Belgesel sinema alanında epey bereketli bir yılı geride bırakmışken, 2014’ün akılda kalan dokümanterlerini gözden geçirmenin vaktidir…
PARTICLE FEVER
Particle Fever, dünyanın şu âna kadar yapılmış en büyük bilim projelerinden birisi olan, İsviçre’deki CERN hakkında son derece başarılı bir belgesel. Mark Levinson’un yedi yılda çektiği bu filmin kurgusu, Apocalypse Now’un da kurgusunu yapmış olan Oscar ödüllü Walter Murch’e ait. Kendinizi ışık hızına yaklaşırken, Higgs Bozon’unun peşinde, ağlarken bulabilirsiniz.
CITIZENFOUR
ABD’nin güvenlik adı altında nasıl herkesin telefon konuşmalarını, e-maillerini ve web aktivitelerini izlediğini dünyaya ifşa eden Edward Snowden, 2013 yılında Citizenfour belgeselinin yönetmeni Laura Pointas’ı arıyor. Ortaya günümüzün en önemli konularının başında gelen, demokraside güvenlik ve gizlilik dengesi, devletlerin teknolojiyi nasıl kullandığı ve gazetecilik mesleğinin geleceği hakkında kaçırılmaması gereken bir belgesel çıkıyor.
20.000 DAYS ON EARTH
Benim gibi Nick Cave’e, etrafındaki birtakım güzel ve akıllı kızlar dinlediği için maruz kalmış birisi olsanız bile bu belgesel sizi oturduğunuz yere mıhlayacak. Nick Cave hayranıysanız da zaten ilk dakikasından itibaren kendinizden geçirecek. Müzik dünyasındaki son büyük ego, Nick Cave olmayı niye hak ettiğini, kurmacanın ve gerçeğin iç içe geçtiği, şiirsel bir estetikle bize kanıtlıyor.
INTERNET’S OWN BOY
Brian Knappenberger’ın filmi, Creative Commons, RSS, Reddit gibi çok bilinen projelerin gelişiminde kilit roller almış olan, bilgisayar dâhisi, “hacktivist” Aaron Schwartz hakkında. Schwartz, bilgiye erişimin herkes için bedava olması gerektiğini düşünen bir idealist mi, yoksa bir dijital korsan mı? Schwatrz’ın 2013’teki beklenmeyen intiharı, hikâyeyi daha da ilgi çekici ve dramatik hâle getiriyor.
LIFE ITSELF
2014’ün en iyi belgeselleri listelerini hazırlayan tüm film eleştirmeni ve gazeteciler bu filmi listelerine almak isteyeceklerdir. Çünkü Life Itself, Pulitzer ödüllü gazeteci ve ünlü film eleştirmeni Roger Ebert’in kariyeri ve özel hayatı hakkında özenli bir belgesel. Filmde Martin Scorsese, Werner Herzog, Errol Morris’in olması bile izlemek için yeterli bir sebep. Filmcilerin ve sinefillerin izlememesi büyük ayıp olur.
FINDING VIVIAN MAIER
20. yüzyılın en iyi sokak fotoğrafçıları arasında gösterilen Vivian Maier’ın çektiği fotoğrafları kendisi hayattayken kimse görmemiş. Üstelik Maier’le ilgili bilinmedik sırlar sadece bununla da kalmıyor. John Maloof ve Charlie Siskel’in imzasını taşıyan, nefes kesici güzellikteki fotoğraflarla akan bu bol ödüllü filminin “kickstarter” aşamasındayken Tim Roth tarafından desteklediğini de gereksiz bir şekilde not düşelim.
MAIDENTRIP
Herkesin “yılın en iyileri” listesine şımararak eklediği, tamamen kişisel bir seçim vardır. Bir amatör kaptan olarak benimkisi de Maidentrip. Nedeni de çok belli. Bu belgesel, 12 metrelik küçücük bir tekneyle, tek başına dünyayı dolaşmak için yola çıkan 17 yaşındaki Laura Dekker ve onun yolculuğu hakkında. Filmin yönetmeni bir başkası olsa da gördüklerimizin çoğu Laura’nın teknede kendi kendine yaptığı çekimler. İnsan ilham almak ve heyecanlanmak için daha ne izleyebilir ki?
THE DOG
Dog Day Afternoon filmini hatırlıyor musunuz? Sidney Lumet’nin yönettiği, en iyi senaryo Oscar’lı banka soygunu filmi. İşte The Dog isimli belgesel, o filmde Al Pacino’nun canlandırdığı karakterin geçek hikâyesini anlatıyor. Daha hâlâ ikna olmadıysanız, John Wojtowicz’in bu banka soygununu, erkek sevgilisinin cinsiyet değiştirme ameliyatına gereken parayı toparlamak için gerçekleştirdiğini de söyleyelim. Ve bunu da şöyle masanın üzerine bırakalım.
THE MISSING PICTURE
Geçen senenin şok etkisiyle belgesel ve film listelerini darma duman eden The Act Of Killing “olay”ından sonra katliam üzerine yapılan herhangi başka bir yapım onun gölgesinde kalacaktır. Yönetmen Rithy Panh’ın 1975-79 arasında Kızıl Khmer’lerin Kamboçya’daki sürdürdükleri katliamları konu alan The Missing Picture isimli filminin de başına tam olarak bu geliyor. İki yılda iki katliam filmi demeyin. Farklı teknikler birleştirilerek, ustaca çekilen bu bol ödüllü filmi kaçırmayın.
JODOROWSKY’S DUNE
Gerçeküstü, kült yönetmen Alejandro Jodorowsky, 70’lerin ortalarında, çoğu insana göre tüm zamanların en iyi hikâyelerinden birisi olan, bilim kurgu romanı Dune’ı sinemaya adapte etmek için kollarını sıvar ve kendi deyimiyle bir ruhanî ordu kurmaya başlar. Sonsuz bir inançla, bu uğurda Dali’den Orson Welles’e, Moebius’tan Giger’e birçok insanı ikna eder ve bir kült lideri gibi savaşçıları saflarına katar. Bu dev proje için kendi çocuğunu bile sınırlarına zorlamasına rağmen, Hollywood yapımcıları, Jodorowsky ismine güvenmez ve projeyi “kârlı” veya “gerçekleştirilebilir” bulmazlar. Bu epik başarısızlık hikâyesinden, çok sayıda teknik deha, bir sürü çizgi roman başyapıtı, yeni bir film ve bilim kurgu estetiği ve bana göre 2014’ün en iyi belgeseli çıkacaktır.
