Ruhu yenileyen 50 müzik filmi

Müziği hikâyesinden ayrı ele almak düşünülemez… Müziğe dair nefes kesen, keşifler yaptıran, acayip öyküler önümüze koyan tonlarca film var. 50’lik müzikli film ve belgesel seçkimizde Control, Amy, Whiplash ya da This Is Spinal Tap gibi daimi gündemlerden ziyade biraz daha detayların üzerine gittik, akıldan çıkmış olabilecek bazı yapımları yeniden ekrana getirdik. (Elbette arada vazgeçilmez klasikler de var!) Sonra da keşke günlerce sadece müzik filmi izlesek, dedik…

Hazırlayanlar: Aylin Güngör, Cem Kayıran, Deniz Bankal,
Ekin Sanaç, J. Hakan Dedeoğlu, Melikşah Altuntaş

NEFES KESENLER

The Devil and Daniel Johnston (2005) 

Yönetmen: Jeff Feuerzeig
Odak: 2019’da hayatını kaybeden ve ardında benzersiz bir hikâye bırakan Daniel Johnston’la gerçek tanışma.
Alıntı: “Güneş televizyonunuzda parlamıyor.”

Derailroaded (2005)

Yönetmen: Josh Rubin
Odak: Frank Zappa tarafından keşfedilmesiyle kültleşen Larry “Wild Man” Fischer’ın “raydan çıkmış” zihninin kıvrımlarındayız.
Alıntı: “Gördüğünüz görebileceğiniz en kusursuz rock’n’roll ikonu o olabilir.”

Superstar: The Karen Carpenter Story (1988) 

Yönetmen: Todd Haynes 
Odak: Pop yıldızını ve anoreksiyle olan mücadelesini Barbie ve Ken bebekler ile anlatan bir deneysel kısa. 
Alıntı: “Richard, sanırım aradığın şarkıcıyı bulduk!”

The Source Family (2012)

Yönetmen: Maria Demopoulos, Jodi Wille
Odak: Hollywood, 70’ler; seks, uyuşturucu ve rock’n’roll üçlemesinden yaratılan dinî bir ‘cult’. 
Alıntı: “Ben hep sahip olmak istediğiniz, ama asla sahip olamayacağınızı sandığınız o babayım.”

SIKI ÖYKÜLER

Rudeboy: The Story of Trojan Records (2018)

Yönetmen: Nicolas Jack Davies
Odak: Jamaika kültürü, 60’lar ve 70’ler İngiltere’sinde popüler müziği nasıl dönüştürdü?
Alıntı: “Hayatımızı devam ettirmemizi sağlayan Jamaika müziğiydi.”

Cure For Pain: Mark Sandman Story (2011) 

Yönetmen: Robert Bralver, David Ferino
Odak: Morphine solisti ve basçısı, şahsına münhasır müzisyen Mark Sandman’ın yaşamı. Ağlamak garantili.
Alıntı: “Bas gitarı iki telle çalmak bir şımarıklık, tek telde tüm notalar var.”

The Chronicle of Anna Magdalena Bach (1968)

Yönetmen: Danièle Huillet, Jean-Marie Straub
Odak: Eşi Anna’nın gözünden Johann Sebastian Bach’ın hayatı ve müziği.
Alıntı: “Her zaman çocukların refahını artırabilecek şeyler yapmaya özen gösterdi.”

Wild Combination: A Portrait of Arthur Russell (2008)

Yönetmen: Matt Wolf 
Odak: Arthur Russell, pop, klasik müzik ve disco’yu nasıl aynı potada eritti?Alıntı: “Arthur’un bir şekilde diğer yıldızlarla hiçbir ilişiği yoktu, Arthur’un yalnızca Arthur’la ilişiği vardı.”

Let’s Get Lost (1988) 

Yönetmen: Bruce Weber
Odak: Caz trompet efsanesi Chet Baker’ın bu atmosferik portresinde bağımlılıkları da başrolde.
Alıntı: “Herkesin Chet Baker’la ilgili bir hikâyesi vardır…”

Freestyle: The Art of Ryhme (2000)

Yönetmen: Kevin Fitzgerald 
Odak: Hip hop’un hakiki kökenlerine doğru bir yolculuk. 
Alıntı: “Rap, bir şiir; şiir, bir kendini ifade biçimidir.”

Thrill Jockey: Looking for a Thrill (2006) 

Yönetmen: Braden King
Odak: İlham verici müzisyenler, ilham kaynaklarını anlatıyor. 
Alıntı: “Müziği profesyonel bir şekilde yapabileceğime asla inanmıyordum, ta ki Minutemen’i canlı dinleyene kadar.” -James McNew

The Fearlesss Freaks (2005)

Yönetmen: Bradley Beesley
Odak: The Flaming Lips’in psikedelik punk döneminden dünyayı kasıp kavurduğu yıllara uzanan hikâyesi.
Alıntı: “Yaratıcı sıvılar akmayı durdurduğunda üretim departmanında zor zamanlar yaşanıyor.”

