Güneş Akyürek (Ponza) seçti: İlham veren 20 müzik klibi

İstanbullu psikedelik rock grubu Ponza, 2019 çıkışlı son albümü Another Land’le sırf kulaklara değil; gözlere de hitap eden işlerle karşımıza çıktı. Ekibin solisti ve gitaristi Güneş Akyürek’in senaryosunu yazıp, Yiğit Evgar’la birlikte yönettiği “Gold and Round” klibi, fantastik bir maceraya davet ediyor. Tarla Records etiketli albümün en akılda kalıcı parçalarından “Up In The Light” için de bir klip çeken Akyürek, bu kez ses ve görüntüleri glitchler ve noktalarla harmanlayarak farklı bir estetik yaratıyor.

Son olarak kendi arşivlerinden 2017 tarihli, 360 derecelik “Kinzi” canlı performansını paylaşan Ponza üyesi Güneş Akyürek’ten video klip kültürüne duyduğu ilgiyi ateşleyen 20 örneği anlatmasını istedik. Söz Güneş’te:

“Kulaklığı takıp çok sevdiğiniz bir müziği dinlerken hayallere kapılıp gözünüzün önünde hiç bilmediğiniz mekânlar, insanlar, insan pozları, duruşları, dansları, soyut şekiller veya dans ederek gökyüzünde uçuşan çeşit çeşit hayvanlar gördüğünüz olur mu? Bu çok olası durumu ete kemiğe bürüyen hareketli resimlerdir müzik videoları. Bazen hiç alakanız olmayan bir şarkıyı gözlerinizden kalbinize enjekte eder ve artık bambaşka bir müzik türünün yolcusu olursunuz. Bu yazıda, görsel sanatlar mezunu bir müzisyen ve müzik videosu yönetmeni olarak, film ve müziği birleştiren bu sanat formunun bende iz bırakan örneklerini paylaşmak istedim.”

Offspring – Self Esteem
(Yön: Darren Lavett, 1994)

“1994 yılında yaşça büyük kuzenlerimin tesiri ile rock müziğin şakaya gelmeyecek bir konu olduğunu idrak etmeye başlamışken, nasıl olduysa az sayıdaki televizyon kanallarından birinde bu videoya rastladım. Aklımda sayılı özel kanallardan birinin, akşamın belirli bir saatinde MTV yayını yaptığına dair hayal meyal bir anı var. Yıllar sonra bunu arkadaşlarımla teyit etmek istesem de başarılı olamadım. Ya bu hayali televizyon kanalında ya da diğer ve en güçlü olasılık olan, TRT’nin efsanevi müzik programı Rock Market’te bu videoyu izlediğim an punk rock kanıma zerk etti ve başka bir dünyanın mümkün olduğunu anladım.” 

Depeche Mode – People Are People
(Yön: Clive Richardson, 1984)

“Bu video için yapılan çekimler ve çeşitli eski görüntülerle harmanlanarak yapılan kurgu, müzik ile öylesine uyumlu ki klibi izledikten sonra, sadece şarkıyı dinlediğim zaman gencecik Depeche Mode elemanlarının perküsyon olarak bir savaş gemisinin çeşitli aksamlarını kullandığını hayal etmeden edemiyorum. 01:40 civarı giren arp benzeri ses ve paraşütçülerin uyumuna ne demeli?”

The Cure – Lullaby
(Yön: Tim Pope, 1989)

“Robert Smith’in çocukluk kâbuslarını konu alan bu şarkının videosunda David Lynch’in Eraserhead filminden esinlenmeler söz konusu. Robert Smith’in iç çekişlerini ve sanrılarını örümcek ağlarına saran, karanlık ama sıcak bir müzik videosu harikası.”

Ramones – Psycho Therapy
(Yön: Francis Delia, 1983)

“Ramone kardeşlerin bağımlılık ve iç sıkıntısı ile geçen dönemine ek olarak, prodüktörleri ile yaşadıkları çatışmalı bir dönemde ortaya çıkan yedinci albümden olan bu parça önceki birkaç albümlerindeki pop kaygılardan sıyrılarak köklerine dönen bir Ramones sergiliyor. Işığı, makyajı, efektleri ve garipliği ile akıllara kazınırken minik hasarlar bırakan bir video.”

