Yüksek beklentiler ve Paul Thomas Anderson sinemasına özlemle: Licorice Pizza

Amerikan sinemasının en kıskanılası filmografilerinden birine sahip olan Paul Thomas Anderson’ı belki Boogie Nights’tan, belki Magnolia’dan, There Will Be Blood’dan veya son harikası Phantom Thread’den tanıyorsunuz. 90’lardan bu yana attığı her adımla sinefillerin kalp atışlarını hızlandıran auteur, bir süredir kariyerinin önemli parçası olan video çalışmalarına ağırlık vermişti. En çok da HAIM’ın müzik videoları için kamera arkasına geçiyor, 2017’den bu yana istikrarla yaratıcı ortaklıklarını sürdürüyordu. Bu sefer üç kız kardeşten oluşan pop-rock grubunun en küçüğü Alana Haim ve çok erken kaybettiğimiz Philip Seymour Hoffman’ın oğlu Cooper Hoffman’ı yanına alarak, yeni filmi Licorice Pizza ile karşımıza çıkıyor Paul Thomas Anderson.

İlk aşkın aldatıcı yolculuğunun izini sürerken fon olarak sürpriz olmayacak biçimde San Fernando Vadisi’ni seçen yönetmen; Alana Kane ve Gary Valentine isimli iki genç 70’ler California’sında büyür, hayatı öğrenir ve aşkı tadarken aralarındaki ilişkinin dinamiklerini çıkış noktası belliyor. Kadrosunda ayrıca Sean Penn, Bradley Cooper, Tom Waits, John C. Reilly, Maya Rudolph ve Benny Safdie’yi barındıran Licorice Pizza için beklentilerimiz büyük elbet. Amerikan Film Enstitüsü’nün 2021’in En İyi 10 filmi arasında gösterdiği, En İyi Müzikal ya da Komedi dahil dört dalda Altın Küre adayı olan, farklı meslek ve eleştirmen birlikleri tarafından şimdiye kadar 100’e yakın adaylık elden eden film, 7 Ocak itibariyle vizyonda yerini alacak.

Gary ve Alana’nın başı çektiği zengin karakter galerisi

Ne Hollywood stüdyo sistemine bağlı kalan ne de tam anlamıyla Amerikan bağımsızı sayılabilecek filmleriyle, ABD’nin şahsına münhasır sinemacıları arasında Paul Thomas Anderson. Neredeyse her projesinde hedefi ıskalamaması, dramatik yapı inşa etmedeki maharetleri, yönetmenlikte olduğu kadar senaristliğinde de çıtayı yükseklere çıkarabilmesi; sinema sanatına duyduğu büyük tutkuyla açıklanabilir. Kamerasını hayatının büyük bölümünün geçtiği, “görünüşünü, tadını ve kokusunu” sevdiğini söylediği, ona konforu ve neşeyi çağrıştıran San Fernando Vadisi’ne çeviriyor bir kez daha.

Licorice Pizza’nın geçtiği 1973 senesinde, 15 yaşındaki lise öğrencisi Gary Valentine bütün cesaretini toplar ve okullarına gelen bir fotoğrafçının asistanı olan, 25 yaşındaki Alana Kane’e açılır. Teklifi başta reddedilse de nihayetinde o akşam beraber yemek yemeye ikna eder ve olağandışı özgüveniyle genç kadını etkilemeyi başarır. Aynı zamanda oyunculuk yapmakta olan Gary, Alana’yı yanına alıp katılacağı bir televizyon programı için New York’a doğru yola koyulur. Bu deneyim bekledikleri gibi gitmez; dönüş yaptıklarında Gary bir su yatağı şirketi için çalışmaya, Alana ise oyunculuk da içeren kimi kariyer planları yapmaya başlar. Günler geçtikçe ünlü bir oyuncu, bir Hollywood yapımcısı ve yerel bir siyasetçi de anlatılarına dâhil olacaktır. Bir Anderson filminden bekleneceği üzere, zengin bir karakter galerisi karşılayacak bizleri.

