Küratör Selen Ansen ile Arter’de sahnelenecek performatif yerleştirme “Worktable” üzerine

Arter’in performans programının “Katılma” başlıklı ikinci bölümü, Belçika’da yerleşik Yeni Zelandalı sanatçı Kate McIntosh’un Worktable isimli performatif yerleştirmesi ile 20 Aralık Cuma günü başlıyor. Tiyatro, performans ve videoyu buluşturan üretimleriyle tanınan Kate McIntosh, Worktable ile izleyicileri belli yönlendirmeler çerçevesinde çeşitli gündelik nesnelere müdahale etmeye davet ediyor. Başlığı İngilizcede hem “yapıt” hem de “çalışma” anlamına gelen “work” kelimesiyle yapılmış bir kelime oyunu da içeren, Türkçeye “çalışma tezgâhı” olarak çevrilebilecek bu performans 20 Aralık – 22 Aralık tarihlerinde Arter’in ziyaret saatleri süresince deneyimlenebilecek. Daha önce Belçika, İngiltere ve Finlandiya’da farklı mekân ve festivallerde sahnelenen performans ortalama 45 dakika sürüyor. Bilet almak ve rezervasyon yaptırmak için Arter’e başvurabilirsiniz.

Arter’in performans programının küratörü Selen Ansen ile Worktable’ı konuştuk.

Arter’de küratörlüğünü yaptığınız performans programının “Katılma” başlıklı ikinci bölümünün içeriğini belirlerken size yön veren temel başlıklar ve temel kriterler neler oldu?

Arter Performans Programı’nı oluşturan iki diğer bölümde (“Kutlama”, “Tınlama”) olduğu gibi, “Katılma” bölümünde yer alacak eserlerin başta “katılma” eylemini ve kavramını farklı açılardan irdeliyor olmaları, hatta sorgulamaları benim için önemliydi. Bu anlamda, programı oluşturan eserlerin çağdaş sanat ortamında alışagelmiş katılım biçimlerinden ayrışabilecek yollar, yöntemler ve deneyimler sunmaları dikkate aldığım bir başka unsurdu. Seyircinin aktif olarak katılmadığı ama kuşkusuz, mesela dinleme faaliyeti üzerinden, parçası olacağı bir performansı da “Katılma” başlığı altında değerlendirmek bu bakımdan benim için anlamlıydı.

Performans seçkisini oluştururken, gerek içerik, gerek mecra ve biçimsel açıdan bir çeşitlilik sunabilmek, ve “katılma” kavramını günümüz performans sanatının müzik, tiyatro veya dans gibi bir geleneğe sahip alanlarla oluşturduğu diyaloglar üzerinden ele almayı istedim.

Neticede bu bölümde, ziyaretçilerin “aktif” diyebileceğimiz katılımını teşvik eden performansların yanı sıra, “katılma” kavramını kişisel ve toplumsal açıdan ele alan ve seyirci/dinleyici/performansçı ayrımlarını esneten, oynatan eserler yer alacak.

“Katılma” temalı performans programı Kate McIntosh’un Worktable adlı yerleştirmesiyle başlıyor. Katılımcıları çeşitli gündelik nesnelere müdahale etmeye davet eden bu performans katılımcıların birbiri arasında ne gibi etkileşimlere olanak sağlıyor?

Kate McIntosh’un “Worktable” isimli canlı yerleştirmesi aslında ilk olarak her bir katılımcının, seçeceği malzemeler aracılığı ile, maddi ve gündelik olanla etkileşmelerini sağlayacak. Yaratma ve üretme faaliyetini, ilk başta yıkma, bozma eylemleri üzerinden deneyimlemeye ve düşünmeye davet eden bu performans, devamında ise birlikte üretmenin biçimlerini, imkânlarını ve koşullarını irdeliyor. Katılımcılar arasında ilk başta daha ziyade ses üzerinden oluşan etkileşimler performans sırasında evriliyor, yapılan bir eylemin başkasının eylemi üzerindeki etkisi ortaya çıktıkça “ortaklık” dediğimiz şey vücud buluyor.

Worktable’ın daha önce sahnelendiği farklı şehirlerde çalışma tezgâhlarının bulunduğu müdahale odalarına yerleştiren mikrofonlar aracılığıyla katılımcıların çalışırken ürettikleri seslerin mekânların geneline yayınlandığını okuduk. Arter’de de böyle bir uygulama gerçekleşecek mi? Worktable Arter’e nasıl yayılacak?

“Worktable”, Arter’in teknik donanımı yüksek olan “Karbon” adlı mekânına yerleşecek. Ses ve sesin mekândaki yolculuğu yayıldıkça katılımcılar arasında kurduğu ilişkiler eserin içkin bir parçası olduğundan, performans daha önce yer aldığı farklı yerlerde olduğu gibi, Arter’de de gerekli ses sistemi ile sunulacak.

Sizin de söylediğiniz gibi Worktable’da katılımcılar aslında çeşitli gündelik nesneleri “parçalayarak/yıkarak/bozarak” yeniden “yaratacaklar”. Bu eylemler sizce katılımcıların Worktable’ı keşfe açık bir alan olarak tanımlayabilmesine nasıl bir katkı sunuyor?

“Worktable”ı deneyimlediğimde, beni etkileyen ve ilgimi çeken “yaratma” veya “üretme” faaliyetleriyle genellikle bağdaştırmadığımız, hatta aykırı veya zıt olarak konumlandırdığımız jestlere ve eylemlere odaklanmasıydı. Performans sırasında, katılımcılar tarafından belli talimatların oluşturduğu çerçeve içerisinde icra edilen bu hareketler veya eylemler, her kişinin kendine koyduğu sınırları ve değerleri sınıyor. Yaratma faaliyetini ve yaratıcılığı gündelik veya alelade olanın içinden doğuran bu performans, “şey”, “eser”, “ürün”, “nesne” gibi tanımları yeniden düşünmemize de davet ediyor.     

İzleyiciler Arter’in “Katılma” başlıklı performans programında ilerleyen aylarda nelerle karşılaşacak?

Performans programının “Katılma” başlıklı ikinci bölümü 2020’de Ocak ve Şubat aylarında Çıplak Ayaklar Kumpanyası, Mette Edvardsen, Ant Hampton ve Tim Etchells’ın performanslarıyla devam edecek.