha hatırlıyoruz!
Hazırlayan: Cem Kayıran – İllüstrasyon: Furkan Birgün
1936 yılında Jamaika’da dünyaya gelen Lee “Scratch” Perry’nin dub, reggae ve ska gibi müzikler için ne anlam ifade ettiğini bir kez daha anlatmaya gerek yok. Bu sayfalarda efsanevi ismin kariyerinin önemli satırbaşlarından biri olan plak şirketi Upsetter Records’u hatırlayacağız!
Lee “Scratch” Perry, 1950’li ve 60’lı yıllarda ünlü Jamaikalı plak şirketi Studio One ve yine Jamaikalı reggae prodüktörü Joe Gibbs’e ait olan Amalgamated Records’ta çalıştı.
1968 yılına geldiğimizde, kendi albümlerini yayınlamak üzere bir plak şirketi kurmak isteyen Lee “Scratch” Perry, Jamaika’nın Kingston şehrinde Upsetter Records’u hayata geçirdi.
İsmini Lee “Scratch” Perry’nin 1968 tarihli single’ı “I Am The Upsetter”dan alan plak şirketinin bünyesinde, Perry’nin plaklarını sattığı bir dükkan da bulunuyordu.
Bu arada Lee “Scratch” Perry’nin Studio One’da çalıştığı dönemdeki patronu olan “Coxsone” Dodd’u hedef alan “I Am The Upsetter” şarkısının ardından, lakabının The Upsetter olarak kaldığını da hatırlatalım!
O dönemin yaygın alışkanlığı olarak, hemen her plak şirketinin kendi grubu oluyor ve albümü kaydedilen müzisyenlere bu gruplar eşlik ediyordu. Upsetter Records’un da bir orkestrası vardı tabii ki: The Upsetters!
Piyanist Gladstone Anderson liderliğinde Gladdy’s All Stars ismiyle müzik yapan ekipten oluşan The Upsetters, Lee “Scratch” Perry’nin 1969-1986 yıllarında yayınladığı 14 stüdyo albümünde yer almıştı.
İlk başlarda İngiliz plak şirketi Trojan Records’a bağlı olarak çalışan Upsetter Records, Trojan etiketiyle yayınlanan albümleri (tabii ki bunlar arasında Lee “Scratch” Perry albümleri çoğunlukta) Jamaika ve çevresinde dağıtıyordu.
Upsetter Records’un Lee “Scratch” Perry ile birlikte en büyük yıldızı şüphesiz Bob Marley’di. Bob Marley’in grubu The Wailers’ın tohumları da, The Upsetters üyesi olan Aston ve Carlton Barrett kardeşler tarafından atılmıştı.
Bob Marley & The Wailers’ın ilk dönem kayıtlarını yayınlayan Upsetter’ın kataloğunda Dave Barker, Al & The Vibrations, Mahalia Saunders gibi isimler de yer alıyordu. Tabii ki bu isimlerin hemen hemen hepsine de The Upsetters eşlik ediyordu. Bu kalabalık kadronun daha rahat çalışabilmesi adına, Lee “Scratch” Perry kritik bir adım atarak sonradan reggae müziğin en önemli merkezlerinden biri olacak Black Ark Studios’u kurdu.
Ailesinin evinin hemen arkasına inşa ettiği Black Ark Studios’ta kendi prodüktörlüğünde birçok efsane reggae albümü kaydeden Lee “Scratch” Perry, 1970’li yıllarda söz konusu stüdyoda Paul McCartney ve The Clash gibi isimleri de ağırladı ve onlarla birlikte kayıtlar yaptı.
Fakat işler 80’lerin başlarında pek de planlandığı gibi gitmemeye başladı. Lee “Scratch” Perry’yi stüdyoyla ilgili huzursuz eden durumlar ortaya çıkıyordu. Birtakım iddialar gangsterlerin, Perry’ye çeşitli şekillerde şantaj ve baskılar yaparak kayıt gelirlerinin bir kısmına el koyduğunu söylüyor. Bu ve bunlar gibi çeşitli hikayelerin ardından depresyona giren Lee “Scratch” Perry, stüdyoyu kendi elleriyle yakarak Black Ark efsanesini sonlandırdı.
Bu olayın ardından uzun süre kendi kabuğuna çekilen ve üretim yapmayan Lee “Scratch” Perry, çok sonradan verdiği bir röportajında, stüdyoyu içindeki kirli ruhlar sebebiyle yaktığını söylüyordu.
Bir başka dub efsanesi King Tubby’nin 1989 yılında Kingston’da vurulmasının ardından, Upsetter Records da sona erdi ve üretimi durduruldu.
Özellikle 1980’lerin ikinci yarısıyla birlikte, üretimini epey hızlandıran ve sık aralıklarla albümler yayınlamayı sürdüren Lee “Scratch” Perry, geçtiğimiz iki yılda The Orb’la yayınladığı iki albümün ardından geçtiğimiz yaz İngiliz prodüktör Daniel Boyle ile kaydettiği albümü Back On The Controls’u yayınladı.
Albümün isminden de anlaşılacağı gibi, kontrolü yeniden eline almak isteyen Lee “Scratch” Perry, bu albüm için efsaneyi geri döndürdü ve Upsetter Records’u 25 yıl aranın ardından yeniden açtı! Upsetter Records’ın ikinci baharını önümüzdeki yıllarda yaşayacağını öngörmek güç olsa da, bugün dinlediğimiz reggae ve dub müziğin bir anlamda doğduğu yerlerden biri olan Upsetter’ın geri döndüğünü bilmek yeterince güzel!