I Dream of Wires (2014) 

Yönetmen: Robert Fantinatto
Odak: Modüler synthesizların yükselişi, düşüşü ve yeniden ortamı ele geçirişi. 
Alıntı: “Elektronik müziğin ilk günlerinde modüler synthesizer her şeyi değiştirdi.”

Wild Style (1983) 

Yönetmen: Charlie Ahearn
Odak: Graffiti, yeraltı hip hop kültürü, turntable, break dance.
Alıntı: “Graffiti sanatçısı olmak, riskleri göze almak demektir.”

Hype! (1996)

Yönetmen: Doug Pray 
Odak: Grunge akımının Seattle’daki doğuşu, büyüyüşü ve döneme iz bırakan gruplar.
Alıntı: “Bazı gruplar sahneye kitleyi eğlendirmek için çıkar. Bazılarıysa gerçekten harikadır. Seattle gruplarını farklı kılan detaylardan biri de bu, onlar eğlendirme amacında değildi.”

Bad Rap (2016)

Yönetmen: Salima Koroma
Odak: Asya kökenli dört Amerikalının onları dışarıda tutmaya çalışan hip hop dünyasındaki mücadelesi.
Alıntı: “Stereotiplerinizin canı cehenneme. Beklentilerinizin canı cehenneme. Ben buyum.”

Jojo Mayer – Changing Time (2017)

Yönetmen: Alexis Amitirigala
Odak: Yetenekli davulcu Jojo Mayer’in müzikle kurduğu benzersiz ilişki.
Alıntı:
“Hayatımın ilk yarısı uçmayı öğrenerek geçti. Artık uçabiliyorum. Müzik çalmak uçmaktır, dünyanın dört bir yanını gezmek uçmaktır. Gerçekliğin dışında kalıp sanatsal bir vizyonun izini sürmek de size uçmanın yanı sıra sonsuzluk illüzyonunu yaşatır.”

DÜNYA AMERİKA VE BRİTANYA’DAN İBARET DEĞİL ELBET

Ryuichi Sakomoto: Coda (2017) 

Yönetmen: Stephen Nomura Schible
Odak: Yellow Magic Orchestra üyesi olarak ve solo işleriyle tanınan dahi bestecinin kariyer adımlarına yön veren hayat hikâyesi ve nükleer karşıtı aktivizmi.
Alıntı: “Biz Japonlar son 40 yılı fazla sessiz geçirdik…”

Until The Light Takes Us (2008) 

Yönetmen: Aaron Aites, Audrey Ewell
Odak: Norveç, black metalin yükseldiği 90’lar, intiharlar, cinayetler ve kundaklamalar… 
Alıntı: “Pek çok insan işlerin çok ileri gittiğini düşünüyordu.”

RocKabul (2018) 

Yönetmen: Travis Beard
Odak: Afganistan’ın yegâne metal grubu.
Alıntı: “Metal müziğin yolunun Afganistan’a da düşeceği hiç aklınıza gelir miydi?”

No One Knows About Persian Cats (2009) 

Yönetmen: Bahman Ghobadi
Odak: İran’ın underground rock sahnesi.
Alıntı: “Bu filmin yapılması bile bir suç teşkil ediyor.”

Tokyo Idols (2017) 

Yönetmen: Kyoko Miyake 
Odak: Japonya’nın pop müzik endüstrisinde ve onun güç dinamiklerinde toplumsal cinsiyet.
Alıntı: “Japonya’da kendini idol olarak tanımlayan yaklaşık 10 bin genç kız var…”

Remastered: The Lion’s Share (2018) 

Yönetmen: Sam Cullman
Odak: Meşhur “The Lion Sleeps Tonight” şarkısının gerçek hikâyesinin peşinde, beyaz ana akımın, Afrika folk müziğini sömürüsü… 
Alıntı: “Afrika’dan çıkan en meşhur ve büyük olasılıkla en kazançlı melodiye dönüştü. Tabii Johannesburglu yoksul bir siyahsanız durum farklıydı…”

Leto (2018)

Yönetmen: Kirill Serebrennikov
Odak: 80’ler Leningrad müzik sahnesi. Senaryo, efsanevi Kino grubunun hikâyesinden de ilham alıyor.  
Alıntı: “Hayalimdeki konserde bir stadyum dolusu insan ve sahnede çalan dev bir grup var.”

