Trans Rights Map 2021, trans haklarındaki kaybı belgeliyor
20 Kasım Nefret Suçu Mağduru Transları Anma Günü ile bu sene trans haklarında nasıl yol alındığına yakından bakıyoruz. Transgender Avrupa’nın yayımladığı Trans Hakları Haritası 2021, yasal cinsiyet tanıma, sığınma, nefret söylemi/suçu, ayrımcılık karşıtlığı, sağlık ve aile başlıkları altında; araştırmanın kapsamına giren 49 Avrupa ve 5 Orta Asya ülkesi için, her birinin kendine özgü gereksinimlerini ortaya koyuyor.
Haritaya göre, geçtiğimiz yıla kıyasla, haklarda endişe verici bir kayıp söz konusu. İlerici ülkeler translara yönelik korumaları artırmada yavaşlarken, ılımlı ülkelerin çoğu gelişimi tamamen durdurdu. Daha da kötüsü, transların haklarını agresif bir biçimde kaldıran ülkelerin sayısı giderek artmakta.
Olumlu veriler de var elbette. Sekiz Avrupa devleti, insan haklarına uygun prosedürler aracılığıyla, bir kişinin kendi kaderini tayin etmesine izin veriyor. Öte yandan non-binary’ler, yasal olarak yalnızca İzlanda ve Malta’da tanınıyor. Temel Haklar Ajansı’nın (FRA) 2019 tarihli LGBTI II Anketi’ne katılan transların %62’sinin, kendilerini ikili cinsiyet sınıflandırmasına dahil etmediğini ekleyelim.
Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Letonya, Romanya ve Slovakya’nın da içinde bulunduğu on ülke hâlâ, transların resmî cinsiyet kayıtlarının değiştirilebilmesi için, kişilerin bedensel bütünlüğüne yapılan insanlık dışı bir müdahale olan kısırlaştırmayı zorunlu kılıyor. Türkiye’nin de dahil olduğu 28 ülke, aynı amaç için translardan ruh sağlığı teşhisi talep ediyor. Kırgızistan ve Kazakistan’ın yasal cinsiyet tanımayı kaldırırken Macaristan’ın tamamen yasaklaması ise oldukça ürkütücü. Haritada, Türkiye için 30 maddeden yalnızca iki tanesi olumlu olarak işaretli: Yasal önlemlerin varlığı ve isim değiştirme.
TGEU yöneticisi Masen Davis trans haklarının güncel durumuyla ilgili şunları söylüyor: “Küresel bir salgın sırasında hükümetlerin, ötekileştirilmiş gruplara karşı uluslararası insan hakları yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekir. […] Kimliğini yansıtan belgelere sahip olmak, istihdamda ayrımcılığa karşı korunmak gibi haklar lüks değildir. Pandemi sonrasına kadar bekleyemezler.”
TGEU’nun, bir bilgi kaynağı ve savunuculuk aracı olarak kullanmak üzere geliştirdiği, altı kategoride on iki tematik harita içeren web sitesini ziyaret ederek daha kapsamlı verilere ulaşılabilir.
Öldürülen, intihara sürüklenen kayıplarımızı anarken Pembe Hayat’ın eşitlik mücadelesinde kaybedilen tüm translara ithaf ettiği Eşitlik Manifestosu’nun sloganını da hiç unutmayalım: “Eşit değiliz. Translarla eşitleneceksiniz!”
