2024: En iyi 30 podcast
Hazırlayan: İlayda Güler
Huzurlarınızda, ilk bölümü 2024’te yayımlanmış podcast serilerinden Türkçe ve İngilizce karışık bir seçki. Alanında uzman kişilerin sözleriyle aydınlanmak, daha fazla soru sormak ya da yalnızca kafa boşaltmak, eğlenmek için. Sıralama alfabetik.

Antakya Atlası & Günaydın Antakya
Tuğçe Tezer (Bağımsız & MuseBirds Media)
6-20 Şubat depremleri öncesinde ve sonrasında olmaması gereken neler oldu; olması gereken neler olmadı? Uzun yıllardır Antakya üzerine çalışan şehir plancısı Tuğçe Tezer, konuklarıyla ya da tek başına yas, dayanışma ve umut hakkında konuşuyor. Kentle ilgili havadisleri ve hisleri tarihe geçiren bu kardeş sesli güncelerin her bölümünde, Antakya ve Antakyalılara “Yalnız değilsin, iyileşeceksin.” mesajı veriyor.

arkadaşlar
Kaan Bolat & Yiğitcan Erdoğan (Castle Media)
İnşasındaki güvenme arzusu, devamlılığındaki karşılıklı emek ve kaybındaki yıkıcılığa bakılırsa, diğer ilişkilerden daha az değerli olmadığı ortada, hâliyle üzerine daha çok düşünmemizin iyi olacağı bir yakınlık biçimi arkadaşlık. Bu podcast serisi; en yakın arkadaşları buluşturarak; hayatı güzelleştiren o destek mekanizması, araya bir üçüncünün dâhil olup olamayacağı, ıssız adaya düşülse kimin kimi yiyeceğine dair akıl yürütüyor.

Aslına Bakarsan
Özgür Mumcu (Podbee)
Ruhunu kavramaya yetişemiyor gibi hissettiğimiz bu hızlı zamanda “Merak edilecek ne çok şey var!” düşüncesinin peşine takılarak, her bölüm farklı bir konuktan bir işin aslını öğreniyor Özgür Mumcu. Bir ifade aracı olarak dövme, günümüzün ütopyaları, Beyoğlu’nu Beyoğlu yapan müzik kültürü, yemek yemenin zevkle bağlantısı ve çok daha fazlasına dair sohbetler var içeride.

Azınlık Hâlleri
(Hrant Dink Vakfı)
Azınlık kimdir? Azınlık olmak ne anlama geliyor? Azınlık hakları nasıl ortaya çıktı ve dönüştü; Türkiye’deki sivil toplumun ne kadar gündeminde? Her bölümünde bir başka uzmana danışan bu podcast serisi; azınlığın farklı coğrafyalardaki karşılıklarından eğitim müfredatındaki yerine, isimlendirme politikalarından kimlikle neredeyse eşitlenen yemeklere doğru hareket ederek, temasını enine boyuna inceliyor.

Embedded: Tested
(NPR & CBC)
1930’ların faşist, sahte biliminden bugün hâlâ kullanılan ikili sınıflandırma sistemine varan bir ölçekte, kadın sporculara yönelik cinsiyet testinin tarihine odaklanan bir sesli belgesel serisi. Atletizm otoritelerinin geçtiğimiz yıl konuşulan “Kadınlarda doğal testosteron seviyeleri düşmedikçe, kadın kategorisinde yarışılamaz.” düzenlemesinden yola çıkarak, Cinsiyet Gelişim Farklılığı (DSD) gösteren bir kadın koşucu grubuna odaklanıyor.

Fail Better with David Duchovny
(Lemonada)
Samuel Beckett’ın “Yine dene. Yine yenil. Daha iyi yenil.” sözünü şiar edinmiş aktör David Duchovny, “başarısızlık” olarak adlandırılan pek çok şeyin, büyüyebilmesi ve aydınlanabilmesi için insana eşsiz şanslar sunduğuna inanıyor. Başarısızlığa hep birlikte gülmenin iyi bir başlangıç olduğu fikriyle başarısızlık hatıralarını dinlemek üzere Ben Stiller, Bette Midler, Sean Penn gibi arkadaşlarını misafir ediyor.

