Sanatın marjinlerinden: Ionel Talpazan

Kökeni ilk kez Fransız sanatçı Jean Dubuffet tarafından addedilen Art Brut’a dayanan “Outsider art”, detaysız genel tanımıyla; sanat kültürü, endüstri ve kurumlarının dışında kalan, çoğunlukla sanatçının resmi bir eğitime dayanmadan kendi kendine öğreterek yarattığı çalışmalardan oluşan alanı kapsıyor.

Üretimlerini kendine saklayan veya standart tanıtım yollarından uzak duran bu sanatçıların işleri de bu nedenlerle çoğu zaman geç, hatta sık sık ölümlerinden sonra keşfediliyor. “Outsider art” alanından radarımıza takıldıkça paylaşmaya devam edeceğimiz isimlere, göreceli olarak ünlü sayabileceğimiz Ionel Talzapan ile başlıyoruz.

Talpazan6

1955 Romanya doğumlu Ionel Talpazan’ın sekiz yaşındayken yaşadığını iddia ettiği uzaylılar tarafından kaçırılma deneyimi geri kalan tüm hayatını ve üretimini şekillendirdi. 19 yaşındayken Danube Nehri’ni yüzerek geçip Sovyet Romanya’dan kaçan Talpazan iltica talebiyle Amerika New York’a yerleşti ve Manhattan sokaklarında yaptığı U.F.O çizimlerini satarak yaşamını devam ettirdi.

Renk kodlarıyla haritalandırdığı; zaman zaman mekanik, elektronik ve elektromanyetik detaylara yer verdiği çizimlerinde sekiz yaşında yaşadığı deneyimi, kaçırıldığı uzay aracını ve bu aracın içinden ulaştığı kozmosu aktaran Talpazan’dan sokakta iş alan kimi eleştirmen ve sanat severlerin anlattıklarına göre 19bin $ civarında açtığı pazarlığı 50 $ civarına indirmek için kendisiyle yaklaşık bir saat kadar sohbet etmek yeterliydi.

Talpazan5

Aarne Anton ve Jay Tobler isimli galeri direktörleri tarafından keşfedilmesi üzerine kısa süreli bir ünün keyfini çıkaran Talpazan’ın şöhret macerası çok uzun sürmedi ve bir kaç sergiden sonra esas vitrini olan sokaklara geri döndü. Kendi sanatını “spritüel teknoloji” olarak tanımlayan Talpazan 60 yaşında diyabet kaynaklı dolaşım bozuklukları nedeniyle vefat ettiğinde en büyük dileklerinden biri olan Amerikan vatandaşlığını edinmiş ve ismini Adrian DaVinci olarak değiştirmişti.

talpazan4
Talpazan3
Talpazan2
Talpazan