MUBI’den “Hayaletler” sürprizi ve yolu Venedik’ten geçmiş, Türkiye yapımı 20 film

Geçtiğimiz eylül ayında, pandemi şartlarına iyiden iyiye alışmaya başladığımız ve her güzel haberin can simidi görevi gördüğü bir dönemde öğrendik Hayaletler’in Venedik zaferini. Kısalarıyla tanıdığımız Azra Deniz Okyay’ın ilk uzun metrajı, prömiyerini yaptığı Venedik Film Festivali’nin Eleştirmenler Haftası bölümünde Büyük Ödül’e layık görülmüştü. Filmin festival yolculuğu o günden sonra da devam etti; Antalya, Selanik, Varşova ve Kazablanka önemli duraklardan bazılarıydı.

Hayaletler, tüm Türkiye’de saatlerce süren elektrik kesintisinin yaşandığı tek bir günde geçiyor ve İstanbul’un bir mahallesinde yaşanan kaosu dört farklı karakterin birbirine geçen hikâyesi üzerinden anlatıyor. Başrolleri Nalan Kuruçim, Dilayda Güneş, Beril Kayar ve Emrah Özdemir paylaşmakta.

Bant Mag. No:71’deki sohbetimizde; hem onu harekete geçiren motivasyonları hem de üretim sürecinin detaylarından şu sözlerle bahsediyordu Okyay: “2014’te yazmaya başladım Hayaletler‘i ve soluksuz çalıştım. Her gün yeni bir kaosun yaşandığı ülkemde kendi jenerasyonumun yaşadıklarıydı projeyi şekillendiren. Yazdıkça yeni teknikler geliştirmeye başladım. Bu kaosu yaşamaya çalışırken ortaya çıkan yeni yaşam şekillerini belgelemek istedim. Kaos, edebiyatı ve sanatı da farklılaştırmıştır tarihte. Bu dönemde en çok da politika, sanat ve bilimin işleyişi gibi şeyler ilham oldu bana. Kafamda her sabah bu garip melodi vardı ve nefes alabilmek için onu ortaya dökmem gerekiyordu.”

Malum, “Peki biz bu filmi nereden izleyeceğiz?” sesleri sosyal medyada yankılanmaktaydı bir süredir. Hayaletler’e 17 Nisan’dan bu yana, MUBI kataloğundan ulaşılabiliyor. Üstelik Türkiye’nin yanı sıra; İngiltere, İrlanda, İzlanda, Danimarka, İsveç, Norveç ve İtalya’nın da dâhil olduğu 30 ülkede erişime açık.

Filmin Venedik başarısının verdiği ilhamla; bu topraklarda çekilmiş, yolu Venedik Film Festivali’nden geçmiş ve kimi ödülle buluşmuş filmleri anımsayalım istedik. Listede, Venedik Klasikleri kapsamında gösterilmiş Gelin (1973) ve Umut (1970) gibi yapımlara yer vermedik.

Yolu Venedik’ten geçen, Türkiye yapımı uzun metraj filmler

Bekçi (1985)

Yönetmen: Ali Özgentürk

42. Venedik Film Festivali – Ana Yarışma

Orhan Kemal’in hem aile ortamında hem de bekçilik yaptığı fabrikadaki baskıcı tutumuyla yalnızlaşan karakterini takip eden yapım, festivalin ana yarışma bölümüne seçilen ilk Türkiye menşeli film. Müjdat Gezen’in Murtaza performansı, İtalyan basınından takdir toplamıştı.

Anayurt Oteli (1987)

Yönetmen: Ömer Kavur

44. Venedik Film Festivali – Ana Yarışma (FIPRESCI ödülü)

En az uyarlandığı aynı isimli Yusuf Atılgan romanı kadar meşhur olan, yerli sinemamızın klasiklerinden Anayurt Oteli; öyküsünü, küçük bir taşra kasabasında konumlanan otel ve o otelin kâtibi Zebercet’in ekseninde şekillendiriyor.

Karartma Geceleri (1990)

Yönetmen: Yusuf Kurçenli

47. Venedik Film Festivali – Ana Yarışma

Bir başka edebiyat uyarlaması daha. Yazdığı şiir kitabı nedeniyle arama emri çıkartılan, cezaevine giren arkadaşlarının işkence gördüğünü öğrenince izini kaybettirmeye çalışan edebiyat öğretmenini, Tarık Akan canlandırıyordu.

Gizli Yüz (1991)

Yönetmen: Ömer Kavur

48. Venedik Film Festivali – Ana Yarışma

Kavur’un ikinci Venedik çıkarmasında, Orhan Pamuk senarist kisvesinde künyede yer almakta. Bir fotoğrafçı, bir saat tamircisi ve hayallerindeki insanı suretler içinde arayan bir kadın odakta.

Masumiyet (1997)

Yönetmen: Zeki Demirkubuz

54. Venedik Film Festivali – Eleştirmenler Haftası

İzbe bir pansiyonda hayatları kesişen dört karakter: Seks işçisi Uğur, ona saplantılı Bekir, duyma ve konuşma engelli Çilem ile işlediği cinayet nedeniyle hapisten yeni çıkmış Yusuf.

Yolda (2005)

Yönetmen: Erden Kıral

62. Venedik Film Festivali – Horizons

Kıral’ın 25 önce Yılmaz Güney’le yapmış olduğu bir yolculuktan esinlenerek senaryolaştırdığı yapım, tutuklu olduğu için film çekemeyen ve senaryosunu genç bir yönetmene teslim eden tutsak bir sanatçı hakkında.