Finally! A Show
(iHeartPodcasts)
Her bölümde başka bir kadının sabahtan akşama bir gününe takılma sözü veren bu sesli yaşam koleksiyonu, gerçeğin tam ortasından bildiriyor. Opsiyonlarınız arasında 83 yaşında bir takvim kızı, 15 yaşında bir su kayağı hocası, bir ses banyosu uygulayıcısı, TikTok’ta viral olmuş bir büyük beden giyim butiği sahibi, yeni doğurmuş bir çoksatan yazar gibileri var. Seçim sizin.

Gözlerini Aç
Alper Bahçekapılı (Aposto Radyo)
Sadece mumların aydınlattığı bir odada 15 dakika gözlerini kapatan müzisyenler, gözlerini açtıklarında; hatırladıkları ilk görüntüden başlayarak, onları bugüne getirmiş türlü anılarını anlatıyor. Çocukluk evindeki yaşantıları, okul maceraları, mektup arkadaşları, ilk enstrümanları, yaşamlarındaki sihirli karşılaşmalar, özel insanlar, yoğun duygular ve müziğin peşinde yaptıklarıyla kendi hikâyelerini kendi sözcükleriyle yeniden yazıyor.

Haddini Aşan Yaşam Rehberi
M. Serdar Kuzuloğlu (Podbee)
Her şeyi bilmek ve hiçbir şeyi umursamamak arasında savrulanların acil durum toplanma alanı. Serdar Kuzuloğlu keyif de vicdan azabı da olabilen uyku; doğası gereği sancılı, bir o kadar da eşsiz gençlik zamanını Türkiye’de yaşamak; sessizliğin huzurlu ve huzursuz yanları; bu gösteri çağında içe dönük olmak; boğazımızdaki düğümler gibi her birimizin hayatından bir biçimde geçmiş ya da geçecek olan meseleleri kurcalıyor.

Hysterical
(Wondery & Pineapple Street Studios)
2011’de New York, LeRoy’da yaşayan bir grup liseli kız arasında gizemli bir hastalık yayıldı; Tourette sendromundakine benzer tikler geliştiriyorlardı. Acaba okulda mı bir şey vardı, yoksa hepsi kafalarında mıydı? Salem cadı mahkemelerinden bu yana görülmüş en ciddi kitlesel histeri vakasının izini süren bu yedi bölümlük podcast dizisi, salgının olası nedenlerini ararken; bir sosyal bulaşma olma ihtimaline karşın, modern psikolojinin köklerine iniyor.

Inconceivable Truth
(Wavland)
Çocukluğundan beri biyolojik babasını arayan araştırmacı gazeteci Matt Katz, yanlış yolda olduğunu 40’lı yaşlarında öğrendi. Kimlik, babalık, tıbbi etik ve aile gibi kavramların ne anlama geldiğini sorgularken aradığı cevapları bulacak olsa da bu onu tamamlar mı yoksa işler daha da mı karmaşık bir hâl alır? Kişisel anlatı, tarihin giziyle çakışırsa…

İlişki Durumu: Karışık
Simay Yılmaz (Heltia Podcast)
Arkadaş ayrılığı, anne kız dinamikleri, iş yerindeki “Biz bir aileyiz.” manipülasyonu, türlü beklentilerin yarattığı baskıyla zaman zaman kendi bedenimizi maruz bıraktığımız hoyrat bakış… Sen O Kız Değil Misin?’den aşina olabileceğiniz Simay Yılmaz, bu kez her bölümde bir başka ilişki biçimi üzerine düşünüyor. Heltia’nın yayın hayatına 2024’te başlayan Tüplü Televizyon ile Değiştim ve Geliştim adlı podcast serilerine de kulak kabartabilirsiniz.