Blur – She’s So High
(Yön: David Balfe, 1990)

“İngiliz grubun çıkış şarkıları için çekilen video, bağımsız plak şirketi Food’un yöneticisi David Balfe tarafından çekilmiş. Neon halkalardan oluşturulan daire şeklindeki bir konstrüksiyon, halatlar yardımıyla üç kişi tarafından hareket ettirilerek bu videoyu çekmişler. Üst üste farklı çekimlerin birleştirilmesiyle şarkının buğulu katmanları çok güzel yansıtılmış. Fikir basit, ruh bağımsız, renkler harika.”

Beastie Boys – Sabotage
(Yön: Spike Jonze, 1994)

“Müzik videosu denildiğinde önümüzü iliklememiz gereken yönetmenlerden Spike Jonze’un harika işi. Yani o kadar harika ki; video mu müzik için yapılmış yoksa müziği bu video şerefine mi yapmışlar, bunu sorgulatacak kadar iyi.” 

The Pharcyde – Drop
(Yön: Spike Jonze, 1995)

“Spike Jonze’u tek video ile geçiştiremezdim. Yönetmenin el attığı her müzik videosu zaten bir başyapıt ama bu videoda yapılan çekimin tersten oynatılarak müziğe oturtulması konusunda gerçekten kafayı kırmışlar ve zaman zaman elemanların dudak senkronları dümdüz oturuyor. Çekim anında orada bulunup Pharcyde elemanlarının tersten rap yapmalarına tanık olmak isterdim. New York sokaklarında geçen bu videoda Beastie Boys elemanlarına rastlamak da mümkün. Baştan sona tek kelimeyle mükemmel.”

Beck – Sexx Laws 
(Yön: Beck, 1999)

“2000’lerin başında, dönemin internetinin akıcı olarak sadece chat odalarında cümleler atıp tutmaya müsade ettiği yıllarda Blue Jean dergisi CD-Rom’da izleyebilelim diye müzik videosu CDleri verirdi. Bu CDlerden birinde ben de bu videoya rastladım ve âşık oldum. Karakterse karakter, kostümse kostüm. Hem de Jack Black ve Neil Strauss ile servis edilmiş, yönetmen bizzat Beck. Mr. Freedom isimli filme göndermeli, neşe dolu bir müzik videosu.”

The Chemical Brothers – Let Forever Be
(Yön: Michel Gondry, 1999)

“Peki ya Michel Gondry’ye ne demeli? Michel Gondry’nin işleri ile tanıştığımdan beri ben başka bir benim. Bu video için cümleler yetersiz. Minik bir bilgi ekleyeyim, yönetmen bu videoda, Kinks elemanı Ray Davies’in oynadığı ve şarkılar söylediği 1975 tarihli canlı sitcom şovu Star Maker’dan esinlenmiş. Çeşitli bölümlerini internette bulabilirsiniz.”

Busta Rhymes – Gimme Some More
(Yön: Hype Williams, 1998)

“Hitchcock’un Psycho filminin açılış sekansından kırpılmış yaylılar ve Busta’nın süratli kelimelerinin parçada oluşturduğu atmosferi, fisheye çekimler ve karikatürize kostümler ile başarılı bir şekilde birleştiren bu video, gösterişli rap videolarının aksine Looney Tunes tadında bir sıradışılık yaratarak akıllara kazındı.”

Nirvana – Heart-Shaped Box
(Yön: Anton Corbijn, 1993)

“Anton Corbijn bu klipte Kurt Cobain’in imgelerini yansıtmakta çok başarılı olmuş. Kurt Cobain’in bu videonun karelerini detaylı olarak tasvir ettiği çizimleri mevcut. Hollandalı yönetmenin set yaratımı, ışık ve renk kullanımı Kurt Cobain’in hayal gücü ile birleşince sonuç gözlere ziyafet olmuş.”

Alanis Morissette – Ironic
(Stéphane Sednaoui, 1996)

“90’lara büyük iz bırakmış; basit ama etkili bu videoda Morissette’in bir kış günü sürdüğü karla kaplı araba ve içerideki sıcacık güneş ışığının birleşiminde, farklı ruh hallerini kıyafetleri ve makyajları ile yansıtan 4 Alanis’in yolculuğunu izliyoruz. Güneşli ama karlı kış yolculuklarında hâlâ bu videoyu anımsadığıma göre bende de yer etmiş demektir.”

