İçinden deniz geçen kliplerle yaza veda
Yazı: İlayda Güler, Tuvana Adalı - İllüstrasyon: Sadi Güran
Bir yaz daha bitiyor; bu da demek oluyor ki pek çoğumuzun denizle teması azalacak artık. Dalgalı, dingin, berrak, bulanık tüm denizlere hayatımıza kattıkları için teşekkür etmek niyetiyle müzik dünyasındaki temsillerine bir bakalım istedik. Klipleri gezerken kimi zaman kıyısında kimi zaman yüzeyinde çeşit çeşit olaya karışacağız; bazen açılacağız hatta dibine dalıp deniz kızlarıyla denk geldiğimiz bile olacak.
Zaman, mekân ve müzisyenin değişken; denizin sabit olduğu listemize buyurun.
Palmiyeler – Karbeyaz (2016)
Yönetmen: Yasemin Yasu ve Palmiyeler’den Tarık Töre ile Mertcan Mertbilek beraberliğinde çekilmiş.
Nedir: Palmiyeler’in ilk albümü II (Venus)’ün, aynı zamanda diskografisinin en sevilen parçalarından biri. Kool & The Gang’in “Cherish” (1984) klibinden esinlenen bir tür remake de denebilir. Kumsal, keyif, yaz, yürüyerek denizden gelen bir kadın (Venüs!) ve 80’ler video estetiği: Nefis bir dört dakika.
Ne hissettirir: Şezlonga uzanıp kokteyl yudumlamaya bir özlem ve her şeyin (geçici) bir süreliğine yolunda olduğu hissi.
Tom Misch & Yussef Dayes – Tidal Wave (2020)
Yönetmen: El çizimi iki boyutlu animasyonlar üreten; Nines, The Weeknd gibileriyle de çalışmış İngiliz görsel sanatçı Jack Brown.
Nedir: Leziz gitar cümleleri ve kavurucu groove’un Londra’daki adresi Tom Misch ile caza yenilikçi yaklaşımlar getiren davulcu Yussef Dayes’in 2020 çıkışlı harika albümü What Kinda Music’in bizce en iyi şarkısı. Deniz kenarı atmosferine, yaza dair detaylarını keşfetmeye doyamazken, pandeminin izini de bulacağınız animasyonlarla görselleşen metaforik bir ilişki anlatısı. Bazen savruluşuna seyirci kaldığınız biri kurtarır sizi; en azından cesaret eder ama sahiden yapabilir mi? Ya da siz bunu hak etmiş misinizdir?
Ne hissettirir: Aynı anda birçok şey. Kumun sıcaklığı, suyun ferahlığı, gelgit dalgaları arasında sıkışıp kalmanın yükü, şefkatin gücü, bir kadın kahramanla tanışmış olmanın sevinci…
No Doubt – Hella Good (2002)
Yönetmen: Michael & Janet Jackson’ın “Scream”i, Janet Jackson’ın “Got Till It’s Gone”u ve Johnny Cash’in “Hurt”ü için çektiği kliplerle En İyi Kısa Müzik Videosu dalında üç kez Grammy’ye uzanmış Mark Romanek.
Nedir: Punk enerjisine eşlik eden funk damarını CHIC, Comodores gibi grupların mirasıyla kabartmış; Gwen Stefani, Tony Kanal ve şaşırtıcı bir katkı olarak hip hop ikilisi the Neptunes ortaklığında yazılmış; Rock Steady albümünde yer almış bir No Doubt fırtınası. Kendisini yüksek irtifalı duygular arasında gezdiren partnerine “Rüya görüyorsam uyandırma” tadında sözlerle övgüler dizen birinin hızlanmış nefes alışverişleri eşliğinde, herhangi bir olay örgüsüne bağlı kalmaksızın bir gemi ve yakınlarında yaşanan adrenalin dolu anları kolajlıyor denebilir.
Ne hissettirir: Birazcık yaramazlık yapma isteği.
Liars – Scissor (2011)
Yönetmen: Daha çok 2010’larda video klipler çekmiş olan Andrew Bruntel.
Nedir: Liars’ın beşinci stüdyo albümü Sisterworld’ün açılış parçası için çekilen ve yönetmeni Bruntel’e 2011 Vimeo Festival + Awards’ta ödül kazandıran klip. Uçsuz bucaksız denizin ortasında bir şişme havuzun içinde uyanan solist Angus Andrew’un nereden geldiği belli olmayan taşların ağırlığıyla su alan havuzda tüyler ürpertici hayatta kalma mücadelesini izliyoruz.