Kan, Ter, Gözyaşı
(Kreşendo)
Moderatörlüğünü Ezgi Karadayı’nın üstlendiği bu video-podcast, adından da anlaşılacağı üzere müzik sektöründeki engelleri aşmak için atılan ilham dolu adımları, düşüp düşüp kalkmaları, hakları korumak için beslenen umut ve inancı konuklarının sesinden sunuyor. Orkestra şefi Nisan Ak, kuir eğlence mekânları işleten fotoğrafçı Üzüm Derin Solak, Grammy adayı besteci Esin Aydıngöz, davulcu Nihal Saruhanlı ve dahasıyla…

Kentte İyilik Hâli
Mekânda Adalet Derneği (MADpodcast)
Toplum sağlığının belirleyicilerinden biri olan kent tasarımı ve yönetimi ekseninde iyilik hâlimizi destekleyici mekanizmaları araştıran Mekânda Adalet Derneği; çalıştaylar, raporlar, yazılı notlar ve videoları kapsayan projesi için bir podcast serisi de kaydediyor. Sokak hayvanları, yaya ulaşımı, kentsel dönüşüm, bakım emeği, ruh sağlığı, kıyılara erişim gibi kentte gündelik yaşam deneyimlerimizi etkileyen başlıkların uzmanlarına mikrofon uzatıyor.

Misafir Odası
(Podbee)
Umay 35 yaşında, bekar, çocuksuz, beyaz yakalı bir kadın. Kardeşi Ülgen (Güven Murat Akpınar), annesi İştar (Derya Alabora), 14 yıl önce kaybettiği babası Rıza (Serkan Keskin) ve geride kalan yaslarının ördüğü bu öyküyle “İnsan ailesinden, ölümden, çocukluk anılarından, yaşamaya çalıştığı şehrin gürültülerinden ve kafasındaki seslerden ne kadar uzağa kaçabilir?” sorusuna yanıt aramaya davet ediyor dinleyicilerini. Sekiz bölümlük serinin senaryosu Volkan Çıkıntıoğlu’ndan, yönetmeni ise Tunç Şahin.

Modern Gurbet
Melis Danişmend (Castle Media)
Hayatında yeni bir sayfa açmak üzere evini bir başka kente taşımış konukları, Melis Danişmend’le göç serüvenlerini paylaşıyor. Özlemler, keşifler, belki dil bariyeri belki de yalnızlıkla baş etmeler, daha özgür hissetmeler ve nicesi, yolculukların birer izi. Hikâyeler; Lizbon, Berlin, Toronto, Cardiff, Londra, Ankara, Atina, Amsterdam, Sığacık duraklarında geçiyor.

Neden Filmimi Çekemiyorum?
Zeynep Atakan (Podkraft)
Altın Palmiyeli Kış Uykusu gibi Türkiye sinemasının nitelikli örneklerinde yapımcılık görevini üstlenmiş Zeynep Atakan; filmcilik alanında üreten yönetmen, senarist, oyuncu, müzisyen konuklarından bu uğurda yaşadıkları sevinçler ve hayal kırıklıklarını, yaratma cesaretlerini nerede bulduklarını, unutulmaz hatıralarını dinliyor. Geçmişten bu yana pek de kolay olmayan bu yola dair ortak duyguların farklı ağızlardan geleceğe aktarılmasına vesile oluyor.

Oldu mu?
Cansu Dengey & Rayka Kumru (Bağımsız)
İçerik üreticisi Cansu Dengey ve seksolog Rayka Kumru “iki kadın, iki arkadaş ve 30’larındaki iki insan olmak” dışındaki tüm kimliklerinden sıyrılarak, toplumsal ve kişisel beklentiler arasında meydana getirmeye çalıştıkları yetişkinliklerine bakıyor. Müzik zevklerini şekillendiren karşılaşmalar, geçip gitmek, saplanıp kalmak, tetiklenmek, ağlamak, sevgiyi verebilmek ve alabilmek hakkında konuşuyor.

