3 soruda E S Kibele Yarman ve beş duyuyu damıtan tasarımları

Tasarım pratiğini kültür – sanat alanında bilgi ve hisleri görselleştirmek üzerine kuran E S Kibele Yarman’ın üretimleri; kitap, süreli yayın, kimlik tasarımı ve öncekilerle kimi zaman kesişen birtakım kolajlar etrafında gezinmekte. Çalışmaları bugüne kadar The New York Times, The Economist, The Baffler, The Atlantic gibi mecralarda yayımlanan tasarımcı, “Kenar, köşe ve içindekiler ile ilgilenen yayınlara alan açmayı hedefleyen” Dante ve Istakoz’un da annesi zamanda.

E S Kibele Yarman, işlerinin ardındakilere dair 3 soruluk anketimizi yanıtladı.

A RAPE TRIAL, AND A LEGAL TRAVESTY. IN 1973. / The New York Times Book Review, 2022
Tasarım yaklaşımını neler şekillendirdi / şekillendiriyor?

Aslında gördüğüm, dinlediğim, kokladığım, tadına baktığım, dokunduğum her şey tasarım yaklaşımımı şekillendirdi / şekillendiriyor. Daha önce hiç görmediğim şekilde organize edilen bir tabaktaki yiyeceğin yerleşimi, tabağın şekli ve dokusu, renk paleti zihnimde kendine yeni yerler buluyor. Bana kendilerini hiç ummayacağım zamanlarda hatırlatıyorlar. Müzik yine öyle. (Bir kitabın tasarımında da ritim vardır, stacatto’lar legato’lar tipografide mevcuttur.) Kelimeler zaten öyle. Ruhları var. 

Sanırım şöyle bir şey oluyor, tasarladıkça etrafındakilere daha da dikkatli bakmayı öğreniyorsun. Nüansları daha iyi görür oluyorsun. Onu da yaptıklarına taşıyorsun. Ama tüm bunlar arasında kendimde en çok izlerini gördüklerim arasında sanırım öncelikle, çocukken izlediğim çizgi filmleri sayabilirim. Fantasia bunlardan biri. Yine çocukken okuduğum kitaplar da zihnimde çok yer kaplıyorlar. Monte Kristo Kontu’ndan çok etkilenmiştim. Metinde uzun uzun betimlenerek tasvir edilen imgeler var. Korkunç miktarda detay. 

Art Nouveau sandalyelerin kıvrımları. Camille Saint-Saëns’ın “Aquarium”undaki glass harmonica. T. S. Eliot’ın Dört Kuartet’inin birincisi: “Time present and time past / Are both perhaps present in time future / And time future contained in time past. / If all time is eternally present / All time is unredeemable.” (“Şimdiki zaman ve geçmiş zaman / Her ikisi de belki içindedir gelecek zamanın / Ve gelecek zaman kapsanır geçmiş zamanda / Eğer tüm zamanlar anda mevcutsa / Telafisi yoktur hiçbir zamanın.”) Bütün bunlar işin sonunda, bu bağlamda maddesel “şey”ler sayılabilirler. Bu maddelerden milyonlarca sayabilirim ama tabii bunların yaptığım her iş için nasıl tezahür edeceği, işin zihnimde oluşuna göre kendine yer buluyor. 

Burada belki biraz benim için önemli olan sanat ve tasarım teorilerinden bahsetmek gerekiyor. Kim için ne ortaya konduğuna göre şekillenen düşüncelerle derlenen metotları takip ettiğimi söyleyerek özetleyebilirim belki bu kısmı. Bu düşünceye paralel olarak jenerik görüntüleri sıkıcı ve geçersiz buluyorum. Bir o kadar da günümüz toplumunu şekillendiren fikirler ve yaklaşımlardan bahsetmek gerekiyor. İş birine fayda sağlayacak bir maksada sahip olduğunda takip edilmesi belli yürütme biçimleri var, görece daha “etik” olan yaklaşımlar var, bunlara dair iyi örnekler ve o örneklerin yaratıcıları var; onları da takip etmeye çalışıyorum.

İnsanların senin ve / veya işlerin hakkında bilmesini istediğin bir şey.

İşlerim hakkında işlerimi gören birinin ek olarak bilmesini istediğim bir bilgi olursa genelde işin göründüğü yerlerde belirtmeye çalışıyorum. Bunların dışında işlerimle ilgili çok detaylı açıklamalar yapmaktan kaçınıyorum çünkü iş kendisi için konuşmalı diye düşünüyorum. 

“İlham” mutlak gerekli mi, yoksa bir söylenti mi? 

İlhama çok sorumluluk yükleniyor. İlhamdan beklenti büyük. Godot gibi beklenecek biri değil bana göre ilham. İlham her yerde olduğu için tam olarak hiçbir yerde değil. Dikkatli bakınca görünebiliyor. İyi bakmak gerekiyor herhalde. Bir de iyi bakabilecek dinginliğe sahip olmak. Gözü x’ten başka bir şey görmeyen birinin gözü x’ten başka bir şeyi göremez gibi. İlhamı sevgi ve adanmışlık olarak tanımlayabilirim belki, etkisine girebilecek kadar sevgi duyduğun her şey sana ilham verebilir.

3 AM EXODUS – Delfin Lev / Dante ve Istakoz, 2021. Fotoğraf: Zeynep Fırat
SEMADA – Çağla Özbek / Onagöre, 2021. Fotoğraf: Zeynep Fırat
BROKEN ENGLISH GOODBYE – E S Kibele Yarman / Onagöre, 2021. Fotoğraf: Zeynep Fırat
MAKING SENSE – Ülkü Çağlayan / Paper Street Co., 2021. Fotoğraf: Zeynep Fırat
TİMAŞ KLASİKLER, 2021.
THE IMPORTANCE OF AN AFTERNOON NAP AT THE PAPERWORK HOTEL – E S Kibele Yarman / Onagöre, 2022. Fotoğraf: Zeynep Fırat
THE BOOK OF DEVICES – İhsan Oktay Anar / Imprint – Koç Üniversitesi Yayınları, 2018
HİSLERİ GÖRSELLEŞTİRMEK / Studio – X Istanbul, 2018
DEFNELER KESİLDİ (LES LAURIERS SONT COUPÉS) – Edouard Dujardin / Konu:, 2021.