İki Çizgi (2008)

Yönetmen: Selim Evci

65. Venedik Film Festivali – Eleştirmenler Haftası

Derler ki bir insanı en iyi şekilde tanıyabilmek için, onunla bir yolculuğa çıkın. Uzun bir yolculuğa çıkan Selin ile Mert’in tatil planları istedikleri gibi gitmez; süreç, çiftin ilişkilerini sorguladığı bir yöne doğru evrilir.

Süt (2008)

Yönetmen: Semih Kaplanoğlu

65. Venedik Film Festivali – Ana Yarışma

Yusuf Üçlemesi’nin ikinci durağında anlatı, bir kasabada sütçülük yaparak yaşamlarını idame ettiren bir anne ile çocuğu etrafında şekilleniyor. Zehra’nın bir istasyon şefi ile yakınlaşması, Yusuf’un hayatını kökten değiştiriyor.

Çoğunluk (2010)

Yönetmen: Seren Yüce

67. Venedik Film Festivali – Venedik Günleri (“Geleceğin Aslanı” ödülü)

Yüce’nin ilk uzun metrajı, toplumdaki sosyoekonomik ve ırksal ayrımcılıklar üzerinden bir orta sınıf eleştirisi. Basit bir hayatı olan ve herhangi bir anlam arayışı bulunmayan Mertkan’ın yolu, hayatını garsonluk yaparak kazanan Gül ile kesişir.

Araf (2012)

Yönetmen: Yeşim Ustaoğlu

69. Venedik Film Festivali – Horizons

İşi ve evi arasında süregelen bir yaşamda sıkışmış, televizyonda görüp düşlediği hayatla kendi gerçekleri arasında uçurumlar bulunan Zehra üzerinden; arafta kalan ve çıkış yolu arayanların öyküsü.

Küf (2012)

Yönetmen: Ali Aydın

69. Venedik Film Festivali – Eleştirmenler Haftası (“Geleceğin Aslanı” ödülü)

Geleceğin Aslanı ödülüne uzanan bir diğer yönetmen de Ali Aydın. Anlatı, uzun yıllardır demir yollarında bekçi olarak çalışan, siyasi sebeplerden dolayı gözaltına alınan oğlunu arayan Basri üzerinden ilerliyor.

Köksüz (2013)

Yönetmen: Deniz Akçay Katıksız

70. Venedik Film Festivali – Venedik Günleri

Bir kaybın ardından yeniden aile olmayı başaramayan, iletişim kuramayan ve gün geçtikçe kendini yok eden dört karakter üzerinden; aidiyet hissi ve bu hissin yoksunluğunun insanları sürüklediği uçlar üzerine.

Sivas (2014)

Yönetmen: Kaan Müjdeci

71. Venedik Film Festivali – Ana Yarışma (Jüri Özel Ödülü)

Bir ilk film olmasına rağmen Ana Yarışma seçkisinden ödülle dönen yapım; 11 yaşındaki Aslan ve dövüş esnasında yaralandığı için terk edilen kangal köpeği Sivas’ın bozkırda geçen hikâyesi.

Abluka (2015)

Yönetmen: Emin Alper

72. Venedik Film Festivali – Ana Yarışma (Jüri Özel Ödülü)

Şüphenin kol gezdiği, zamansız ve mekânsız bir film olan Abluka’da, iki kardeşi takip ediyoruz: 20 yıl cezaevinde kaldıktan sonra şartlı tahliye karşılığında muhbirlik yapmaya başlayan Kadir ve sokak köpeklerinin itlafından sorumlu birimde çalışan Ahmet.

Ana Yurdu (2015)

Yönetmen: Senem Tüzen

72. Venedik Film Festivali – Eleştirmenler Haftası

Annesine duyduğu sevgi ve nefret hisleriyle arafta kalmış bir kadının kendinden ödün vermeyen portresi. Nesrin ve Halise, birbirlerinin iç dünyalarındaki en kuytu köşelerle yüzleşmekteler.

Mustang (2015)

Yönetmen: Deniz Gamze Ergüven

72. Venedik Film Festivali – Venedik Günleri

Cannes seçkisinde de yer alıp, Fransa’yı temsilen Oscar adaylığı elde eden Mustang; büyük anne ve amcalarının otoritesi altında büyüyen beş yetim kız kardeşin yaşadığı bir Karadeniz kasabasında konumlanıyor.

Koca Dünya (2016)

Yönetmen: Reha Erdem

73. Venedik Film Festivali – Horizons

Reha Erdem soruyor: Anne babalarının sorumluluğunu üstlenemediği iki çocuk, koca dünyada nasıl hayatta kalır? Büyümek kurtuluş mudur, yoksa hayatın daha da zalim yüzleriyle karşılaşmalara mı gebedir?

Körfez (2017)

Yönetmen: Emre Yeksan

74. Venedik Film Festivali – Eleştirmenler Haftası

30’lu yaşlarında, yeni boşanmış Selim, ailesinin yanına İzmir’e döner. Eski hayatının izleriyle karşılaşırken, körfezde gerçekleşen bir kaza şehirdeki hayatı derinden sarsar. Kimileri şehri terk eder, o ise bambaşka bir dünyayla karşılaşır.

Anons (2017)

Yönetmen: Mahmut Fazıl Coşkun

75. Venedik Film Festivali – Horizons (Jüri Özel Ödülü)

1963 yılı, Mayıs ayının son günleri… Anons; aynı gece başlayacak askeri darbenin bildirisini İstanbul Radyosu’ndan anons etmeyi planlayan Teğmen Şinasi, Binbaşı Kemal, Binbaşı Rıfat ve Albay Reha’yı takip ediyor.