Blackface utancı dijital platformlardan siliniyor
1960 tarihli Ocean’s Eleven’da Frank Sinatra’nın Sammy Davis Jr.’ın yanı başında yüzünü siyaha boyadığı sahneyi bilir miydiniz? Ya da Neil Diamond’ın The Jazz Singer filminde siyah kılığına girdiği “You Baby” performansını? The Birth of a Nation, sinema tarihinde bir utanç vesikasıdır. Bugs Bunny’nin boyalı bir suratla dans ettiği Looney Tunes animasyonlarına da mutlaka aşinasınızdır.
Genellikle siyah olmayan sanatçıların suratlarını boyayarak, siyahları karikatürize bir şekilde resmetme eylemini tanımlayan bir terim blackface… Kökeni 19. yüzyıla dayanıyor. (Bkz: Jim Crow) Dönemin şartları deyip geçmemek lazım, ırkçılığın ve stereotipleştirmenin doruk noktalarından olan bu “mizahî” yaklaşım, günümüz film ve dizilerinde dahi karşımıza çıkmaktaydı. Bugünlerde Black Lives Matter hareketiyle değişen politik atmosfer, nihayet Hollywood’u bir özeleştiri sürecine sokmuşa benziyor. Birçok yapımdaki blackface içerikli sahne gündem konusu olmuşken, yer aldıkları bölümler de birer birer dijital platformlardan silinmekte…
İlk açıklama 30 Rock’ın yaratıcıları Tina Fey ve Robert Carlock’tan geçtiğimiz hafta geldi; dizideki blackface kullanımları nedeniyle bir özür metni yayımladılar. Jane Krakowski’nin canlandırdığı Jenna Maroney sosyal deney için siyah erkek kılığına bürünmüş, Drew Baird (Jon Hamm) isimli karakter de suratını siyaha boyamıştı. İçeriği barındıran dört bölümün en kısa zamanda streaming servislerinden kaldırılacağı belirtildi. Fey konuyla ilgili yaptığı açıklamada: “Artık anlıyorum ki ‘niyet’, beyazlara bu görüntüleri kullanma hakkı yaratmıyor. O görüntülerin sebep olduğu acılar için özür dilerim. Gelecekte komedi sever hiçbir çocuk, bu kalıplara rastlamak ve o çirkinlikler yüzünden acı çekmek zorunda kalmamalı” dedi.
Benzer bir gelişme de kült komedi dizisi The Office cephesinde yaşandı. 2012 tarihli “Dwight Christmas”da Dwight’ı bir Alman folklor kahramanı olan Bersnickel’ı canlandırırken izlemiştik. Beyaz bir karakter olan Nate ise Bersnickel’ın siyah kölesi kılığındaydı. Dizinin bu sahnesi bütün dijital platformlardan çıkartılırken, yapımcı Greg Daniels’in açıklaması şu şekilde oldu: “The Office, patronları ve müdür yardımcılarının uygunsuz davranışlarına rağmen karşılıklı saygı ile birlikte çalışmayı deneyen bir grup insanla ilgili. Blackface kabul edilemez; önemli bir noktaya teması bu kadar net bir şekilde yapmak yaralayıcı ve yanlıştı. Sebep olduğu acılar için üzgünüm.”
Netflix ve Hulu ise, Community’nin “Advanced Dungeons & Dragons” bölümünün akışlarında yer almayacağını duyurdu. Bölümde Ben Chang (Ken Jeong), siyaha boyanmış bir yüz ve beyaz bir perukla karşımıza çıkıyordu. Dizinin haklarını elinde bulunduran Sony Pictures Television, kararı desteklediklerini açıkladı. Yine Netflix, It’s Always Sunny In Philadelphia’nın altıncı sezonundan “Dee Reynolds: Shaping America’s Youth” isimli bölümü erişime kapattı.
Hulu ayrıca, Scrubs ve bir döneme damga vurmuş Golden Girls için de benzer kararlar verdi. Scrubs’ın yaratıcısı Bill Lawrence’ın talebiyle, “My Fifteen Seconds”, “My Jiggly Ball” ve “My Chopped Liver” isimli bölümlere erişilemiyor. Golden Girls’ün distribütörü Disney’in isteğiyle, 1988’de yayınlanan “Mixed Blessings” artık izlenemeyecek. Rose (Betty White) ve Blanche (Rue McClanahan)’in suratlarına çamur bulanmış bir hâlde “Biz siyah değiliz” dediği anı barındıran bölüm; aileleri tarafından evlenmeleri istenmeyen, farklı ırktan iki karakteri konu ediyordu.
Blackface gündemi sadece dizi dünyasından ibaret değil: televizyonun ünlü talk show yıldızları Jimmy Kimmel ve Jimmy Fallon hakkında da benzer suçlamalar yapıldı. Fallon, Saturday Night Live’ın 2000 yılında yayınlanan bir bölümünde siyaha boyanarak Chris Rock’ı canlandırmıştı. Trendlere giren #jimmyfallonisoverparty hashtag’i üzerine Twitter üzerinden özür diledi. Kimmel ise The Man Show (1999-2004) isimli komedi programında boyalı bir suratla Oprah Winfrey ve basketbol efsanesi Karl Malone’u taklit etmişti. Bunun bir hata olduğunu söyledi ve pişmanlığını dile getirdi.
Son olarak, ABD’de arka arkaya yaşanan bu olumlu gelişmelerin, okyanusun diğer tarafına sıçradığını da belirtmek gerek. BBC’nin dijital platformlardan kaldırdığı Little Britain başta olmak üzere; blackface içeriği nedeniyle tartışılan bazı İngiliz dizileri şu şekilde: The League of Gentlemen, The Mighty Boosh, Come Fly With Me ve Bo’ Selecta…
Yazı: Merdan Çaba Geçer
