“Black Messiah ismi kolayca yanlış anlaşılabilir. Bazıları bunun dinle ilgili olduğunu, kendimi ‘Siyah Mesih’ olarak adlandırdığımı düşünecek. […] Benim için bu başlık bir toplumun değişim talep ettiği her yerde yükselen insanlarla ilgili. Hepimiz Black Messiah olmayı arzulamalıyız. Amacımız, karizmatik bir lideri övmek değil; binlerce lideri kutlamak.” -D’Angelo, 2014

Bir neo-soul efsanesi, direnişin ve kişisel yeniden doğuşun sembolü… Siyah müziğin karizmatik ve etkili sesi D’Angelo’nun üçüncü stüdyo albümü Black Messiah artık 10 yaşında.

Gerek politik alt metinleriyle, gerek uzun yıllara yayılan inişli çıkışlı yaratım süreciyle, sıradan bir albümden farklı bir hikâyesi var Black Messiah’ın. 15 Aralık 2014’te RCA etiketiyle yayımlanan albümün 10. yaş gününde, D’Angelo and The Vanguard – Black Messiah ve ardındakilere dair 20 bilinesi şeyi sıraladık. 

---

Bir aralık sabahı… ve sürpriz albüm

*2000’de yayımlanan meşhur Voodoo ve albümün uzun soluklu dünya turnesiyle D’Angelo, her konserinde dolup taşan salonlar ve yükselen bir kariyerin zirvesindeydi. Sahne ışıkları söndüğünde, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, trajik bir trafik kazası ve sonunda tutuklanmalara kadar uzanan kişisel problemler derken, 14 yıl boyunca sessizliğe gömüldü D’Angelo. 2012’de eski şarkılarıyla -ve henüz yayımlanmamış yeni birkaç parçayla- sahnelere dönse de hayranları bekledi, spekülasyonlar yayıldı fakat yeni bir albüm gelmedi.

*Ta ki 2014’ün 15 Aralık sabahına kadar. Bir pazartesi sabahına uyandınız ve D’Angelo yeni bir albüm yayımlamış! Black Messiah, büyük plak şirketlerinin alışıldık pazarlama stratejilerini bir kenara bırakarak sessiz sedasız, ansızın piyasaya sürüldü. Müzik eleştirmeni Nelson George’un tanıtımıyla ulaştı albüm hayranların kulaklarına. George’un da dediği gibi, albüm tam anlamıyla bir sürprizdi. Hatta o kadar beklenmedik bir zamanlamaydı ki RCA’daki bazı çalışanlar bile albümü duyurular yapıldıktan sonra dinleyebildi.

*Yine de bu sürpriz çıkıştan önce, albümle ilgili ufak işaretler verilmişti. Albümden iki gün önce, D’Angelo’nun YouTube hesabından 15 saniyelik bir tanıtım videosu paylaşıldı. Hemen sonrasında 2012’den beri D’Angelo’nun konserlerinde çaldığı “Sugah Daddy” parçası, Red Bull’un 20 Before 15 platformunda yalnızca bin indirme limitiyle hayranlara sunuldu.

*Peki bu kadar aceleci bir yayımlanışın nedeni neydi? New York Times’ın haberine göre, albüm aslında 2015’in ilk çeyreğine tarihlenmişti. 2014 yılında Ferguson’da Michael Brown adlı Siyah gencin polis tarafından öldürülmesi ve Eric Garner’ın “Nefes alamıyorum” yakarışlarıyla yine polis şiddeti sonucu hayatını kaybetmesi, ABD genelinde geniş çaplı protestoların fitilini ateşledi. Polis zorbalığına ve sistematik ırkçılığa karşı alevlenen toplumsal öfke, D’Angelo’yu albümün bir direniş sembolü olarak daha erken yayımlanması gerektiğine ikna etti. “Müziğimle sesimi duyurmak istiyorum” diyen D’Angelo, Black Messiah koleksiyonunu ABD’de yükselen değişim taleplerine güçlü bir yanıt olarak konumlandırdı.

*Albüm kapağı bile bu acele kararın bir sonucu. D’Angelo’nun 2014 Brooklyn AfroPunk Festivali’nde sahne aldığı sırada çekilen 16 mm siyah beyaz bir kare, hızlıca kapağa dönüştü. Görsel dili albümün temasıyla örtüşse de D’Angelo kapağın fontunun albümün isyan eden ruhunu tam olarak yansıtmadığını düşünmüş.

Prodüksiyona dair

*Black Messiah’nın ilham kaynakları arasında Sly and the Family Stone’un isyankâr enerjisi, Funkadelic’in psikedelik derinliği, Stevie Wonder’ın melodik zekâsı ve Prince’in eklektik dünyası öne çıkıyor. Ama albümün en kendine özgü tarafı, kayıtta hiçbir dijital plugin kullanılmadan, bant ve çoğunlukla vintage ekipmanlar kullanılarak tamamen analog bir prodüksiyon süreciyle yaratılmış olması. 

*Prodüksiyonun mutfağındaki isimlerden Russell Elevado, kayıt süreçleri bazen üç gün boyunca kesintisiz devam ettiğini anlatıyor. D’Angelo, üzerinde çalıştığı bir şarkıda eksiklik hissettiğinde yeni bir parçaya geçmesi günler alabiliyordu.

