Julianna Barwick seçti: Konumuz Björk

“Björk benim hayatımı değiştirdi. Gerçekten böyle düşünüyorum. 13 ya da 14 yaşındayken Tulsa’daki bir alışveriş merkezinde Björk’ün bir CD’sini satın aldım ve eve gidip dinlemeye başladığım anda sanki tüm dünyam genişledi. Tuhaflıklara daima ilgim olmuştur. (Küçükken odamın duvarında ‘Neden normal olasın ki?’ yazardı.) Bir müzik tutkunu olarak Björk’e dair her şey de her zaman tüm duyularımı harekete geçirdi…”

Julianna Barwick

A’dan Z’ye: Björk

Yazı: Cem Kayıran – İllüstrasyon: Sedat Girgin

Her daim ilham verici yeniliklerin, tutkuların, isyanların ve ifade biçimlerinin peşine düşen Björk’ün kariyeri ve yaşantısından A’dan Z’ye satırbaşları.

Dead Oceans ve Asthmatic Kitty gibi plak şirketleriyle yayınladığı albümlerinde vokal looplarıyla esrarengiz atmosferler inşa eden ve her yayınıyla gönlümüzdeki yerini sağlamlaştırmaya devam eden Julianna Barwick, özel sayımıza önereceği konuyu sorduğumuzda “Aklıma ilk gelen tabii ki Björk’e dair bir şeyler ama bu mümkün mü?” cevabını vermişti. Burada kast ettiğinin Björk’ü bir dosyaya sığdırmanın gerçekçiliği (yani gerçekdışılığı) olduğunun idrakındaydık tabii…

2016’dan bu yana hazırladığımız A’dan Z’ye serisinde bizi bu kadar fazla olasılıkla baş başa bırakan başka bir sanatçıyla karşılaşmadık şimdiye kadar. Bu çıkışın ardından David Bowie, PJ Harvey, John Carpenter gibi isimlere bu seride yer verdiğimizi hatırlatmakta fayda var. Björk hakkında bizim hazırladığımızdan tamamen farklı maddeleri açan çok sayıda sözlük yaratmak mümkün. Yani bunun salt bir Bant Mag. seçkisi olduğunun altını çizelim. Hazırlarken çok eğlendik, bakarsınız ikinci bölümü de gelir!

Arca
Asıl adı Alejandro Ghersi olan Venezuelalı prodüktör, Mute etiketiyle 2014’te yayınlanan ve zaman ötesi bir tınıya sahip ilk solo albümü Xen ile dikkatleri üzerine çekti. Londra’da yerleşik prodüktör, bir sonraki yıl yayınlanan Björk albümü Vulnicura’nın da yaratıcılarından biri. Her zaman taze ve yenilikçi seslerin peşine düşen Björk’ün Arca’yla olan iş birlikleri 2015’ten bu yana sürüyor. 2017 çıkışlı dokuzuncu Björk albümü Utopia’da da birlikte çalışıyor ikili. İzlandalı müzisyen, Vulnicura’ya nazaran çok daza pozitif tınılarla inşa edilmiş Utopia’yı “Bir Björk-Arca birleşmesi” olarak tanımlıyor.

Bedtime Story
1993 yazında yayınlanan ilk albüm Debut, yarattığı büyük etkiyle Björk’e onlarca ödül kazandırdığı gibi müzik dünyasının prestijli isimleriyle yapılacak onlarca iş birliğinin de kapısını aralamıştı. 1990’larda Tricky, Plaid, Davi Arnold gibi isimlerle düetler yapan Björk’ün Madonna şarkısı “Bedtime Story”nin de yazarlarından biri olduğunu biliyor muydunuz? Rivayete göre Madonna, 1994 çıkışlı Bedtime Stories albümüne ismini veren şarkıyı Björk’le birlikte seslendirmek istemiş ama İzlandalı müzisyen bu teklifi geri çevirmiş. Şarkıyı yazarken “Madonna’nın ağzından duymak istediği kelimeleri” düşündüğünü söylüyor Björk.