Ne hissettirir: Acilen karaya ayak basma telaşı ve hafif bir açık deniz korkusu belki.
Sade – No Ordinary Love (1992)
Yönetmen: Annie Lennox’ın video albümü Diva’nın yanı sıra No Doubt’ın “Don’t Speak”i, Björk’ün “Venus as a Boy”unun da dâhil olduğu yüzlerce şarkının klibinde parmağı olan; Blur, Garbage, Radiohead gibi gruplar ve Beyoncé, Shakira, Rihanna gibi dünya yıldızlarıyla çalışmış Grammy ödüllü Sophie Muller.
Nedir: 1992’ye hediye edilmiş bir güzellik; Love Deluxe albümünün açılış şarkısı. Mercanlar, baloncuklar, su altının büyüsü… Bir denizkızı suretinde görünen Sade’miz âşık olduğu denizciyi aramak için yeryüzüne adım atmayı göze alsa da eli bomboş dönüyor. Müzisyenin buğulu sesi eşliğinde gözler doluyor.
Ne hissettirir: Denizkızı olmaya dair kısa süren bir hayalin ardından insana kendini, “Aslında sıra dışı bir aşk değil bu; cömertçe verdiklerin onu doyurmuyor, seni yok ediyor. Kendini kurtarabilirsin!” derken buldurur.
Can Güngör – Uçurumlardan (2016)
Yönetmen: “Yalnız Ölmek”in klibini de çeken Sinan Kut.
Nedir: Can Güngör’ün ilk albümü Silik Düşler’in gözdelerinden biri; hesapsız atlanan uçurumların bedeli. Yine denize yakınız ancak bu kez sıkı sıkı giyinilmiş bir senaryoda. Mevsimlerden kış, renkler solmuş, sarp bir uçurumun tepesi ve deniz seviyesi arasında mekik dokuyoruz. Hare Sürel ve Mihran Tomasyan’ın sersemletici performansıyla etraflarındaki tünelleri, merdivenleri aşıp da birbirine ulaşamayan, bir türlü ortada buluşamayan iki âşığın melankolisine kapılıyoruz. Kumlar yanıyor; ağaçlar, kuşlar, dalgalar üzgün gibi görünüyor.
Ne hissettirir: Başta Can Güngör’ün his aktarımındaki becerisine bir defa daha hayran bırakır. Sonra affına sığınarak biraz sululaşıp, “Hep filmlerde gördüğümüz deniz kenarında koşan at sahnesinin etkisi gerçekte nasıldır acaba?” diye sordurabilir.
FaltyDL – My Light, My Love (2011)
Yönetmen: Ürün tasarımı ve görsel tasarım projeleri de üreten illüstratör Jakob Haglof.
Nedir: FaltyDL imzalı, zamanında oldukça övgü toplamış Atlantis EP’sinin dört parçasından biri. Seslerle oyun oynama hissi veren renkli ritimler ve ara sıra gelen beklenmedik duraksamalarla özgün bir ses evreni. Benzer özgünlükteki animasyon stili klip de mercanlar ve balıklar arasında gezinen bir denizaltını izliyor. Renkler, çizgiler, şekiller muazzam.
Ne hissettirir: Birkaç saatlik bir loop versiyonu var mı diye merak ettiriyor, büyük ekranda izleyip içinde kaybolmalık!
PJ Harvey – Down By The Water (1995)
Yönetmen: PJ Harvey’nin birçok albümünün kapak fotoğrafında ve kliplerinde imzası olan fotoğrafçı Maria Mochnacz.
Nedir: PJ Harvey’e Grammy’lerde En İyi Kadın Rock Vokal Performansı adaylığı ve dünya çapında bir ün getiren parça. İç gıcıklayıcı, ürpertici bir boğma / boğulma hikâyesini kurnaz bir tavırla anlatan yeşil, soğuk, yakın plan çekimlerin daraltıcı atmosferinde süzülen saçlar, kollar, topuklu ayakkabılar…
Ne hissettirir: Tekrar izleme dürtüsü; huzursuz ettiği kadar hipnotize de eden bir tekinsizlik.
