A'dan Z'ye: David Lynch

Gariplikler, hikâyeler ve unutulmaz karakterleriyle, David Lynch.

Yazı: Cem Kayıran, Zeynep Naz İnansal – İllüstrasyon: Gizem Winter

Twin Peaks dizisinin önümüzdeki yıl ekranlara geri döneceği haberlerinin ardından 2016’nın tamamında David Lynch’le alakalı yayın ve etkinlikler sürekli olarak gündemdeydi. Özellikle geçtiğimiz ay organizasyonunu üstlendiği Festival of Disruption’la yine kendine has gariplikleri bir araya getiren David Lynch’in hem sinema hem de müzik kariyerine yakından bakmak adına, A’dan Z’ye serimizi bu ay sürrealist sinemanın öncü figürüne ayırdık.

Angelo Badalamenti

Brooklyn doğumlu besteci Angelo Badalamenti, belki de David Lynch filmlerinin en akılda kalıcı detayları arasında yer alan müziklerinin bir çoğuna imza attı. İlk olarak tam otuz yıl önce Blue Velvet filmiyle birlikte David Lynch’le çalışmaya başlayan Badalamenti, Twin Peaks, Lost Highway ve Mulholland Drive’ın da kült mertebesine erişmiş müziklerinden sorumlu. 1990 yılında Twin Peaks tema müziğiyle bir Grammy Ödülü kazanan Badalamenti’nin kariyeri boyunca çalıştığı diğer yönetmenler arasında Danny Boyle ve Jane Champion gibi isimler bulunuyor.

Beyond the Beyond

Hat & Beard Press’in bu yıl yayınladığı Beyond the Beyond, David Lynch filmlerinin müziklerine odaklanan bir kitap. Aralarında Angelo Badalamenti ve Julee Cruise’nin bulunduğu, Lynch filmlerine nefis müzikleriyle katkıda bulunan besteci ve müzisyenlerle yapılmış röportajların yanı sıra geçtiğimiz yıl David Lynch Foundation’ın düzenlediği destek gecesinde sahne alan The Flaming Lips, Moby, Duran Duran ve Tennis’le de söz konusu soundtrack’ler üzerine yapılmış röportajlar kitapta yer alıyor. Ayrıca David Lynch’in film setlerinden bugüne dek gün yüzüne çıkmamış birçok fotoğrafa bakmak da çok keyifli.

Chrysta Bell

Amerikalı müzisyen, model ve oyuncu Chrysta Bell, müzik kariyerinin hemen her aşamasında David Lynch’le birlikte çalıştı. La Rose Noire Records etiketiyle 2011 yılında yayınlanan ilk albümü This Train’in şarkı yazımı, düzenleme ve prodüksiyonunu David Lynch eşliğinde yapan Bell, Twin Peaks’in yeni sezonunda da rol alacak. David Lynch, “Onu ilk gördüğümde bir uzaylıya bakıyor olduğumu zannetmiştim” sözleriyle tanımladığı Chrysta Bell eşliğinde yeni bir EP yayınlıyor. Stephen O’Malley ve Adrian Utley’nin de ikiliye eşlik ettiği Somewhere In Nowhere EP’si yılın sonlarında aramızda olacak.

Dark Night Of The Soul

Sparklehorse ve Danger Mouse’un birçok konuk müzisyen eşliğinde hazırladıkları konsept albüm Dark Night Of The Soul, 2010 yazında Parlophone ve Capitol Records ortaklığıyla yayınlanmıştı. Albümde yer alan iki şarkıda ikiliye eşlik eden David Lynch, Dark Night Of The Soul için kendi fotoğraflarından oluşan, albümün görsel eşlikçisi niteliğinde yüz sayfalık bir kitap hazırlamıştı. Albüm ayrıca Sparklehorse lideri Mark Linkous’un intihar etmeden önce kaydettiği son albüm olarak da biliniyor. Julian Casablancas, Iggy Pop, Black Francis ve The Flaming Lips, albüme konuk olan diğer isimler arasında yer alıyor.

