Cinsiyetçi tarih yazımına karşı, “Unutulmuş Kadın Ressamlar” kitabı Türkçede
Walter Shaw Sparrow’un 1900’lerin başlarında yazdığı Unutulmuş Kadın Ressamlar isimli kitap, 16. ve 20. yüzyıllar arasında yaşamış ama ismi neredeyse hiç duyulmamış kadın sanatçıları konu ediyor. Bu kitap, erkek egemen düzende sanatlarını gizlice icra etmek zorunda kalmış ve tarih yazımının cinsiyetçiliği nedeniyle isimlerini duyuramamış yaklaşık 300 ressamı tanımak için en derli toplu kaynak olarak gösteriliyor. Yazıldığı tarih göz önünde bulundurulduğunda hazırlamasının oldukça zorlu olabileceği anlaşılan bu kaynak şimdi Meltem Yılmaz’ın çevirisiyle Türkçede.
Unutulmaz Kadın Ressamlar, aynı zamanda Holden Kitap’ın ilk yayını. Editörlüğünü Deniz Turgay’ın üstlendiği kitabın kapak tasarımı Bant Mag. sayfalarından da tanıyabileceğiniz Barış Şehri’ye ait.
Kitabın ilk baskısı İngiltere’de yapılmış. İçerisinde orijinal tabloların siyah beyaz fotoğraflanmış hâlleri yer alıyormuş. Bugün bile bu eserlere ulaşmak bir hayli zor olduğundan, aslında kitabın 2020 basımı bile eksik bir kaynak.
Ama buna rağmen pek çok farklı ülkeden tanımadığımız yüzlerce kadın ressama dair hikâyeleri buluşturması ve sanat tarihi yazımında deha ve yeteneğin erkeğe atfedilmesi klişesini kırması bakımından Walter Shaw Sparrow’un derlemesi oldukça değerli.
Kitabın önsözünden bir alıntıyı aşağıda bulabilirsiniz:
“Nasıl Alpler, turistlerin beğenisi için kendilerini yeniden oluşturamazlarsa, en büyük dâhiler de eleştirmenlerin veya teorisyenlerin beğenisi için kendilerini yineleyemezler. Hepsi bu kadar da değil. Kadınlar ve erkeklerde fark gösteren dehayı neden kıyaslayasınız ki? Sanatın bahçesinde her tür çiçeğe, kelebeğe ve her cinsten kuşa yer var. İnsan bir papatyanın gül olmadığından, aile benzerliklerinin aksine bülbüllerin ve ardıçkuşlarının kendilerine has sesleri olduğundan yani farklı nitelikte olduklarından neden şikâyetçi olsun ki?”
“İşte bu kitap resim sanatında kadınların bahçesinin bir tarihidir ve içindeki üç yüz resim son dört buçuk yüzyıl boyunca kadının bahçesinde ne yetiştirdiğini gözler önüne serer.”
Yazı: Naz Başaran