Radiohead – No Surprises 
(Yön: Grant Gee, 1998)

“Harika bir fikir ve harika bir çekimin eseri olan bu klipte Thom Yorke’un sıra dışı yüzünü muhafaza eden fanus üzerindeki ışık yansımalarının, parçadaki çocuksu gitarlar ve eşlik eden silafonlar ile uyumu insanın gözlerini dolduruyor. Video, Yorke’un güvenliği için yüksek hızlı kamera ile çekilip yavaşlatılmış.”

Aphex Twin – Come To Daddy
(Yön: Chris Cunningham, 1998)

“Uzun yıllar film setlerinin tozunu yutan ve o sıralarda işin teknik boyutu ile ilgilenen Chirs Cunningham’ın ipleri ele alıp yönetmenliğini yaptığı bir müzik videosuna rastlayıp da etkilenmemek mümkün mü? Gerçek bir deha olan Cunningham, süresi 04.23 olan bu sıkı Aphex Twin parçası için ürettiği 06.05’lik videonun çekimlerinde Otomatik Portakal’a de ev sahipliği yapmış mekânlar kullanmış. Müziği görselleştirme konusunda eşsiz bir yetenek olan yönetmenin bu videosunun atmosferi, 03.13’deki gibi eklemeleri ve eşsiz kurgusu, müzik videosu işinin özgürce bir üst seviyeye taşınmasına dair en etkileyici örneklerden biri.”

JAY-Z – 99 Problems
(Yön: Mark Romanek, 2004)

“Her karesi çok güçlü birer fotoğraf olan bu siyah beyaz video, kendi içinde bir hikâye örgüsü olmamasına rağmen baştan sona izletmeyi başarıyor.” 

JUSTICE – Stress
(Yön: Romain Gavras, 2008)

“Costa Gavras’nın oğlu Romain Gavras ile sanırım bu video aracılığıyla tanışmıştım. Baştan sona şiddet ve gerilim dolu olan klip, en başından televizyonda yayınlan(a)maması için tasarlanmış. Mekân sesleri ile parçayı birleştirerek gerçekliğini daha da artıran bu video, insanı stres sahibi yapan bir şaheser.”

Tame Impala – Expectations
(Yön: Clemens Habicht, 2010)

“Tame Impala’nın bu dönemlerinin bende yeri ayrıdır. Açıkçası son hallerinden pek tatmin olamıyorum. Belki de bu benim beklentilerimin yarattığı bir kuruntudur. Her neyse, ama bu videonun basit fikri ve uygulanışı, Tame Impala’nın psikedelik rock’ı yücelttiği o dönemleri düşününce ilk aklıma gelen iş oluyor.” 

Mac DeMarco – Passing Out Pieces
(Yön: Pierce McGarry, 2014)

“Müzik videosu çekmek istiyoruz ama bütçemiz yok diyen herkesin izlemesi gereken bir başyapıt. Cesaret > Fikir > Bütçe.”

Battles – My Machines
(Yön: DANIELS, 2011)

“Dahi yönetmen ikili DANIELS’ın imza attığı müzik videolarından bir örnek. Bu video vesilesi  ile gruba vokalleri ile eşlik eden Gary Numan’ı da yıllar sonra görmüş oluyoruz. Yürüyen merdivenli videolardan en hoşuma gideni bu sanırım.” 

Chairlift – Evident Utensil
(Yön: Ray Tintori, 2009)

“Datamosh diye adlandırılan video efekti henüz yeni yeni kendini gösterdiği zamanlarda denemek için ben de çok niyetlenmiştim ve nasıl yapıldığını araştırırken bu videoya rastladım. Halen en iyi örneklerinden biri olduğunu düşünüyorum. Kusura bakma Kanye.”

BONUS:

Pixies – Velouria
(Yön: Pixies, 1990)

“Saniyede yaklaşık 3 kareye yer veren bu video Pixies’in İngiltere’de listelerde 28. sıraya kadar yükselmesi fakat müzik videoları olmadığı için BBC tarafından Top of the Pops programına kabul edilmemelerine tepki olarak ortaya çıkmış. Çekimlerinin muhtemelen 20 saniyede tamamlandığı bu videoda güzeller güzeli Pixies elemanlarının kayaların üzerinde koşarken yaşadıkları denge problemlerine tanık oluyoruz. En hoşuma giden tarafı ise parçanın sonlarına doğru yükselen ve baskın hale gelen Kim Deal geri vokalleri ile eş zamanlı olarak kadrajda sadece Kim Deal’ın kalması.”