eraserhead_web

Eraserhead

1977 yılında çekilen kültleşmiş Eraserhead, Lynch’in ilk uzun metraj filmi. Grotesk karakterleri, karanlık atmosferi ve kusursuz sinematografisiyle yönetmenin benzersiz tarzının habercisi niteliğindeki film, istemediği bir evlilik yapmış Henry Spencer’ın yeni doğmuş mutant bebeğiyle yaşadığı zorluklara gerçeküstü bir gözle bakıyor. Seyircisini alıp melankolik ve garip bir yolculuğa çıkaran Eraserhead, etkisi uzun süre geçmeyen büyüleyici bir atmosfere sahip olmasının yanı sıra, belki de Lynch’in bu zamana kadarki en saf filmi.

Festival of Disruption

Bu yıl, 8-9 Ekim tarihlerinde Los Angeles’ta gerçekleşen Festival of Disruption, küratörlüğünü Lynch’in yaptığı retrospektif bir David Lynch festivali. Adını Maharishi Mahesh Yogi’nin “hayat bir aksama festivalidir” sözünden alan festivalde Lynch filmlerinin gösterimlerine, oyuncu ve müzisyenlerle söyleşilere, konserlere ve sergilere yer verildi. Robert Plant & The Sensational Shape Shifters, St. Vincent, Xiu Xiu, Sky Ferreira ve tabii ki Angelo Badalamenti’nin sahne aldığı festivalin konuşmacıları arasında Kyle Maclachlan, Laura Dern, Debbie Harry ve Chris Stein gibi isimler vardı.

Ghost of Love

On yıl önce yayınlanan David Lynch filmi Inland Empire, sıra dışı ambiyansıyla olduğu kadar Polonyalı müzisyen Marek Zebrowski imzası taşıyan müzikleriyle de hafızalarda yer etmişti. Filmin soundtrack albümünde David Lynch’in yer aldığı birçok parça da bulunuyordu. Özellikle bu parçalar arasında, albümün açılışını da yapan“Ghost Of Love”, David Lynch’in müzikal kariyerinin en öne çıkan kayıtları arasında gösteriliyor. Filmde de etkileyici bir şekilde kullanılan, Lynch’in bestelediği ve seslendirdiği parça, en az Lynch filmleri kadar vurucu ve akılda kalıcı bir yapıya sahip.

Hotel Room

David Lynch’in prodüktörlüğünü ve iki bölümün yönetmenliğini yaptığı Hotel Room, 1993 yılında HBO’da yayınlanmış üç bölümlük bir mini dizi. New York’taki Railroad Oteli’nin 603 numaralı odasında geçen dizi, her bölümde sırasıyla 1969, 1992 ve 1936 yıllarını ziyaret etse de otel çalışanlarının tıpatıp aynı kaldığı ve yaşlanmadığı bir evreni anlatıyor. Her ne kadar Lynch’in gözünden bir televizyon dizisi izlemek keyifli de olsa, Barry Gifford ve Jay McInerney’in elinden çıkan senaryo zayıf bulunmuştu. Dizinin müzikleri de şaşırtıcı ollmayan bir şekilde Angelo Badalamenti’ye ait.

Inland Empire

Lynch’in kendi yazıp yönettiği, prodüksiyonu iki buçuk yıl süren Inland Empire, prömiyerini Venedik Film Festivali’nde yapmıştı. Kadrosunda Laura Dern, Jeremy Irons, Justin Theroux ve Harry Dean Stanton gibi isimleri barındıran film, canlandırdığı karaktere dönüşmeye başlayan bir kadının hikâyesini anlatıyor. Filmi tamamlanmış bir senaryoyla çekmeyen Lynch, her çekim günü oyunculara o gün yazılmış birkaç sayfalık diyaloglar vermeyi tercih etmiş. Başrol oyuncusu Dern’ün filmin prömiyerinde konuya pek de hâkim olmadığını iddia etmesi de bu yüzden olsa gerek. 2006’da çektiği Inland Empire’dan beri sinemadan uzaklaştığını söyleyen Lynch, artık başka mecralara yönelmişe benziyor.