TSU! – Battenberg Supernova (2022)
Yönetmen: Bant Mag.’ın kurucularından, yayıncı, fotoğrafçı Aylin Güngör.
Nedir: J. Hakan Dedeoğlu’nun buram buram deniz kokan solo projesi TSU!’nun 2020’de yayımlanan Maritime albümünden; Esmerine üyesi Bruce Cawdron, Berke Can Özcan, Ekin Sanaç ve Mert Uçer katkılı bir kas gevşetici. “Black Seas Barracuda” klibinde başlayan J. Hakan Dedeoğlu – Güngör Can Akbulut kapışması bu kez su altına taşınıyor. Tüpsüz dalışımızın nefes aralarına Loki’nin patileri karışıyor.
Ne hissettirir: Keşke şu anda Loki’yle oynayarak yüzüyor olsaydım diye iç geçirtir. Bir de yalan ve sahtekârlık yaşam tarzı olmasın.
Novo Amor – Birthplace (2018)
Yönetmen: Sürdürülebilirlik gibi ekolojik temalar üzerinde çalışan ve daha çok kısa filmler üreten Sil van der Woerd ve Green Lantern, I Am Number Four gibi büyük bütçeli yapımların görsel efektlerinden sorumlu Jorik Dozy.
Nedir: Okyanuslardaki plastik kirliliğine dikkat çekmek amacıyla yapılmış, çekimler sırasında dalış ekibinin su altında yaklaşık 35 saat geçirdiği ve klipte atıklardan oluşan balinanın Bali’de yerel bir topluluk ortaklığında, okul çocuklarıyla beraber yapıldığı bir proje. Birleşik Krallık serbest dalış şampiyonu Michael Board, okyanus altı yaşamı tüm büyüleyici güzelliği ve canlılığıyla keşfediyor. Plastiklerle de bir o kadar kalp kırıcı bir karşılaşma yaşıyor; yüzen bir balina formundaki atıkların karnına yerleşmesini, yutulmasını izliyoruz.
Ne hissettirir: Su altında nefes alabilme ve derinliklerinde gezinme isteği, bir de tabii kontrolsüzce yayılan kirliliğe karşı derin bir öfke ve üzüntü.
Brek – Tasmam Ellerinde (2023)
Yönetmen: Videonun konsept ve prodüksiyonu, disiplinlerarası yaratıcı ortaklıklar yürüten danışmanlık şirketi Wiseslang’e ait.
Nedir: Geçtiğimiz kasımda yayımlanan Brek teklisi. Hüzünlü bir kalp kırıklığını bir kumsalda, puslu bir gökyüzü altında denizin dalgalarıyla, onları izleyen bir adam ve iki köpekle birlikte dinliyoruz. Bulutların ve suyun akışı, zamanın geçişi, unutmak, iyileşmek…
Ne hissettirir: Herkesin böyle uzun süre bir köşede oturup kaldığı, denizi ya da akan bir sokağı, bir şeyleri seyre daldığı anları vardır; vakit nasıl geçer fark edilmez, kafa dağınıklığı belki biraz berraklaşır. Bu anları hatırlatıyor, gülümsetiyor.
Chris Isaak – Wicked Game (1991)
Yönetmen: Heykel estetiğine tutunarak yarattığı siyah beyaz portreleriyle 80’ler ve 90’lara damga vurmuş; müzik dünyasından Cher, David Bowie, Madonna, Tina Turner gibi devlerle çalışmış moda fotoğrafçısı Herb Ritts.
Nedir: Chris Isaak’in 1989’a tarihlenen Heart Shaped World albümünden ikonikleşmiş bir balad; müzisyen, “size iyi gelmeyen bir insana güçlü bir çekim duyduğunuzda yaşayacaklarınız” hakkında olduğunu söylüyor. David Lynch’in 1990 yapımı kara komedisi Wild at Heart’ta duyulduktan sonra hit olan “Wicked Game”in, Lynch’in filmdeki kesitleri kolajlayarak ürettiği bir klibi daha olduğunu biliyor muydunuz? Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı’nda model Helena Christensen eşliğinde çekilen bu resmî versiyonda ise ıssız bir kumsalda birbirini bulutların üzerine çıkaran bir çifti izliyoruz; soyulmuş ojeleri görmezden geliyoruz.
Ne hissettirir: TUTKUUU ❤️🔥