Peki seçilen isim neden Licorice Pizza? Aylarca düşündükten sonra, filmin hissiyatına uyduğunda karar kıldığı ve ona çocukluğunu hatırlattığını söylediği, artık faal olmayan bir plak dükkânı zincirinin adını ödünç almış Anderson. İsim plak şirketinden alınmışken, hazırlanan soundtrack albüm de fazlasıyla iddialı tabii. Daha önceki ortaklıklarında Oscar adaylığı elde eden, Radiohead’in baş gitaristi Jonny Greenwood bir kez daha bestelerin ardındaki isim. Nina Simone, Sonny & Cher, Clarence Carter, David Bowie, Seals and Crofts ise şarkıları kulağımıza çalınacaklardan sadece bazıları.

Yapımcı Gary Goetzman’ın anılarından hareketle

Anderson’ın itiraf ettiğine göre, Licorice Pizza’nın iki ilham kaynağı var. Biri, Star Wars öncesi George Lucas kariyerinin en önemli duraklarından American Graffiti (1973). Kadroda yer alan genç yaştaki oyunculardan, performans anlamında kendilerinden ne beklendiğinin anlaşılması adına bu filmin seyredilmesi istenmiş. Diğeri ise 80’lerin sevilen gençlik filmlerinden Fast Times at Ridgemont High (1982). O da San Fernando Vadisi’nde konumlanıyor ve gerçek bir Licorice Pizza plak dükkanında çekilmiş sahneler içeriyor.

Öyküye dair ilk kırıntılar, bundan yaklaşık 20 yıl önce, kendisinden yaşça büyük bir kadınla flört etmeye çalışan bir genci gördüğünde yerleşmiş Paul Thomas Anderson’ın zihnine. Hollywood’un ünlü yapımcılarından olan arkadaşı Gary Goetzman ona gençliği, erkek kardeşini büyütme süreci ve Encino’da bir su yatağı dükkânı açmakla ilgili deneyimlerinin yer aldığı kimi hikâyeler anlattığı vakit ise taşlar yerine oturmuş. Kendisi de aynı coğrafyada büyüdüğü için bahsettikleriyle bağ kurabilmiş; her şeyin parmaklarının ucunda olduğunu, tek yapması gerekenin karakterleri konuşturmak olduğunu hissetmiş. 

Bir film senaryosu yazmanın çok kolay bir süreç olmadığını itiraf etse de bu kez onu alıp götüren bir akıntıda olduğunu bildiğinden ve metnin çok az kısmının filmden çıkarıldığından bahsediyor yönetmen. Senaryoyu yazarken yaşanan gerçekliğe bağlı kalınsa da kimi zamanlar kurgunun gücünden faydalanıldığını da ekliyor.

İlk oyunculuk sınavını verenlerle yıldız isimler bir arada

Filmde ilk oyunculuk deneyimini yaşamasına rağmen Alana Haim’ın performansı büyük alkış topladı; öyle ki şu aralar tüm hızıyla devam eden Oscar tahminlerinde, ismi üst sıralarda yer almakta. Haim okuma provalarına ve kamera önü denemelerine başladıkları vakit performansı adına çıkacak sonuçtan emin değilmiş fakat Anderson onun müthiş bir öğrenci olduğunu, anlatılanları çok iyi kavradığını, hemen uyum sağladığını düşünüyor. Sözcükleri bir sayfadan ezberlemiş gibi değil de zihninden akan düşüncelermiş gibi dile getirebildiğinden; ayrıca yırtıcılığının, isteğinin ve yeteneğinin çok büyük olduğundan bahsediyor.

Paul Thomas Anderson; yine sinema geçmişi bulunmayan ama “muhteşem biri” dediği Cooper Hoffman’ı -Philip Seymour Hoffman’la dostlukları nedeniyle- doğduğu günden beri tanımakta. Güçlü yanlarının, duygusal zekasının, filme getirebileceği enerjinin bilincinde olduğundan onunla çalışmak istemiş.

