Plastiği bir haftada parçalayabilen yeni enzim

Doğada çözünmesi yüzyıllar alan ve küresel kirliliğin başrollerinden biri olan plastik ile ilgili Texas Üniversitesi’nden heyecan verici bir haber var: Bilim insanları, plastiği birkaç gün içinde parçalayabilmek üzere modifiye edilmiş bir enzim geliştirdi.

Vice’ın haberine göre, giyim ve plastik üretiminde kullanılan ve küresel atıkların yüzde 12’sini oluşturan polietilen tereftalat’ın (PET) çözünme hızını katlayan çalışma, ekolojik krizi körükleyen milyarlarca ton atıkla başa çıkabilme imkânı sağlıyor.

Kimya mühendisi Hal Alper, araştırmanın alametifarikasını şu sözlerle anlatmış: “Plastiği erittikten sonra yeniden kalıpladığınızda, geri dönüştürdüğünüz her turda plastiğin bütünlüğünü kaybetmeye başlarsınız. Bu sürece kıyasla, plastiği depolimerize edip sonra kimyasal olarak yeniden polimerize edebiliyorsanız, her seferinde saf PET plastik yapıyor olabilirsiniz.” Böylece plastikler, ek petrol kaynakları kullanılmasına gerek kalmadan, daha verimli bir biçimde kullanılabilecek.

2005’ten bu yana süren çalışmalarda ilk kez böylesi bir gelişme yaşanıyor. Şimdiye kadar plastik yiyerek enerji üreten bakterilerden hareketle 19 farklı enzim keşfedilmişti fakat bunların çoğu sınırlı ortamlarda işlev kazanıyordu. Yeni keşfedilen enzim ise öncekilere kıyasla, çok çeşitli sıcaklık ve pH koşullarına uyum sağlayarak 51 farklı tipte PET’i parçalayabiliyor.

Sıradaki adım; adını fonksiyonel, aktif, kararlı ve toleranslı (functional, active, stable, tolerant) kelimelerinin baş harflerinden alan yeni enzim FAST-PETaz’ın, endüstriyel ölçekte taşınabilir ve uygun maliyetli olabileceğini kanıtlamaya çalışmak. Hal Alper ve ekibinin umudu, FAST-PETaz’ın pratikte de kullanımını sağlayarak küresel plastik krizine kayda değer bir çözüm sunabilemek.

Yazı: Eftelya Koyuncu