Koleksiyonlardan 8 Mart’a, 8 feminist grup tişörtü
Madem gün bugün, Erinç Güzel savımızı kişisel arşivlerden 8 feminist grup tişörtüyle örnekleyelim diyor. Hem kadın mücadelesinin müzikteki yansımasına doğru hızlı bir yolculuğa çıkmış oluruz, hem de belki yeni zeminler açılır fikirlere.
Hazırlayan: Erinç Güzel
Kadınların erkeklerle eşit haklara sahip olmasını savunan, cinsiyet ayrımcılığına, her türlü şiddete, tacize, tecavüze, kadın cinayetlerine isyan eden feminist mücadelenin izlerini müzik dünyasında da sürmek ve yol açtığı kazanımlara tanıklık etmek elbette ki mümkün. Madem gün bugün, işte 8 Mart’ta popüler müzik dünyasının başlıca pankartları sayılabilecek merchler ve koleksiyonlardan seçkilerle savımızı örnekleyen 8 feminist tişört. Hem kadın mücadelesinin müzikteki yansımasına doğru hızlı bir yolculuğa çıkmış oluruz, hem de belki yeni zeminler açılır fikirlere.
ROCK FOR CHOICE “Keep Abortion Legal” – 1992
Müzik tarihindeki en uzun soluklu politik hareketlerden birisi L7 tarafından 1991 yılında başlatıldı: Rock for Choice. Özetle, The Feminist Majority Vakfı ile işbirliği içinde yürütülen ve kadın hakları için mücadele eden örgütlere finansal yardım toplamayı hedefleyen bir konserler serisiydi. Asli hedefi “kadınların kürtaj haklarının elinden alınmaması gerektiğini” savunan pro-choice hareketi için mücadele eden sivil toplum örgütlerine yardım edebilmek ve toplumda müzisyenler üzerinden bu konuda farkındalık yaratmayı sağlamaktı. Elbette durup dururken başlamadı. O dönem Amerika’da kürtaj kliniklerine yapılan seri saldırıların ardından L7’ın hızlı refleksiyle dönemin en önemli gruplarının bir araya geldiği bir dayanışma konserleri serisine dönüştü ve Los Angeles’tan başlayarak tam 10 yıl boyunca devam etti. Mücadeleleri tabii ki de sonuç verdi. Nirvana, L7, Hole, Pearl Jam, Red Hot Chili Peppers, Salt-N-Pepa, No Doubt, the Offspring, Fugazi, Liz Phair, Bikini Kill, Joan Osborne, Rage Against the Machine, the Foo Fighters, Rancid, Joan Jett, Stone Temple Pilots, Paula Cole ve Iggy Pop, Rock For Choice için sahne alan isimlerden sadece bir kısmı. Fotoğraftaki tişört de ilk Rock 4 Choice konserlerinden birine ait. Line up efsane; Fugazi, Pearl Jam, L7, Lunachicks. Tişörtün üzerinde “Kürtaj legal kalsın! Geriye gitmeyeceğiz” yazıyor.
WENDY O. WILLIAMS / THE PLASMATICS “Wendy Will Win!“ – 1981
Wendy O. Williams, gerçek bir düzen karşıtı. Şu yerkürenin üzerinden eserek geçmiş en müthiş bireylerden birisi. Gerçeklikte ise kendisiyle kıyaslandığında anti-otoriter başka hiçbir rock’n’roll figürünün esamesini okutmaz. Fotoğraftaki tişörtün oldukça sarsıcı bir hikâyesi var. 1981 yılında Milwaukee’deki bir Plasmatics konseri esnasında içeriye yedi erkek güvenlik görevlisi girer ve Wendy O. Williams’ı “sahnede uygunsuz davrandığı” ve “vücudunu açtığı” gerekçeleriyle sahneden indirir ve konser mekânının arka kapısında bilinci kapanana dek şiddet uygular. Aynı şekilde durumu önlemeye çalışan Plasmatics menajeri Rod Swenson da feci şekilde dövülür ve ölmek üzereyken hastaneye bırakılır. Mahkemenin ilk günlerinde Wendy O. Williams suçlansa da kısa zaman sonra kendisine şiddet uygulanırken çekilen fotoğraflar ortaya çıkar ve davanın seyrinin yön değiştirmesiyle beraat eder. Tam üç yıl sonra da hakkındaki suçlamaların asılsızlığı kanıtlanır. Fotoğraftaki tişört mahkeme döneminde Rod Swenson tarafından tasarlanmıştır. “Wendy Kazanacak” yazıyor üzerinde. Kısa zamanda kadına yönelik şiddet ve sistematik şiddete karşı imza haline gelir tasarım. Sağdaki fotoğraf da 1981’de NY’da gerçekleşmiş bir festivalden. Neredeyse 40 sene sonra bugün dahi rahatça replikalarını bulabilirsiniz tişörtün ve hâlâ konserlerde giyen müzisyenlere rast gelebilirsiniz.
