Rotamızı çiçekler çiziyor, rehberimiz Işık Güner

Çevre Mühendisliği eğitiminin ardından yoluna botanik sanatçısı olarak devam eden Işık Güner, bitkilerin peşinde dünyayı gezerek sulu boya illüstrasyonlar üretiyor. Fırtına Vadisi’nde bir kulübede yaşayan Güner’den, seyahat deneyimiyle ilgili hislerininin yanı sıra çok sevdiği rotalardan birini de bizimle paylaşmasını istedik. Burnumuza çiçek kokuları üfleyen bir rüzgârı takip ederek Doğu Anadolu’nun dağlarında gezdik. Trabzon’dan Van’a uzanan yolculuğu, bu video aracılığıyla da takip edebilirsiniz. Söz, Işık’ta.

Denge, Teslimiyet, Dans

Yolda olmak dengede olabilmek benim için. Yolda olmak, zihnimin daha berrak çalıştığı, resim malzemelerimden oluşan büyük çantaları peşimden sürüklesem de daha hafif hissettiğim andır. Sevmediğimden mi yoksa öğrenemediğinden mi bilmiyorum; durmayı pek beceremediğim uzun yıllarım oldu. Yolda olmak, çocukluğumdan gelen bir alışkanlık gibi; bildiğim, yapabildiğim en iyi şey gibi, dans etmek gibi benim için. 

Bitki ressamlığı serüvenine başlamamla beraber nasıl olduğunu bile anlamadan kendimi sürekli bitkilerin peşinden dünyanın en ücra köşelerine giderken buldum. Yıllar öncesinde başlayan bu uzun yolculuk beni çok farklı rotalara, bambaşka yönlere ama hep doğanın tam ortasına, dağların tepelerine sürükledi. Bu yolların çoğuna sorgusuz sualsiz çıktım. 

Baharın toprağa değdiği, bitkilerin aynı anda çiçeğe geçtiği o büyülü ve bir o kadar da kısacık çiçeklenme dönemini kaçırırsam, bir daha görme şansımın olmama ihtimali sanırım beni yollara iten güçtür. Bitkilerin peşinden çıktığım her yol beni fazlasıyla heyecanlandırır, tutkunun varlığını hatırlatır. 

Doğanın o mucizevi ânına tanık olmak ve bitkilerin yaşam döngüsüne teslim olmak beni tekrar tekrar, dönüp dolaştırıp vahşi topraklara, yaban hayatına itiyor. Teslimiyet duygusunu yaşıyorum ben yollarda. Çıktığım her dağda. 

Çiçek diyarlarına seyahat

Bitkilerin peşinden gitmeye başlayalı çok oldu. Aradığım bitkiyi bulmak için dağların en tepelerine de çıktım, mayın tarlalarının yanına da gittim. Dünyanın bir ucundan diğerine seyahat ettim ama beni en heyecanlandıran rotalardan biri için çok da uzağa gitmem gerekmedi.

Türkiye’nin kuzeydoğusundan başlayıp Van’ın yüksek dağlarına kadar uzanan ve bu arada hangi yolu seçersek seçelim eşsiz bitkilerle karşılaşabileceğimiz, dikkatli baktığımızda çok özel çiçeklerle tanışabileceğimiz topraklar hemen yanı başımızda. Bu yazıda süsenlerden terslâlelere, değerli endemiklerden gösterişli orkidelere kadar inanılmaz çeşitli türleri içinde barındıran bu toprakları, doğayı, gördüğüm çiçekleri, hissettiğim rüzgârı anlatacağım. 

Trabzon’dan araba ile yola çıktığınız ve bu değerli bitkileri görebilmek için dağların tepelerinden geniş vadilere doğru gideceğiniz için en az iki kişinin gerekli olduğu, yüksek dağlardan göllere, kıştan yaza geçebileceğiniz bir yolculuk bu. Kuzeyin yağmurlu ormanlarından karlı Palandöken Dağı’na giderken, Kop Dağı’nın tepesinde durup endemik Pembelâle’leri (Fritillaria alburyana) görebilirsiniz. Kahverengi, taşlı topraklar arasında pembe pembe parlayan, eğilip yanına yaklaştığınızda ise çiçeklerin desenleri ile büyülendiğiniz muhteşem bir terslâle türüdür. Akşam Erzurum’da konaklayıp sonrasında Palandöken’e doğru yol alabilirsiniz. 

