Şarkı söylemek dinlemektir: Ustad Saami

7-10 Kasım tarihleri arasında Utrecht’te gerçekleşen Le Guess Who? festivalinin bu yıl hayata geçirdiği “Hidden Musics” başlıklı programı, khayál geleneğinin yaşayan son temsilcisi olan Pakistanlı müzisyen Ustad Saami’yi ağırlıyor. Festival kitapçığı için hazırladığımız çizgi hikâyede Saami’nin mirasını Rajab Eryiğit’in illüstrasyonlarıyla yorumladık.

Yazı: Cem Kayıran – İllüstrasyon: Rajab Eryiğit

75 yaşındaki Pakistanlı müzisyen Ustad Naseeruddin Saami, İslam öncesi zamanlara dayanan Surti geleneğinin yaşayan son temsilcisi. Saami, hayatı boyunca aşırı tutucuların baskılarına karşın çok kültürlü mirasını hayatta tutmaya çalıştı. 49 notalı mikrotonal khayál sistemi (ki bu Batı ölçümünün yedi katına denk geliyor) üzerine kurgulanmış vokal tarzıyla büyüleyen Saami, şarkı söyleme tarzını şöyle tanımlıyor: modern sistemin içine, unutulmuş antik sesleri yeniden yerleştirme arzusu.

Birçok farklı tarzın ustası olan Ustad Saami, 13. yüzyılda Delhi’de yaşamış Sufi müzisyen, şair ve bilgin Hazrat Amir Khusrau’nun ayak izlerini ve öğretilerini takip ediyor. Khusrau’nun şiiri gibi, Ustad Saami de Farsça, Hintçe, Sanskritçe, Arapça ve antik zamanlardan kalma Vedic dilinde şarkılar söylüyor. Müzisyen, oğulları ve yeğenleriyle birlikte Hazrat Amir Khusrau’ya saygı duruşu olarak tematik performanslar sergiliyor.

Karachi şehrinde bir evin çatısında kaydedilen ilk albümü God Is Not A Terrorist, kaybolmaya yüz tutmuş bir geleneği ölümsüzleştiriyor. Glitterbeat etiketiyle yayınlanan büyüleyici albümün prodüksiyonunu, Saami’nin Pakistan’daki öğrencilerinin ulaştığı Grammy ödüllü Ian Brennan üstlendi. İlk konuşmanın ardından Brennan ve Saami’nin serüveninin başlaması bir yıl sürse de prodüktörün söylediklerine göre 2016’da bir araya geldikleri anda benzersiz bir kimya yakalanmış.

*“Şarkı söylemenin her şeyden çok dinlemekle ilgili olduğunu söylüyor. Tabii ki bu her şeyi değiştiriyor, müzik onun için bir altıncı his halini almış.”

Yaşayan son khayál ustası, Le Guess Who? Festivali’nin Ian Brennan ve Glitterbeat Records kurucusu Chris Eckman’la hayata geçirdiği yeni programı “Hidden Musics” kapsamında nadir performanslarından birini sergileyecek. Büyük bir tutkuyla sınırlara meydan okuyan bir müzik geleneğinin gücüne tanıklık etme, onu tanıma ve kutlamak için kaçırılmayacak bir fırsat.

Ustad Saami, 9 Kasım Cumartesi akşamı Sudan Archives, Xylouris White, Deerhoof, Makaya McCraven ve nicesiyle birlikte Le Guess Who?’da.