Joseph Merrick

1862 yılında İngiltere’de doğan Joseph Merrick, doğumunda görülen ve yaşı ilerledikçe artan anomaliler sebebiyle Fil Adam olarak da biliniyor. Uzun süre bir sirkte zorla çalıştırılan Merrick, onu tedavi etmek isteyen bir cerrah sayesinde son günlerini bir hastanede sevdikleriyle geçirebiliyor. Lynch’in 1980 yılında çektiği The Elephant Man filmi de 27 yaşında ölen Merrick’in hayat hikâyesini anlatıyor. Filmde Merrick’i John Hurt canlandırıyor.

Kyle MacLachlan

Kariyerine Dune filmindeki Paul Atreides rolüyle başlayan Kyle MacLachlan, daha sonra Blue Velvet ve Twin Peaks gibi yapımlarda da yönetmenle işbirliğini sürdürdü. Seattle’da amatör bir tiyatro topluluğunda çalışırken bir seçmeye katılan MacLachlan bir hafta sonra David Lynch tarafından Los Angeles’a davet edilmiş. Lynch’le ilk tanışması sırasında saatlerce sohbet ettiklerini anlatan ve rolü kapan aktör, hâlâ yönetmenle çok yakın arkadaş. Lynch’le işbirliği sorulduğunda onun kadar cesur ve orijinal çok yönetmen olmadığını söyleyen MacLachlan, 2017’de Twin Peaks’teki Dale Cooper rolüyle geri dönecek.

laurapalmer_web

Laura Palmer

Twin Peaks, lise öğrencisi Laura Palmer’ın cesedinin bulunmasıyla başlıyor. Bir FBI Ajanı cinayeti çözmek için kasabaya geldiğinde, çok sevilen masum Laura’nın ikili bir hayat yaşadığını ve karanlık işlere bulaştığını anlıyor. Dizinin ana meselesi katilin kim olduğunu bulmak gibi görünse de, kasaba halkını tanıdıkça hepsinin Laura’yla gizemli bağlantıları olduğunu görüyor, neredeyse herkesten şüpheleniyor ve bu tanımadığımız insanlar hakkında daha da çok şey bilmek istiyoruz. Normalde Laura karakterinin kısa bir rolü olması planlansa da Lynch, Sheryl Lee’nin performansından çok etkileniyor ve hem flashback sahnelerde hem de Laura’ya çok benzeyen kuzeni Maddy rolünde oyuncuyu kullanıyor. Dizi boyunca başkalarından dinlediğimiz karakterin cinayet öncesi günlerini de görmek isteyenler Twin Peaks: Fire Walk With Meye göz atabilirler.

Marilyn Manson

Kariyeri boyunca çeşitli televizyon ve sinema yapımlarında birçok kez cameo yapan Marilyn Manson’ın filmografisinde bir de Lynch filmi bulunuyor. 1997 yılında yayınlanan ve başrollerinde Bill Pullman ve Patricia Arquette’i izlediğimiz kült David Lynch filmi The Lost Highway’in sonlarına doğru bir televizyon ekranında görülen porno filmde Marilyn Manson ve o dönem grubunda bas çalan Twiggy Ramirez (gerçek adıyla Jeordie White) karşımıza çıkıyordu. Filmin yayınlandığı yıl bir röportajında The Lost Highwayde rol alma hikâyesini anlatan Manson, Lynch filmlerindeki duygu yoğunluğu ve rahatsız edici elementlerin kendisini ne denli etkilediğine vurgu yapıyordu.

Dosyanın tamamını okumak için buraya tıklayarak Bant Mag. No:53’e ulaşabilirsiniz.