Endemik türlerin izinde

Siyah beyaz olsa sanki bir balinayı andıracak karlı Palandöken Dağı’ndan geçerken sayısız terslâle türünü görüp, güneydoğuya doğru seyahat edebilirsiniz. Yapılan büyük yollar, artık ayağınızı toprağa basmayı zorlaştırsa da bir yolunu bulup bu cennete ulaşabilir ve yol boyu bu değerli soğanlı bitkilerden, Allıgelin (Tchihatchewia isatidea) gibi endemik bitkilere kadar çok farklı türlere rastlayabilirsiniz. Hiçbir şey sizi gerçekten inanılmaz bir bitki olan Allıgelin’e tam olarak hazırlayamaz. Çıplak kıyılardan ve kayalık yamaçlardan fırlayan bu bitkiye daha yakından baktığınızda, çiçeklerin muntazam dizilimini görüp, kokusuyla büyülenebilirsiniz.

Yaban hayatına bu kadar yakın seyahat etmek hep belirsizlikleri getirir yanında. Ne olacağını tam bilemezsiniz; çiçekler sizi başka yönlere çekebilir böyle bir seyahatte. Tam Palandöken’i aşmış Muş’a doğru, sanki o an yolda sadece siz varmışsınız gibi giderken, birden önünüze bir inek atlayabilir ve aniden durmak zorunda kalabilirsiniz. Ve tam o anda kafanızı çevirdiğiniz yerde baştan çıkarıcı ve çekici süsenlerden biri olan Anakurtkulağı (Iris sari) görmek unutulması zor anlardan biri hâline gelebilir. Süsenlerin cazibesine çok az bitki yaklaşır. Ankara’nın kuzeyinden bozkır boyunca Van Gölü’ne kadar uzanan Anakurtkulağı da bunlardan biridir. Pembemsi, kırmızımsı, bakırımsı veya siyaha yakın renklerde olabilen, kümeler hâlinde büyüyebilen, gördüğünüzde heyecanlanabileceğiniz türden bir çiçek. 

“Bu çiçeklerin toplamı cennet eder.”

Van’a kadar çok farklı rotalardan gidip, bambaşka bitkilerle karşılaşabilirsiniz. Seçtiğiniz her yol sizi başka bir çiçek diyarına götürecektir. Van’ın güneyindeki Karabet Geçidi’ne gittiğinizde vardığınız kaya bahçesinde etrafınızı saran Türknavruzu (Iris caucasica subsp. turcica), Çobanlâlesi (Tulipa humilis), farklı formlarda Boz lâle (Fritillaria kurdica), Kar lâlesi ve kınalı lâlesi (F. minima ve minuta), Serhişing (Puschkinia scilloides) ve efsane Yırtıkmahrut (Colchicum kurdicum) gibi inanılmaz çiçekleri bir arada, yan yana, her kayanın arasından fışkırmış bir şekilde görebilirsiniz. Bu çiçeklerin toplamı cennet eder. 

3 bin metre yüksekliğe çıkabildiğiniz, etrafınızı derin vadilerin sardığı, karşı dağların hem bu kadar yakın hem bu kadar uzak olduğu bir yerde durup pikniğinizi yapabilirsiniz. Tabii şanslıysanız. Bu ânı yakalayabilmek için tekrar tekrar geldiğim bu yüksek dağlar bir seferinde karlarla kaplı, diğerinde dolu fırtınası ile karşılamıştır beni. Yine de baharın gelişiyle her sene gitmek isteyeceğiniz bir rota, görmek isteyeceğiz çiçek bahçeleri ile kaplı bu dağlar.

Yazı: Işık Güner

“Bu seyahatlerin çıktısı ne oluyor?” diye merak edenlere Işık Güner’in harika işlerinden küçük bir seçki hazırladık. Çiçeklerin çizdiği rotamızda tanıştığınız kimi türleri de bulacaksınız aşağıda. Dahası için Işık Güner’in kişisel web sitesine göz atabilirsiniz.