Olsun, O da İyi
Eray Özer (Poddy)
Gazeteci Eray Özer, başına gelenler ve tercih ettikleriyle şimdiye kadarki süresini “garip” diye tarif etmekte bir beis görmediği hayatından kimi kesitleri anlatıyor. Kapakta gördüğünüz beş yaşından kalma lunapark pozunun ardındaki hikâyeden başlayarak; sünnetçiler kralının toplu kesimindeki hâline, kariyerinin yapmadığı bir haberle değişmesine, cennette gibi hissettiği meşhur 1987 kışına; ezcümle, kişisel tarihinin komik vakalarına uzanıyor.

On Set with
(HGTV & Max)
Bayıldığımız film ve dizilerin atmosfer inşasından sorumlu sanat yönetmenleri, set ve kostüm tasarımcılarıyla yapılmış bir sohbet serisi. SuChin Pak kolaylaştırıcılığında; karakterlerini sanatla sembolize eden The White Lotus’un sunduğu zarif, lüks ve gergin Sicilya deneyimi, Succession’daki kişiliksiz Roy evlerinin yaslandığı psikoloji, Game of Thrones’un her bir krallığını oluşturan görsel zemin gibi meraktan gözleri parlatacak başlıklar konuşuluyor.

Otobanda Kaybolanlar
(Kuir Podcast Dizileri)
Siz birinin otobanında kayboldunuz mu hiç? Fırat Uran’ın ilk romanından uyarlanan bu 17 bölümlük seri, Alaz ve Batu adlı baş karakterlerinin çetrefilli ilişkisi etrafında akan zamanı seslendiriyor. Sürpriz kaçmasın diye spoiler yok ama hikâyede elbette, David Lynch’in Lost Highway’inden ilham var. Kuir Podcast Dizileri’nin ikincisi Olamayanlar: Heykel Adam da aynı kanaldan dinlenebilir.

Pop Culture Debate Club with Ronald Young Jr.
(Lemonada & BBC)
Konsept basit: Her hafta, seçilen iki popüler kültür simgesi hakkında tartışmak üzere iki hayran karşı karşıya geliyor. Savunmalar tamamlandıktan sonra tüm argümanları etraflıca değerlendiren sunucu Ronald Young Jr., kazananı seçiyor. “All I Want for Christmas Is You” mu, yoksa “Last Christmas” mı? Sesli kitap mı, basılı kitap mı? In the Mood for Love mı, The Menu mu? Siz ne dersiniz?

Primer
(Maximum Fun)
Her yıl, İngilizce konuşan dünyanın dışından bir müzikal üslubu keşfetme niyetiyle hayata geçen Primer, ilk sezonu için Japonya’dan filizlenmiş City Pop’u seçiyor. Türü taşıyan müzisyenler, o çatı altında değerlendirilen şarkıların kültürel bağlamı ve hangi coğrafyalarda ne gibi etkiler bıraktığı kurcalanıyor da kurcalanıyor. Tanışma merasimleri Miki Matsubara’dan Haruomi Hasono’ya, Tatsuro Yamashita’dan, Yasuko Agawa’ya bağlanıyor.

Sadece Film İzlemiyorum
Cem Başak (Podbee)
Kendinden bahsettikten sonra kendinden sıkılmak, onaylanma ihtiyacı ve Joker 2, aşk ve Past Lives, sürekli çekici görünmeye çalışmanın yorgunluğu ve The Substance, açık ilişkiler… YouTube kanalı Filme Gitmeden Önce’den tanıyor olabileceğiniz Cem Başak, sinema kadar onun dışında da söyleyecek sözü oluşundan aldığı güçle depresif şakalarını dünyanın, anlamadığı veya anlamaktan hoşlanmadığı yönlerine püskürtüyor.

