Marjinlerden: Morton Bartlett

“Outsider Art” olarak tanımlanan; sanat kültürü, endüstrisi ve kurumlarının dışında kalan, çoğunlukla sanatçının resmi bir eğitime dayanmadan kendi kendine öğreterek yarattığı çalışmalardan oluşan alanın nev-i şahsına münhasır isimlerinde bu haftaki konuğumuz Morton Bartlett.

Yazı: Yetkin Nural

1909 Chicago doğumlu Morton Bartlett sekiz yaşında öksüz kaldıktan sonra varlıklı Bartlett ailesi tarafından evlat edinildi. Yeni ailesinin desteğiyle girdiği Philipps Exter Academy’den mezun olduktan sonra Harvard Üniversitesi’nde eğitime başlayan Bartlett, o döneme denk gelen büyük ekonomik buhran nedeniyle bu prestijli okuldan ayrılmak durumunda kaldı ve bir süre genellikle grafik tasarımla alakalı çeşitli işlerde çalıştı.

1936 yılında, Bartlett 27 yaşındayken, kendisini hayatının bir sonraki 27 yılı boyunca adayacağı bir hobi buldu: oyuncak bebek yapımı. Bartlett kil ve plaster kalıplar ile ürettiği, eliyle boyadığı ve peruklarından kıyafetlerine tüm ayrıntılarını kendi eliyle yarattığı bu oyuncak bebekleri daha sonra gerçek yaşam benzeri mizansenler içinde fotoğraflıyordu. Ancak hem bebekleri hem de fotoğrafları tamamen kendine saklayan Bartlett ilk defa (ve sadece bir kez) 1963 yılında Yankee Magazine isimli bir dergide bir makaleye konuk oldu. Bartlett’in bebeklerini ‘‘The Sweethearts of Mr. Bartlett’’ başlıklı bir içerikle tanıtan Yankee Magazine makalesi sonrasında gördüğü ilgiden rahatsız olan Bartlett, aynı sene Boston Bay Village’da yaklaşık on senedir oturduğu stüdyo dairesinden taşınmak zorunda kaldı. Bu taşınma sürecinde bebeklerini gazeteye saran ve özel yapım kutulara kaldıran Bartlett, bilindiği kadarıyla bir daha ne bebek yapımına ne de fotoğrafçılığa geri dönmedi.

Morton Bartlett’in ölümünden sonra geride bıraktığı, detaylarıyla hayranlık uyandıran 15 bebek ve onların 200’ün üzerinde büyüleyici fotoğrafları ise 1993 senesinde, New York’lu sanat ve antika koleksiyoncusu Marion Harris tarafından bir antika fuarında keşfedilene kadar saklı kaldı.