İşgal altındaki Ukrayna’yı belgeleyen bir fotozine

Yazı: Tuvana Adalı

Living the War, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini ve savaşı belgeleme hedefiyle yola çıkan bir fotozine / foto kitap. Ukraynalı editörler, çevirmenler, savaş tanıkları, fotoğrafçılar ve yayımcılarla birlikte kapsamlı bir ekip tarafından oluşturulan ve düzenlenen kitap; Ai Weiwei, Olafur Eliasson ve Stefan Sagmeister gibi isimler tarafından övgüler toplamış. İlk sayı Kyiv during the Russian War against Ukraine, savaşın başladığı yer olan Ukrayna’nın başkenti Kiev’i merkeze alıyor. Web sitesi üzerinden yapılan satışlardan elde edilecek gelir ise savaştan etkilenen bölgelerde yaşayan çocuklar için düzenlenecek bir eğitim programı projesine bağışlanacak.

Kiev’in savaş deneyimini ve Rusya’nın şehri ele geçirmeye çalışmasını inceleyen ilk sayı; olayların kronolojisini yeniden düzenleyerek, görgü tanıklarının ifadelerine yer vererek ve fotoğrafları kanıt olarak sunarak savaş nasıl başladı ve insanlar bu süreçte yaşamı nasıl devam ettirdi gibi soruları yanıtlıyor.

Sayı, savaş başladığında Kiev’de bulunan 12 kişinin tanıklıkları üzerinden ilerliyor ve Ocak 2022’de savaş tehdidinin oluşmasından Ekim 2022’de sivil yapıların bombalanmasına kadar uzanan süreci ele alan beş bölümden oluşuyor. Tanıklıklarına yer verilen kişiler; bir hayvan hakları aktivisti, 80 yaşında bir tarihçi, bir sanatçı, bir müze direktörü, savaş sebebiyle 16 milyon Euro değerinde bir servet kaybeden bir iş insanı ve bir aşçı gibi farklı ekonomik sınıf ve yaş gruplarından seçilmiş; böylece bu deneyime çeşitliliği gözeterek etraflıca ışık tutuyor.  

Kitabın çarpıcı özelliği, savaşı gündelik hayatın yıkımı ve kaybı ekseninde kişisel anlatılar ve fotoğraflar üzerinden belgelemesi. Bu, tanıklık ve kanıtlar eşliğinde tarafsız bir tavırla yapılarak okurun “24 Şubat 2022 sonrası gerçekleşen tarihi olaylara dair kendi anlayışını yaratmasına” alan açıyor. Şubattan eylüle uzanan süreci kaydeden sekiz fotoğrafçı ve sanatçı; Mykhaylo Palinchak, Vova Vorotniov, Vasylyna Vrublevska, Oleksandr Burlaka, Roman Pashkovsky, Maks Levin, Sasha Maslov ve Sasha Kurmaz’ın kaydettiği etkileyici portre ve manzaralar da anlatının görsel hafızada kalıcı bir yer etmesine yardımcı oluyor.