Under African Skies (2012)

Yönetmen: Joe Berlinger
Odak: Graceland albümünden uzun yıllar sonra Paul Simon’ın Güney Afrika’ya dönüşü ve ülkenin karanlık kültürel ve politik geçmişi.
Alıntı: “Buraya siyah müzisyenler tarafından davet edildim, müziklerinin dünyaya yayılması gerektiğine inanıyorlardı.”

Screaming Masterpiece (2005)

Yönetmen: Ari Alexander Ergis Magnússon
Odak: Geniş mi geniş İzlanda müzik sahnesi.
Alıntı: “İzlanda müziğinin kökleri Vikinglere kadar uzanıyor. Biz de eski geleneklerin kalıntılarının izini sürüyoruz.”

PUNK ROCK HAYATIMIZI KURTARDI

A Band Called Death (2013)

Yönetmen: Mark Covino, Jeff Hawlett
Odak: 1970’lerde Motown müziğin hüküm sürdüğü Detroit’te punk yapan üç siyah kardeş.
Alıntı: “1973’te onlar gibi müzik yapan başka bir grup daha yoktu.”

1991: The Year Punk Broke (1992) 

Yönetmen: David Markey
Odak: 90’lar ağırırken, Sonic Youth ve Nirvana’yla birlikte yolda olmak.
Alıntı: “Bence gençliğin sahip olduğu kültürü mahvetmeye çalışan bu sahtekar kapitalist düzeni yok etmeliyiz. – Thurston Moore”

The Decline of Western Civilization (1981) 

Yönetmen: Penelope Spheeris
Odak: 70’ler sonu ve 80’ler başında ana akım müzik basının yok saydığı Los Angeles punk sahnesi.
Alıntı: “Polisler bana isimler takıyor. Bir keresinde iğrenç koktuğumu söyleyip beni zorla duşa soktular. Neden kıyafetlerimi yıkamadığımı sordular.”

We Jam Econo: The Story of the Minutemen (2005) 

Yönetmen: Tim Irwin
Odak: Kült punk rock grubu Minutemen’in 1985’te solist D. Boon’un ölümüyle sonlanan ilham verici yolculuğu.
Alıntı: “Minutemen her zaman sersemletircesine orijinaldi.” -Flea

Desperate Teenage Lovedolls (1984) 

Yönetmen: David Markey 
Odak: 1980’ler Hollywood’unda ayakta kalmaya çalışan bir grup kadın.
Alıntı: “Şöhretin bedeli vardır.”

Kill Your Idols (2004)

Yönetmen: Scott Crary
Odak: New York’un farklı nesillere yayılan rock’n’roll kültürü.
Alıntı: “New York, Londra’nın olmadığı her şeydi. 24 saat canlıydı ve beni hemen içine çekti.” -J.G. Thirlwell

The Punk Singer (2013) 

Yönetmen: Sini Anderson
Odak: Kathleen Hanna, feminizm, punk rock ve “yalnızca ortamın en iyi kadın gruplarından değil, en iyi gruplardan biri olan Bikini Kill”. 
Alıntı: “Erkeklerden ‘Seni öldüreceğiz’ tadında mektuplar alıyordu.”

Pretend We’re Dead (2016) 

Yönetmen: Sarah Price
Odak: Amerikan grunge punk’ının feminist öncüsü L7 ile ses tellerimizi esnetiyoruz. 
Alıntı: “Kurt’ün [Cobain] ölümü ve yakın olduğumuz başkalarını kaybetmek bizim için bir uyarı fişeği oldu.”

YÜZLERDE BİR GÜLÜMSEME

Shut Up And Play The Piano

Yönetmen: Philipp Jedicke
Odak: Chilly Gonzales’in rap, electro ve solo piyano arasında sıçrayan kariyeri. 
Alıntı: “Beni tanıyanlar biraz megaloman olduğumu bilir…”

Human Traffic (1999) 

Yönetmen: Justin Kerrigan
Odak: 90’lar, partiler, kulüpler, uyarıcılar…
Alıntı: “Hafta sonu geldi. Şu an itibariyle yalnızca kulüpler, publar, uyuşturucular ve partiler var. Bu dünyadan uzakta 48 saatim var dostum!”

All Tomorrow’s Parties (2009) 

Yönetmen: Jonathan Caouette
Odak: Katılımcıların, küratörlerin ve müzisyenlerin gözünden tam takım bir festival deneyimi. 
Alıntı: “Gruplardan festival kürasyonu yapmalarını istiyoruz; bir anlamda ‘Plak koleksiyonunu al ve sahneye koy’ diyoruz.”