HALF-GIRL “Lemmy I’m a Feminist..!” – 2016
Tişört: Erinç Güzel’in arşivinden / Instagram: @erincxguzel
Wendy O. Williams’ı anmışken hemen çok yakın arkadaşı bir diğer ölümsüz müzisyene geçelim: Lemmy Kilmister. Bazen keşke erkek müzik dinleyicileri, idollerinden en azından biraz feyz alsalar diyorum; dünya bambaşka bir yer olurdu. Mesela Lemmy’nin de defalarca isyan ettiği şu “bir kadına göre iyi çalıyor” klişesinden kurtulurduk, tansiyon ilaçlarının satışı düşerdi. Half-Girl, Berlin kökenli dört kadından oluşan nefis bir müzik grubu. Bu tişört de aynı isimli şarkılarından geliyor “Lemmy ben bir Feministim” yazıyor üzerinde.
SONIC YOUTH “Flower” – 1985
Tişört: Andreas Michalke’nin arşivinden / Instagram: @monobrutal
Sonic Youth’un en fazla giyinilen tişörtü sanırım replikası en bol yapılanı olması sebebiyle Raymond Pettibon imzalı “Goo” tasarımı. Aslında grubun Kim Gordon’ın etkisiyle üzerinde feminist temalara denk gelebileceğiniz oldukça çok merch’ü var. En bilinenlerinden birisi de Kim Gordon’ın sahnede ve basın fotoğraflarında giyindiği “GIRLS INVENTED PUNK ROCK NOT ENGLAND” tişörtü. Türkçesi ile “Punk Rock’ı İngiltere değil kadınlar keşfetti” yazıyor. Benim en sevdiğim ise “Flower” tişörtü. Üzerinde de yine Kim Gordon imzalı şarkı sözlerine yer verilmiş:
“Kadınların gücünü destekleyin. Erkeklerin gücünü kullanın.”
BIKINI KILL “The Singles” – 1998
Tişörtler: Ayşe Özgümüş’ün arşivinden / Instagram: @bluedatura
Ve üzerinde slogan yazsın ya da yazmasın, bazı grupların tişörtleri varoluşları vesilesiyle otomatikman kendini feminist tişört kategorisine işliyor. Mesela tüm Riot Grrrl gruplarının tişörtleri ama özellikle Bikini Kill ve Sleater Kinney!
RACHEL STAMP “Home made sex change” – 2002
Tişörtler: Duygu Çolak’ın arşivinden / Instagram: @yuthuraban
Rachel Stamp Londralı bir gram grubuydu. 2000’lerin ilk yarısında dağıldılar ve vokalistleri David Ryder Prangley, Adam Ant ile çalışmaya başladı. Geriye de birkaç harika albüm ve bugün nedense artık internet aramalarında dahi çıkmayan bu harika queer/feminist tişört kaldı. Duygu hemen almıştı ve o zaman çıkardığımız kadın müziği fanzinine de arka kapak yapmıştık. Müzik ikinci fotoğraftaki Hole tişörtünden gelsin: “Teenage Whore”. Hole yine, sadece varoluşuyla feminist hareketi temsil eden gruplar (ve elbette 90’ların en müthiş grupları) kontenjanında yer alıyor.
KIM KI O “ Zan” – 2017
Tişört: kim ki o / Instagram: @kimkiokimkiokimkio
kim ki o’nun geçtiğimiz aylarda yayınlanan yeni albümüyle aynı ismi taşıyan üçüncü şarkısı “Zan”. Şöyle gidiyor sözleri: “kim ki bu adamlar? nerede konuşurlar? susmanın adresi. aile meclisi. çocuğum olursa, adını “zan” koyucam. hem zanlı hem de çok canlı olucam.” Albümün tişörtü de aynı kuvvetli dilin görsel eşiti. Toplumsal cinsiyetten kimlik siyasetine zabıta vakasına bağlanmış bir sistemi bir bakışta özetliyor.
L7 “Smell The Magic” – 1990
Tişört: Erinç Güzel’in arşivinden / Instagram: @erincxguzel
Dünyanın en iyi grubu, tüm zamanların en iyi tişörtü! Gerisini L7 dokümenteri anlatsın, 8 Mart kutlamalarına yakışsın:
