The French Dispatch değerlendirmesi (Vizyon, 2021)

Wes Anderson, The New Yorker’a olan derin bağından ilhamla çektiği yeni filminin senaryosunu Roman Coppola, Hugo Guinness ve Jason Schwartzman ile ortaklaşa yazmış. Bill Murray, Benicio Del Toro, Adrien Brody, Tilda Swinton, Léa Seydoux, Frances McDormand, Timothée Chalamet, Lyna Khoudri, Jeffrey Wright, Mathieu Amalric, Stephen Park ve Elisabeth Moss; uçsuz bucaksız kadrodaki isimlerden bazıları.

Zaman dilimi ve mekân

1975’te açılan film, 20. yüzyıldan farklı zaman dilimlerini gözüne kestiriyor. Lokasyon ise hep aynı: Hayali bir Fransa şehri olan Ennui-sur-Blasé.

Konu nedir?

Ekibinde ABD’nin seçkin kalemlerinden önemli bir kısmını barındıran, Kansas merkezli haftalık dergi The French Dispatch’in Fransa bürosundayız. Vefat ettiğini öğrendiğimiz kurucu, yayıncı ve editör Arthur Howitzer Jr.’ın (Bill Murray) ölüm ilanına da yer verilecek sayı için meşakkatli bir hazırlık süreci yaşanıyor. Herkes son kez bir araya geliyor çünkü bu sayı, uzun yıllardır ayakta durmayı başaran derginin vedası aynı zamanda.

Açılışın ardından film antoloji formatında ilerliyor, –bisikletli muhabir Herbsaint Sazerac’ın şehrin dünü ve bugünü tanıttığı bölüm harici– anlatı üç temel makale üzerinden inşa ediliyor. J.K.L. Berensen’ın (Tilda Swinton) yazısı; ömrünü parmaklıklar ardında geçiren yetenekli ressam Moses Rosenthaler (Benicio Del Toro), tuhaf bir romantizm yaşadığı gardiyanı Simone (Léa Seydoux) ve eserlere göz dikmiş koleksiyoner Julian Cadazio (Adrien Brody) hakkında. Lucinda Krementz (Frances McDormand) bizleri 1968 Mayıs’ına, iktidara karşı başlayan öğrenci hareketinin ön saflarına götürüyor; farklı görüşlerden aktivist öğrenciler Zeffirelli (Timothée Chalamet) ve Juliette (Lyna Khoudri) ile tanıştırıyor. Son segmentte ise bir davete katılan yemek yazarı Roebuck Wright’ın (Jeffrey Wright) eksantrik bir aşçı, kaçırılan bir çocuk ve bolca kovalamacanın yer aldığı, yüksek tempolu anısına kulak veriyoruz.

İzlemeden önce bilmeniz gerekenler

Filmin belkemiğini oluşturan The French Dispatch of the Liberty, Kansas Evening Sun isimli dergi; tipografisi, işleyişi, yazar kadrosu ve yer verdiği çizimlerle fazlasıyla -Wes Anderson’ın kişisel tarihinde önemli yer edinen- The New Yorker’ı akla getirmekte. Jenerikte geçen teşekkürlerle, yolu bir şekilde bu dergiden geçmiş ilham kaynakları açığa çıkıyor: Joseph Mitchell, Mavis Gallant, Lillian Ross, A.J. Liebling, James Baldwin ve nicesi…

Geçtiğimiz sene vizyona girmesi beklenen The French Dispatch’in pandemi nedeniyle bir yıl kadar rötar yaptığını ve prömiyerini 74. Cannes Film Festivali’nde gerçekleştirdiğini de eklemek gerek.

İlk intiba?

Özgün üslubuyla âdeta kendine ait bir sinemasal evren yaratan Wes Anderson, biçimsel anlamda zanaatinin zirvesinde kuşkusuz. Simetri takıntısının ve geniş bir renk paletinin hüküm sürdürdüğü estetiğine bu kez animasyonlar, çeşitli çerçeve oranları, siyah beyaz sekanslar eşlik ediyor; geçen her dakika görsel dünyası kendini yeniden icat ediyor.

Külliyatına sevdalıların beklentilerini muhtemelen karşılayacak olsa da The French Dispatch’in içerik ve hikâye anlatımı adına yönetmenin en güçlü filmi olduğunu söylemek güç. “Gazeteciliğe bir aşk mektubu” yazan Anderson’ın antoloji formatı nedeniyle elini korkak alıştırmayıp 107 dakikaya bunca kadar karakter, epizot ve anekdot sığdırması; kimi bölümlerin diğerlerine oranla daha sönük kalmasına, temponun yer yer düşüş göstermesine ve süregelen bir “tekrar” hissine sebep olmakta.

Yazara / yönetmene bir soru soracak olsan ne olurdu?

Hiçbir zaman politik bir sinema yapma ihtiyacı hissetmese de özellikle kurduğu oyuncu kadrolarının çeşitlilik sahibi olmamasıyla eleştirilerden kaçamayan Anderson; Siyah, eşcinsel bir yazar olan Roebuck Wright için James Baldwin ve Tennessee Williams’dan esinlendiğini itiraf ediyor. Sadece bu karakter (ve kişisel yaşamı) ekseninde çekeceği bir filmde bizleri neler beklerdi, kendisine sormak isterdim.

Formu dolduran: Merdan Çaba Geçer