Chris Corsano
Paul Flaherty, Thurston Moore, Jandek, Kim Gordon gibi isimlerle hem sahne hem stüdyoları paylaşmış, yeteneğini tanımlamaya yeterli kelimeyi bulamadığımız davulcu Chris Corsano, Björk’ün 2007’de yayınlanan Volta albümünde “Earth Intruders”ın endüstriyel bir hipnoza sürükleyen ritim partisyonları için hiçbir şekilde tartışılmayacak bir seçimdi. Albümün turnesi boyunca Björk’e sahnede eşlik eden Corsano, çeşitli Volta şarkılarında da perküsyonları çalıyor.

Declare Independence
Videosu, bas yürüyüşü, şarkı sözleri ve asla düşmeyen tansiyonuyla Björk diskografisinin en vurucu şarkılarından biri. Björk’ün “Bağımsızlığını ilan et, bayrağını kaldır, dilini koru, kendi para birimini yarat” gibi çağrılarının odağında Grönland ve Faroe Adaları olduğu biliniyor. 2008’de Japonya’daki konserinde şarkıyı Kosova’ya armağan eden Björk’ün bu jesti, ufak bir politik krize sebep olmuştu. Turne kapsamında Sırbistan’daki Exit Festival’da vereceği konser güvenlik endişeleri nedeniyle iptal edildi. Şarkıda duyduğunuz hemen her elementin görsel bir karşılığının bulunduğu Michel Gondry imzalı klip de tek kelimeyle kusursuz.

Enjoyed
2000’lerde internetin sayılı müzik sitelerinden biri olan Stereogum’ın kürasyonuyla hazırlanan bir saygı albümü. Björk’ün ikinci stüdyo albümü Post’taki tüm şarkıları farklı müzisyen ve grupların yorumladığı Enjoyed: A Tribute To Björk’s Post, 2008’de yayınlanmıştı. Liars’ın muhteşem “Army of Me” yorumuyla açılan albümde Xiu Xiu, Atlas Sound, Dirty Projectors ve No Age gibi isimlere rastlanıyor.

Futbol
Hemen her konuda olduğu gibi futbol hakkında da zihinleri açan düşüncelere sahip Björk. 1994’te Hot Press röportajına ayağında bir çift kramponla giden müzisyen, bu tercihi oğlunun futbol tutkusuna bağlıyor. Yaz aylarında birlikte Dünya Kupası’nı takip etmelerini “O maçı, ben de insanları izliyordum” sözleriyle özetleyen Björk’ün futbolun ne olduğuna dair yaptığı tanım da klasikler arasında: “Futbol bir üreme festivali. Yumurtaya girmeye çalışan 11 sperm görüyorum. Kaleci için üzülüyorum.”

Gling-Gló
Björk Guðmundsdóttir & Tríó Guðmundar Ingólfssonar iş birliğinin tek ürünü olan Gling-Gló, Björk’ün solo serüveninin öncesinde yayınlanmış bir caz vokal albümü. 1990 sonbaharında yayınlanan albüm, ekibin orijinal bestelerinin yanı sıra kimi caz standartlarının İzlandaca yorumlarından oluşuyor. Bir yandan 1980’lerin ikinci yarısında kurduğu alternatif rock grubu The Sugarcubes’la dikkat çeken işlere imza atan Björk’ün müzikal evreninin ne denli geniş bir alanı kapsayacağının ipuçlarını erkenden veriyor Gling-Gló.

Housing Works
Björk ve Dirty Projectors, AIDS ve evsizlikle mücadele eden bağımsız örgüt Housing Works’e destek sağlamak için bir dizi konser vermiş sonra da albüm yayınlamıştı. 2009’da Housin Works’ün kütüphanesinde düzenlenen ilk etkinlikte Dirty Projectors’la altı yeni şarkının olduğu sürpriz bir konser veren Björk, grupla birlikte düzenlediği “Live from Home” serisinde David Byrne, St. Vincent, Ólöf Arnalds, M.I.A. gibi isimleri davet etti. 2010’da yayınlanan 21 dakikalık EP Mount Wittenberg Orca, Björk – Dirty Projectors iş birliğinin yegâne fiziki mahsulü.

Dosyanın tamamını okumak için buraya tıklayarak Bant Mag. No:68’e ulaşabilirsiniz.