Merriam-Webster sözlüğüne göre 2019 yılının kelimesi tekil kullanımıyla “they” (onlar) zamiri
LGBTİ+ hareketinin dil ile olan mücadelesi tüm hızıyla sürüyor. Amerikan İngilizcesinin en önemli referans kaynaklarından biri olan Merriam-Webster sözlüğü, “they” (onlar) zamirini, 2019’daki aranmalarının önceki yıla kıyasla yüzde 313 oranında artması üzerine yılın kelimesi olarak kayıtlara geçirdi. Üçüncü çoğul kişiye (onlar) işaret eden anlamının yanı sıra “they” zamirinin İngilizcede cinsiyet yöneltmesi içermeyecek şekilde üçüncü tekil kişi (o) yerine kullanılması, dili iki cinsiyetli yapısından kurtarıyor. “They” kelimesinin bu dördüncü tanımı sözlüğe geçtiğimiz eylül ayında eklenmişti. Bu tanıma göre kelime, birinci tekil şahıs zamiri olarak kendini erkek ya da kadın olarak tanımlamayan non-binary kişiler için kullanılıyor. Merriam-Webster’ın açıklaması şöyle:
“Her ne kadar aramalarımız çoğunlukla haberlerdeki olaylara göre şekillense de sözlükler aynı zamanda dilin kendisi hakkında bilgi edinmenin birincil kaynağı ve değişen kullanımlara ayak uydurmanın bir parçası. Zamirler de en sık kullanılan sözcük gruplarından biri olarak tıpkı diğer yaygın kelimeler (düşünmek, yapmak, sahip olmak) gibi, çoğunlukla sözlük kullanıcıları tarafından göz ardı edilme eğiliminde. Ancak geçtiğimiz yıllar boyunca insanlar, cinsiyet atfı içermeyen kullanımlara giderek daha fazla rastlandığından ‘they’ zamirinin yeni anlamıyla sözlüğe girmesi kaçınılmazdı.”
Geçtiğimiz günlerde kendisini “they” zamiriyle tanımladığını açıklayan ünlülerden biri de İngiliz pop şarkıcısı Sam Smith olmuştu. Smith non-binary olarak açıldıktan sonra eylül ayında Instagram üzerinden yaptığı paylaşımda artık “they/them” zamirini kendini tanımlamak için kullanacağını ilan ederken, şu sözlerle insanları teşvik etti:
“Biliyorum ki birçok hata ve yanlış anlaşılma olacak ancak tek isteğim lütfen çabalayın. Umarım şimdi siz de beni, benim kendimi gördüğüm gibi görebilirsiniz.”
Merriam-Webster kökenine indiğinde, “they” zamirinin non-binary kullanımının 1950 yılına kadar uzanan bir geçmişi olduğunu kanıtlarken; kelimenin tekil bir zamir olaraksa ilk kez 600 yıl önce bahsinin geçtiğini düşünmekte. Şirketin 2018, 2017 ve 2016 için belirlediği “yılın kelimeleri” ise sırasıyla: “justice” (adalet), “feminism” ve “surreal” idi.
Yazı: Deniz Atakan Gürbüz
