Sovyetler Birliği’ni “deviren” radyocu: Seva Novgorodsev

Yazı: Aybüke Sanuç

BBC Rus radyosunun efsanevi ismi, Seva Novgorodsev mahlaslı Vsevolod Borisovich Levenstein, yalnızca Sovyetler Birliği’nde değil; dünya genelinde yaptığı müzik yayınları sayesinde rock kültürünün popülerleşmesine öncülük ederek, alışılan radyo akışının dışına taşan, yenilikçi bir üslubun oluşmasına aracılık etti. Radyo sunuculuğunun da ötesinde, özgür düşüncenin ifade edilmesinde ve savunulmasında yol gösterici bir figür olarak yeni bir dönem başlatan Novgorodsev, müzisyen ve oyuncu şapkalarını da giydi. Kirill Serebrennikov’un 2018 yapımı Leto filmi de bunlardan biriydi. Seva Novgorodsev’in hikâyesi, Michelle S. Daniel eliyle Academic Studies Press çatısı altında kitaba dönüştürülüyor.

Seva Novgorodsev, BBC radyosu dendiğinde akla gelen ilk isimlerden Terry Wogan ve John Peel’in etkisiyle ortaya çıkmış; 80’lerin sonları, 90’ların başlarında Sovyetler Birliği’nde yayımlansa da Rusya’da popülaritesini hâlâ koruyan Rock Posevy programının yapımcısı ve sunucusuydu. Alaycı tavrı ve Sovyetler Birliği’nin yaptırımlarını kulak ardı eden sunuş biçiminin ön plana çıkmasıyla 1987’den itibaren haftalık olarak yayımlanan Sevaoborot ile güncel olayları tartıştığı BBSeva programlarını da sürdürerek geniş kitlelere ulaştı. 

Seva Novgorodsev’in dikkat çeken yükselişinin en büyük sebeplerinden biri, Sovyetler Birliği’nin eleştirilere kapalı atmosferine ve yaygın radyo sunuculuğuna meydan okuması; Demir Perde’ye aldırış etmeden Sovyet halkının Batı müziği ile tanışmasında önemli bir rol üstlenmesiydi. Programlarında David Bowie’den Led Zeppelin’e, The Beatles’tan Jethro Tull’a uzanan seçkilerle Sovyetler Birliği’nin sonlarına denk gelen bir dönemde BBC Rus Radyosu’nda, kült rock müzisyenleri ve parçalarını tanıttı Novgorodsev.

Şarkılar öncesinde kendisine ayrılan zamanı sıradan bir radyo DJ’i olarak doldurmayı reddedip, Sovyetler’de neler olup bittiğine odaklanan, yaşananları iğneleyici şakalar ve müzik ile ele alarak vurgulamayı tercih eden radyocunun  hayatı ve mirasını kitaplaştıran The DJ Who “Brought Down” the USSR, 18 Nisan 2023’te yayımlanacak; detayları burada.