*Black Messiah‘nın ilk kayıt seanslarının 2001’de, hemen Voodoo turnesinin ardından başladığını ve 13  yılın büyük kısmında stüdyoda sadece D’Angelo ve kendisinin bulunduğunu söylüyor Elevado. Voodoo daha çok bir ekip çalışması olsa da Elevado’ya göre “bu sefer D’nin kendi başına bazı şeyleri denemesi, içindekileri dışa vurması ve tamamen kendi başına şarkılar yaratması” gerekiyordu.

*D’Angelo, vokallerini bir bant makinesi ve kumanda kullanarak tek başına kaydetti. Elevado’nun albüm için hem retro hem modern bir ses tasarımı fikriyle birleşince, sonuç vokallerde daha fazla reverb ve Leslie tipi efektlerin kullanıldığı, bir önceki Voodoo albümüne kıyasla çok daha farklı ve çeşitli bir ses paleti oldu. 

İş birlikleri

*Albümde, D’Angelo’nun bir araya getirdiği yetenekli müzisyenlerin dokunuşlarını hissetmemek imkânsız. James Gadson ve The Roots’tan tanıdığımız Questlove’ın davulları, Isaiah Sharkey’in gitar riffleri, Pino Palladino’nun bas yürüyüşleri ve Roy Hargrove’un flügelhorn’uyla albümün dokusu bir hayli katmanlı.

*Şarkı sözlerinde ise Grammy ödüllü müzisyen Kendra Foster’ın imzası bulunuyor. Albümde sekiz şarkıya eş-yazarlık yapan ve aynı zamanda geri vokallerde duyduğumuz Foster, 2015’te verdiği bir röportajda, D’Angelo’nun esprili bir şekilde hatırlatması üzerine, şarkıları “bir erkek gibi düşünerek” yazmaya çalıştığını söylemiş.

*Questlove ise bir röportajında D’Angelo’nun ona “Sugah Daddy” şarkısını dinlettikten sonra yaşadığı kıskançlığın etkisiyle “The Charades” parçasını yazdığını itiraf ediyor. Hatta şarkıyı duyduğu anda albümün bir funk başyapıtı olacağını anladığına da dikkat çekiyor.

*Albümün ses işçiliğini parlatma konusunda Russell Elevado ile Ben Kane ortaklaşıyor. Daha önce birlikte çalıştıkları Voodoo albümü, Elevado’ya 2000’de bir Grammy ödülü kazandırmıştı. Yine de analog kayıt sürecindeki zorluklar ve prodüksiyonun aceleye gelmesi nedeniyle Black Messiah’yı, yayımlanmasından yalnızca üç hafta önce tamamlayabilmiş Elevado.

Sızdırılan şarkılar

*Albümün çalkantılı yaratım süreci sırasında kimi parçalar radyoya ve internete sızdı. Mesela, 2007’de Questlove, Avustralyalı radyo istasyonu Triple J’e “Really Love” parçasının tamamlanmamış bir versiyonunu paylaştı. Bu olayın, D’Angelo ile arasında bir süre soğuk rüzgârlar estirdiğini tahmin etmek pek zor değil.

*2010’da “1000 Deaths” parçasının YouTube’a düşmesi, D’Angelo’nun dönüşüyle ilgili spekülasyonların yayılmasına yol açtı. Müzik çevrelerinde parçanın ham hâli üzerine yorumlar uçuşurken, kim tarafından sızdırıldığı belirsiz olan şarkı, Michael Eugene Archer (namıdiğer D’Angelo) tarafından yapılan telif hakkı talebiyle hızla platformdan kaldırıldı.

Bazı rakamlar

*Tüm bu kaotik sürecin ardından, Black Messiah ABD Billboard listesine beşinci sıradan giriş yaptı ve ilk haftasında 117 bin kopya satarak, en iyi R&B / hip hop albümleri listesinde zirveye yerleşti. Üstelik The Village Voice’un 600’den fazla eleştirmenin katılımıyla gerçekleştirdiği yıllık Pazz & Jop anketinde Yılın En İyi Albümü seçildi.

*2016’da 58. Grammy Ödülleri’nde En İyi R&B Albümü ödülünü kazanarak neo-soul türündeki albümler arasında kendine sağlam bir yer edindi. The A.V. Club, albümü Solange Knowles’un A Seat at the Table (2016) albümüyle birlikte “2010’ların en iyi neo-soul albümü” olarak nitelendirdi.

*Black Messiah, 2019’da The Guardian’ın 21. Yüzyılın En İyi 100 Albümü listesinde 49. sırada yer aldı. Yayımlanmasından altı yıl sonra Rolling Stone, albümü Tüm Zamanların En İyi 500 Albümü listesine 395. sıradan dâhil etti.

Sample kullanımına dair

*“1000 Deaths” parçası, New Black Panther başkanı Khalid Abdul Muhammad’ın 1995’te kaydedilen sözleriyle başlıyor. Khalid’in sesi azalırken, 1971 yapımı The Murder of Fred Hampton belgeselinden alınan Black Panther üyesi Fred Hampton’ın sample’ı ona katılıyor. D’Angelo, saniyeler içinde ABD’deki Siyah sivil haklar mücadelesinin yakın tarihini etkileyici sample kullanımlarıyla geri sarıyor.  

*“Really Love”da ise Curtis Mayfield’ın yazdığı ve seslendirdiği “We the People Who Are Darker Than Blue” parçasından bir sample kullanılmış. İlk sızdırıldığında sade bir düzenlemeye sahipken, albümde bu parça İspanyol gitarı ve yaylılarla yeniden yaratılmış. Parçanın SNL canlı performansı tek tık uzakta.