Lemi Ghariokwu’nun ikonik Fela Kuti kapakları

Aralık ayında Coldplay solisti Chris Martin ve Fela Kuti’nin oğlu, multi-enstrümantalist Femi Kuti’nin kürasyonuyla oluşan bir Fela Kuti derlemesi piyasaya çıkacak. Bu, Fela Boxset serisinin beşinci yayını olacak.

Daha önce Erykah Badu, Questlove, Ginger Baker ve Brian Eno’nun küratörlüğünü yaptığı boxset serisinin bu edisyonu Fela Kuti’nin Why Black Man Dey Suffer, Noise for Vendor Mouth, Kalakuta Show, Excuse O, Ikoyi Blindness, Original Sufferhead ve Overtake Don Overtake Overtake albümlerine yer verecek.

Partisan Records tarafından 4000 adetle sınırlı basılacak set, albüm kapaklarıyla ve plak etiketleriyle Fela Kuti albümlerinin aslına tümüyle sadık kalacak. Özel set; Martin ve Femi Kuti’nin giriş metinlerini, albümlere dair Afrobeat tarihçisi Chris May tarafından kaleme alınmış kapsamlı açıklamalar, Stephane Tchalgadjieff’le Jean Jacques Flori’nin yönettiği Music Is The Weapon (1982) belgeselinden Fela Kuti’nin daha önce görülmemiş fotoğraflarını barındıran 20 sayfalık bir kitapçık da içerecek. Bunlarla birlikte, Kuti’nin uzun zamanlar iş birlikçisi olmuş görsel sanatçı Lemi Ghariokwu’nun boxset için özel olarak tasarladığı bir poster var.

Lemi Ghariokwu ve Fela Kuti’nin yolları nasıl kesişti?

Fela’nın tam 29 albümüne kapak tasarımı yapmış olmasıyla efsaneleşmiş, 2004 yılında The Observer tarafından “Albüm kapaklarının kralı” ilan edilen Lemi Ghariokwu’nun  plaklarına görsel yapmaktan çok daha önemli bir yeri vardı müzisyenin hayatında. Ghariokwu, beraber metafizik çalıştığı, politik aktivitelere katıldığı, sürekli fikir alışverişi yaptığı müzisyenle, aralarındaki 17 yıllık yaş farkına rağmen dört yıl boyunca akran ve yoldaş, hatta “neredeyse baba-oğul gibi” olmuş. 

Fela Kuti’nin yakın arkadaşı gazeteci Babatunde Harrison, 1974’te Ghariokwu’nun Lagos’taki bir bara yaptığı murali, ardından da Kuti’nin Roforofo Fight albümünden esinlenerek yaptığı işi görünce, zaten o sıralarda yeni bir sanatçı arayışında olan Kuti’ye haber salmış. Sonrasında ikilinin talebi üstüne çizdiği Fela portresiyle işi kapmış. Fakat ödeme teklifini, işi ona kalbinin derinliklerinden armağan ettiğini söyleyerek reddetmiş ve bu jestiyle Kuti’den hemen onay almış.

Bu sırada henüz 19 yaşında olan Lemi Ghariokwu, böylece Fela Kuti’nin rezidansı Kalakuta Republic’i ziyaret etmeye hak kazanıyor. Ghariokwu’nun, müzisyenin kalabalık ailesini, grup üyelerini ve kayıt stüdyosunu barındıran bu yerleşkeye gidip gelmesiyle, ikilinin Afrobeat’in günümüzdeki imajını doğrudan tanımlayan ilişkileri resmen başlıyor. 

Fela ve başka onlarca müzisyene yaptığı kapak tasarımlarının yanı sıra Jay-Z’nin yapımcılığını üstlendiği Fela! müzikalinin tanıtım kampanyası kapsamında boyadığı minibüs “Fela! Bus” ve MOMA’nın kalıcı sergisinde yer alan Anoda Sistem (2002) ile de tanınan Ghariokwu, iş birlikleri süresince müzisyenden hep saygı gördüğünü ve onun tarafından sürekli teşvik edildiğini söylüyor. Nitekim işleri üzerinde daima mutlak kontrole sahip olmuş. Egosu yüksek, gruba ve komününe karşı zorlayıcı bir lider olduğu bilinen Fela Kuti’nin, çizmeyi kendi kendine öğrenmiş ve sanat kariyerinin çok başlarında olan bir sanatçının vizyonuna inanarak ve güvenerek ona böyle bir özgürlük bahşetmesi, ortaklıkları süresince iki sanatçıya da ait olan karakteristik imgelerin ortaya çıkmasını sağladığına şüphe yok.

Lemi Ghariokwu, müzisyenliğiyle birlikte Nijerya’nın politik tarihinin en önemli muhalif figürlerinden; hatta neredeyse bir direniş sembolü olan bir sanatçının görselliğini yeniden yaratarak, Fela Kuti’nin mesajını en az onun kadar güçlü ve gözüpek bir üslupla aktarmayı başarmış bir sanatçı. Kuti’nin Ghariokwu’yu beslediği, cesaretlendirdiği ve ona ilham verdiği kadar, Ghariokwu’nun da işleriyle onun simgesini yücelttiği ve söylemini kat be kat güçlendirdiği açık.

Yazı: Zeynep Naz Günsal