Haftalık gezegen ahvâli: 12-18 Mayıs 2014
Türkiye Kömür İşletmeleri’nin eskiden 130-140 dolara mal ettiği kömürün tonunu 23.8 dolara mal edebilmekle övünen Soma Holding’in madeninde çıkan yangında resmî rakamlara göre 301 işçi öldü, 485 işçi kurtarıldı, olayı protesto edenler Soma da dâhil olmak üzere en az beş yerde polis tarafından gazlandı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’yi 1974’te yaptığı Kıbrıs Harekâtı nedeniyle Rum tarafına 90 milyon avro tazminat ödemeye mahkûm etti. Avrupa Birliği, Rusya’yla ilgili yaptırım uygulanan şahıs ve şirket sayısını 61’e yükseltti. Ukrayna’da Mariupol kentinde çelik işçileri ve madenciler, kenti Rusya yanlılarından geri aldı; Rusya yanlısı “Donetsk Halk Cumhuriyeti” yönetimi Ukrayna’dan bağımsızlık ilan eden bildiriyi kabul edip Rusya’ya resmen bağlanma istediğini açıkladı; çatışmaların sürdüğü Slavyansk’ta ayrılık yanlısı belediye başkanı bölgenin Rusya askerlerine ihtiyacı olduğunu duyurdu. Macaristan Başbakanı, Ukrayna’daki Macarlara özerklik verilmesini istedi. Macaristan’da 92 yaşındaki eski bir Komünist Parti yöneticisi 1956’daki Sovyet karşıtı protestoların bastırılmasıyla ilgili savaş suçundan beş yıl hapis cezasına çarptırıldı. Brezilya Kongresi, II. Dünya Savaşı sırasında kauçuk üretmek için yağmur ormanlarındaki sağlıksız koşullara gönderilen 55 bin işçiye tazminat ödenmesini kabul etti; Rio ve Sao Paulo’da Dünya Kupası’nın masrafını protesto eden binlerce kişiye polis gazla müdahale etti, 200’den fazla kişi gözaltına alındı.
Hindistan’da bir ay süren ve 551 milyon oyla tarihin en yüksek oy verme oranına ulaşan genel seçimleri iş dünyası yanlısı Hindu milliyetçisi Hindistan Halk Partisi kazandı. Seçimler süresince oy satın almak için gönderilirken el koyulan rüşvet miktarı 55 milyon dolar para, 22.5 milyon litre içki, 185 bin kilogram uyuşturucu oldu. İsviçre’de asgari ücretin aylık 4 bin 470 dolara çıkartılması referandumunda yüzde 76 “Hayır” çıktı. İspanya’da kamu sektöründe 7.7 milyon avroluk yolsuzluğa karşı başlatılan operasyonda 313 kişi gözaltına alındı. Bir İspanyol vatandaşının Google’a karşı açtığı davada AB Adalet Divanı, talep olması hâlinde ilgisiz ve geçersiz bilgilere yönelik linklerin arama motorlarından silinmesi kararına vardı. Sudan’da bir mahkeme 27 yaşında bir kadını Hıristiyanlığa geçtiği için ölüme mahkûm etti. Pakistan’da polisin yaptığı bir tutuklamayı protesto eden 68 avukat hakkında dine hakaret davası açıldı. Nijerya’da Boko Haram örgütü, Borno eyaletinde kaçırdığı 276 kız öğrencinin yer aldığı bir video yayınlayıp, kızları hapishanedeki militanlarla değiştirmeye hazır olduğunu açıkladı. Bangladeş’te devrilen bir feribottan 54 ceset çıkartıldı. Venezüella’da polis daha önce tutuklanan 200 protestocu için yapılan yürüyüşe müdahale edip 80 kadar göstericiyi daha içeri aldı. Venezüella ve Filistin arasında petrol anlaşması imzalandı.
Fast food çalışanları altı kıtada 33 ülkede 80 şehirde çalışma koşullarını protesto düzenledi. ABD, dünyanın en büyük şarap pazarı olarak tarihte ilk kez Fransa’nın önüne geçti. Araştırmacıların İtalya’nın Chianti köyünde 800 kişi üzerinde 10 yıl boyunca yaptıkları araştırmadan kırmızı şarabın sağlık üzerindeki etkisinin sanıldığı kadar iyi olmayabileceği sonucu çıktı. Nature dergisindeki iki ayrı makalede son 30 yılda tropik fırtınaların Kuzey ve Güney Kutuplarına doğru ilerlediği ve yeraltından su çekmenin California’da küçük depremlerin sayısını arttırdığı yazıldı. NASA’dan bir ekip Antartika’daki buzul erimesinin geri dönülmez olduğunu, dünyada deniz seviyesinin 1.2 metre artacağını açıkladı. Sırbistan ve Bosna Hersek’te son 120 yılın en büyük sel felaketinde iç savaş döneminden kalan mayınlar ve uyarı tabelaları yer değiştirdi. ABD’de bir sualtı araştırmacısı Christopher Columbus’un filosundaki üç gemiden biri olan ve 1492’de Haiti’de batan Santa Maria’yı bulmuş olabileceğini söyledi. Arjantin’de 40 metre uzunluğu, 20 metre boyu ve 77 ton ağırlığıyla dünyada şimdiye kadar yaşamış en büyük canlı olduğu düşünülen bir dinozorun kemikleri bulundu. Alien’ın tasarımcısı Hans Rudolf Giger 74 yaşında öldü, Searching for Sugar Man filminin Oscarlı yönetmeni Malik Bendjelloul 36 yaşında intihar etti. Bekârlık zorunluluğu olan Katolik din adamlarıyla ilişki yaşayan 26 kadın Papa Francis’e mektup yazıp evlenme izni istedi. Japonya’da bir içecek firması 2015’te Ay’a bir ilan panosu dikeceğini duyurdu.
Doruk Yurdesin
Foto: Brüksel, Belçika. Zinneke Parade’de bir dans performansı. Laurent Dubrule – Reuters