Justice: A Cross The Universe  (2008) 

Yönetmen: Romain Gavras, So-Me
Odak: Elektronik müziğin Fransız yıldızı Justice’in Kuzey Amerika turnesi.
Alıntı: “Yer boştu, yeryüzü şekilleri yoktu; engin karanlıklarla kaplıydı. Tanrı, ‘Işık olsun’ diye buyurdu ve…” Justice’ten “Genesis” çalmaya başlar…

Phantom of the Paradise (1974) 

Yönetmen: Brian de Palma
Odak: Müzik sektörünün tutkulu ve fantastik bir yansıması.
Alıntı: “Eğer sonsuza dek genç kalamayacaksam, her şeyin şimdi bitmesini tercih ederim.”

Singles (1992) 

Yönetmen: Cameron Crowe
Odak: Buram buram grunge kokan Seattle’da, aşkların izinde.
Alıntı: “Öhöm… Müziğimizi ‘Seattle Sound’ tanımına indirgemek istemem.”

Dave Chapelle’s Block Party (2005) 

Yönetmen: Michel Gondry
Odak: Komedyen Dave Chapelle’in Brooklyn’deki dev partisinin davetlileri arasında Erykah Badu, Mos Def, Kanye West, The Fugees ve The Roots var. 
Alıntı: “2000’lerin en büyük partisi!”

The Young Ones (1961) 

Yönetmen: Sidney J. Furie 
Odak: Genç şarkıcı Nicky ve arkadaşları, Londra’da, West End’deki kulüplerini, yerine devasa bir ofis kompleksi inşa etmeyi planlayan bir milyonerin elinden kurtarmaya çalışırlar… Cliff Richard’lı ve The Shadows’lu bir müzikal. 
Alıntı: “Kurtuluş yok tek başına! Ya hep beraber, ya hiçbirimiz!”

My Generation (2017) 

Yönetmen: David Batty
Odak: The Beatles, The Who, Rolling Stones ve Michael Caine ile 60’lar İngiltere’sinin kültürel devrimi. 
Alıntı: “Gelecek ilk kez gençlerin elinde şekilleniyordu…”

The Wrecking Crew! (2008)

Yönetmen: Danny Tedesco
Odak: Frank Sinatra’nın, The Beach Boys’un kayıtlarında çalmış müzisyenleri tanıyalım.
Alıntı: “Bu kalibrede bir grup bir daha hiç çıkmamış olabilir.”

SAYGI KUŞAĞI

What Happened, Miss Simone? 

Yönetmen: Liz Garbus
Odak: Nina Simone’un efsanevi müzisyen kimliği ve sivil haklar aktivizmi. 
Alıntı: “Şüphesiz ki gelmiş geçmiş en iyi sanatçılardan biriydi. Ama bunun bedelini de ödedi.”

Chuck Berry Hail! Hail! Rock ‘n’ Roll (1987) 

Yönetmen: Taylor Hackford
Odak: Chuck Berry’nin hayatı, müziği ve geniş mirası.
Alıntı:  “Chuck Berry, bildiğim ilk ozan ve şarkıcıydı.” -Roy Orbison

Haack… The King of Techno (2004) 

Yönetmen: Philip Anagnos
Odak: Elektronik müzikte çığır açan işlere imza atan Bruce Haack’ın mirası.
Alıntı: “Bruce Haack’a ‘solo müzisyen’ demek aklıma yatmıyor. O daima odasında makineleri ve klavyeleriyle birlikteydi.” -Money Mark

Scott Walker: 30 Century Man (2006) 

Yönetmen: Stephen Kijak
Odak: 2019’da hayatını kaybeden etkileyici müzik insanı Scott Walker.
Alıntı: “Şarkılar çok gerçekçi algılanmamalı; bence şarkılar başka bir dünyaya açılan birer sıçrama tahtasıdır.”

The Colossus of Destiny: A Melvins Tale (2016)

Yönetmen: Bob Hannam
Odak: Rock tarihinin en özel ekiplerinden Melvins’in 30 yılı aşkın serüveni.
Alıntı: “Yaptığım işe tamamen kendimi adıyorum ve sonunda, müziğimizi takdir etmeyen milyonlarca insan olduğunu biliyorum. Bu konuda yapabileceğim bir şey yok.”

You’re Gonna Miss Me (2005)

Yönetmen: Kevin McAlester
Odak: Rock efsanesi Roky Erickson’ın iniş çıkışlarla dolu yaşantısı. 
Alıntı: “James Brown’dan çok etkilendim. Onun gibi, can acıtacak şekilde çığlık atmaya çalışıyordum.”

BUNLAR DA VAR! 

The Rest Is History 
The Rise Of The Synths
Rudeboy: Story of Trojan Records
The Heart Is a Drum
Conny Plank: The Potential of Noise
Murder In The Front Row
Sepultura Endurance
Mantra: Sounds into Silence
Stories From The She Punks
Never Stop – A Music That Resists