Kadrodaki deneyimli isimlerin projeye dahil olma süreçleri ise birbirinden oldukça farklı. Sean Penn, Rex Blau karakterini kimin oynayabileceği üzerine tartıştıkları vakitlerde, Tom Waits’i öneren isim olmuş. “Sean Penn’i odadaki en havalı kişi yapmamak çok çaba gerektiriyor ve birden Tom Waits de odadaydı. Artık Tom Waits odadaki en havalı kişiydi.” diyor Anderson. Kendisiyle 10 seneden fazla süredir çalışmak isteyen Bradley Cooper ile de yolları Jon Peters karakteri için kesişmiş. Cooper da buradaki performansıyla, önümüzdeki Oscar ödülleri için yapılan tahminlerde ismi zikredilenlerden.

Licorice Pizza hakkında muhtemelen bilmediğiniz 10 detay

* Licorice Pizza, Anderson’ın uzun yıllardır beraber çalıştığı görüntü yönetmeni Robert Elswit tarafından çekilmeyen üçüncü Paul Thomas Anderson filmi. Bu kez kameranın başında yönetmenin kendisi ve Michael Bauman var.

* Alana karakterinin kamyon sürdüğü sahnede kamera hilesi ya da dublör yok, kamyonu kullanan kişi Alana Haim’dan başkası değil. Nasıl süreceğini öğrenebilmek için çok mesai harcadığını söylüyor Haim.

* Bir sahnede Gary’ye su yatağı satan kişiyi Leonardo DiCaprio’nun babası George DiCaprio canlandırıyor. DiCaprio, filmin tasvir ettiği zaman aralığında Güney California sanat sahnesinde tanınmış bir figürdü.

* Filmde de bahsedildiği gibi langırt, yasal olarak bir kumar türü sayıldığı gerekçesiyle 1939’dan 1973’e kadar Los Angeles’ta yasaklıydı

* Öyküdeki su yatağı şirketinin gerçek sahipleri, bir teslimat için o dönem Hollywood’un en ünlü yapımcılarından olan ve Barbra Streisand’la ilişkisi bulunan Jon Peters’ın evine gittiklerinden ama anlatmaya değer pek bir şey yaşanmadığından bahsetmişler. Bu anıyı çok daha ilginç bir forma sokmayı kafasına koyan Anderson, onunla hiç tanışmadan, sadece duyduklarından hareketle bir öykü kurgulamış. Peters’ın kapısını çaldığında birkaç değişiklikle onay almayı başarmış.

* Cooper Hoffman ve Alana Haim, kameralar kayda geçene ve Bradley Cooper karakterine bürünüp onlara saldırana kadar, oyuncunun filmde yer alacağını bilmiyordu.

* Paul Thomas Anderson’ın Haim ailesiyle olan ilişkisi epey eski. Henüz çocuk yaşlarda sanat okuluna giderken, kız kardeşlerin annesi Donna Haim kendisinin öğretmenleri arasındaymış. Licorice Pizza kadrosunda Haim ailesinin tüm üyeleri yer alıyor.

* Cooper Hoffman’ın kız kardeşlerini ve annesi Mimi O’Donnell’ı; ayrıca Anderson’ın çocuklarını ve eşi Maya Rudolph’u da filmde görmek mümkün.

* Filmin önemli bir kısmında, bir petrol ambargosu ve bunun Güney California petrol endüstrisi üzerindeki etkilerinden bahsediliyor. Bu elbette, Paul Thomas Anderson’ın daha önceki filmlerinden There Will Be Blood’a (2007) yaptığı bir referans. There Will Be Blood 19. yüzyıl sonlarında, Güney California’daki ıssız bir bölgede petrol keşfeden Daniel Plainview’i konu almaktaydı.

* 2021 yazında, film fragmanının 35 mm’lik kopyaları ilk defa, yalnızca Paul Thomas Anderson’ın dünyanın dört bir yanından seçtiği kimi sinema salonlarında gösterilmişti. Seyirciler izleyene kadar, bu fragmanın ilk kez gösterileceğine dair herhangi bir açıklama yapılmamıştı.