New York’un tren istasyonlarında doğan grafiti kültürünün ilk belgeleri: “Martha: Bir Fotoğraf Öyküsü”

SALT’ın Perşembe Sineması “EVDE” programında bu hafta, New York’taki grafiti kültürünü belgeleyen ilk isimlerden olan Martha Cooper’ın heyecan verici hikâyesini anlatan Martha: Bir Fotoğraf Öyküsü var. 29 Ekim Perşembe saat 19.00 itibariyle çevrimiçi erişime açılacak film, 1 Kasım saat 23.59’a kadar bu bağlantı üzerinden izlenebilecek.

1970’ler ve 1980’lerde New York grafiti sahnesini fotoğraflarıyla belgeleyerek bir tarih yazan Martha Cooper, döneminin en ilham verici figürlerinden biri olarak tanınıyor. Aynı zamanda National Geographic dergisindeki ilk kadın stajyer fotoğrafçı ve New York Post’un kadrosuna aldığı ilk kadın fotoğrafçı kendisi. Cooper’ın renkli yaşamını takip eden bu belgesel, izleyicisini Cooper’ın tutku ve adanmışlığın yön verdiği yolculuğunun zevkini tatmaya davet ediyor. 

1943 doğumlu sanatçının hikâyesi, 1970’lerde Bronx sokaklarında keşfettiği grafitileri Subway Art isimli kitabında bir araya getirmesiyle başladı. O günlerde New York’un tren istasyonlarında doğan bu yeni kültürü belgeleyen ilk isimlerden biriydi. Birçokları yeni gelişmekte olan bu kültüre savaş açmışken Cooper, bu yaratıcı enerjiyi derinlemesine anlamanın peşinden gitti. Fakat kitap, zamanında hak ettiği ilgiyi görmekten epey uzak kaldı. Martha Cooper, yaklaşık 20 sene sonra kitabının bir kült hâline gelmesini ve grafiti âleminde bir efsane olarak anılmaya başlanmayı deneyimleyecekti.

Martha: Bir Fotoğraf Öyküsü, yönetmen Selina Miles’ın ilk uzun metraj belgesel çalışması. Kariyerine 10 yılı aşkın süre önce Brisbane’daki grafiti sanatçılarını kayda alarak başlayan Avustralyalı yönetmenin videografisinde reklam işlerinin yanı sıra müzik klipleri de yer alıyor. Belgesel sinemacılığa yönelmesinin ardındaki motivasyonunu ise “Bir anlamı ve amacı olan hikâyeler anlatmak, uzun ömürlü işler yapmak istedim” sözleriyle açıklıyor. 

Subway Art kitabı vesilesiyle Martha Cooper’a hayranlık besleyen Miles’ın sanatçıyla yolu Tahiti’de 2013 yılında düzenlenen bir sokak sanatı festivalinde kesişmiş. Yönetmen başta Cooper’ın kariyeri üzerine 10 dakikalık bir kısa film yapmayı öngördüyse de Martha: Bir Fotoğraf Öyküsü, kervanın yolda düzüldüğü bir proje olmuş. Bu video üzerine çalışmak için New York’a gittiğinde Cooper’ın ilham verici hikâyesinin detayları ve derinliği gözlerini kamaştırmış ve iş böylece bir uzun metraja evrilmiş. 

Martha Cooper’ın hayatına odaklanan ilk film olma özelliği taşıyan Martha: Bir Fotoğraf Öyküsü’nde bu ikonik figürün sıra dışı mücadelelerini ve maceralarını kendi ağzından dinliyor,  grafitinin gelişimine sunduğu benzersiz katkı hakkında fikir sahibi oluyoruz. Hareketin zaman içinde ne gibi evrelerden geçtiğine dair tartışmalar da mikrofon uzatılan grafiti sanatçıları tarafından irdeleniyor. Baştan sona keyifle izlenecek bir belgesele benziyor çünkü Martha Cooper’ın ilham verici enerjisinin Selina Miles’ın yönetmenliğinde bütünüyle izleyicisine geçirilebildiğini anlıyoruz. 

Martha: Bir Fotoğraf Öyküsü’nü 29 Ekim – 1 Kasım tarihlerinde bu bağlantı üzerinden izleyebilirsiniz. SALT’ın Perşembe Sineması “EVDE” programı 29 Kasım’a kadar her hafta yeni bir filmle devam ediyor.