Shell Game
Evan Ratliff (Bağımsız)
Gazeteci Evan Ratliff, klonladığı sesini bir sohbet robotuna bağlayarak arkadaşları ve ailesiyle, dolandırıcılarla, başka yapay zekâlarla, hatta terapistiyle bile konuştu. Amacı, bizi tehdit eden teknolojinin kontrolünü ele geçirdiğinde olacakları görmekti. Böylece yapay zekânın neleri şimdiden yapabilirken, neleri henüz yapamadığını, gerçekliği giderek yitiren geleceğimizden neler bekleyebileceğimizi anlamaya çalışınca, bu podcast’i ortaya çıkardı.

Sixteenth Minute (of Fame)
(Cool Zone Media & iHeartPodcasts)
Jamie Loftus’un, biraz kaba bir ifadeyle eskimiş internet ünlülerine bir adım daha yakından baktığı haftalık şovu. Zamanında viral olmuş bir insan ya da şeyin, örneğin bir meme’in bize neyi hatırlattığını, neyin altını çizip, neyi algımızın dışarıda bıraktığını didikleyerek, toplumsal hayata, kültüre dair ilginç tespitler yapmamıza vesile oluyor. Manosfer, diğer bir deyişle erküre, viral hipopotam Moo Deng, Katy Perry’nin left shark’ı; konularından bazıları.

The Curious History of Your Home
(Noiser)
Çift camlı pencereleri bir Fransa kralının portakala olan düşkünlüğüne borçlu olduğumuzu biliyor muydunuz? Antik Yunan’da diş macunu yerine öğütülmüş kemik ve istiridye kabuğu kullanıldığını? Ya Viktorya döneminde düpedüz ölümcül olan duvar kâğıtları? Ev tarihçisi Ruth Goodman; banyolar, halılar, fırınlar, yataklar gibi gündelik hayatımızın parçası olmuş nesneler ve mekânların şaşırtıcı hikâyelerini dinlemeye davet ediyor.

The Pink House with Sam Smith
(Lemonada)
Beş Grammy’li Sam Smith, sesini bulduğu güvenli alanı, İngiltere’nin Great Chishill köyündeki çocukluk yuvası “Pembe Ev”in ona verdiği sıcaklıktan ilhamla başka hayatlarda, birini o kişi yapan yerler ve insanları araştırmaya koyuluyor. Elliot Page, Ocean Vuong, Jari Jones, Trixie Mattel gibi kuir ikonlarından yaşamlarını dönüştüren başlangıç hikâyelerini dinliyor.

Ve Diğer İşler
Beril Gür (Bağımsız)
Varlıklı bir aileniz ya da hazırda, yüklü bir ekonomik kaynağınız yoksa, sanat yaparak geçinebilmeniz için geriye kalan yegâne seçenek kendi kendinizin sponsoru olmak. Beril Gür, konuklarının deneyimleri ışığında, uzaktan nasıl’ını tahmin etmenin epey zor olduğu bu çözüm yoluna dair yeni sorular türetiyor. Sanatçıların sanat dışındaki işlerinin yanı sıra, hepsini birlikte götürmenin üzerlerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini de araştırıyor.

Yemekte Bile Yemek Konuşuyoruz
Nilay Örnek & Sinan Hamamsarılar (Bağımsız)
Adıyla müsemma, yeme – içme kültüründen bahseden, leziz bir podcast serisi. Nilay Örnek ve Sinan Hamamsarılar kâh kendi arasında, kâh konuklarıyla lakerdadan, turşudan, paskalya çöreğinden, peynirden, Yunan ya da Japon mutfağından, yemek içeren resimlerden ya da gizli kalmış meyhanelerden konuşuyor. Bazı bölümleri de Levon Bağış, Ercan Kesal, Osman Sezener gibi yemek için yaşayanlara ayırıyor.
Değerlendirme: Biçem Kaya, Burcu Teker, Elif Öz, Esin Çalışkan, Eylül Ege, İlayda Güler, Olcay Özer, Öykü Naz Gümüş