Önder Özdemir (FilmKoop): Yeter ki yeni kanallar açılsın

Türkiye’nin dört bir yanındaki şehirlerde filizlenen sinema toplulukları; olanaksızlıklar nedeniyle elini taşın altına koyup gösterim ve tartışma ortamları yaratıyor, seyirciyi sinema profesyonelleriyle bir araya getiriyor, kültür-sanat üretimlerinin daha erişilebilir kılınmasına vesile oluyorlar. Standart – ticari dağıtım ağına alternatif bir sinema kültürünü geliştirmeye odaklanan film topluluklarının, 17. Uluslararası İşçi Filmleri Festivali çerçevesinde ve FilmKoop’un ev sahipliğinde düzenlediği “Sinema Toplulukları Çalıştayı”, dosyamıza ilham veren temel unsur oldu. 

Çalıştay’ın sorumlularından olan, FilmKoop Yönetim Kurulu Üyesi Önder Özdemir; dünden bugüne FilmKoop’un yolculuğu ve Türkiye’deki sinema topluluklarıyla yürütülen çalışmalara dair bir yazı kaleme aldı:

“Bağımsız Türkiye sinemasının seyircisi olduğunu gördük. Yeter ki bunca yıldır sunulan çerçevenin biraz dışına çıkılsın ve onların filmlere ulaşacağı yeni kanallar açılsın.”

2 Mayıs 2020 tarihinde, 15. İşçi Filmleri Festivali kapsamında “Film Üretiminde ve Dağıtımında Kooperatifleşme Mümkün mü?” sorusunu sorduğumuz bir çalıştay gerçekleştirdik.

FilmKoop’un kuruluşu tam olarak bu çalıştay ile başladı. Kooperatifleşmeye olumlu bakan yapımcı ve yönetmen sinemacı dostlarımızla, yaklaşık beş ay süren hazırlık toplantıları yaptık. Özellikle bağımsız sinemanın sorunlarını sınıflandırarak çözüme ilişkin ipuçlarını konuştuk. “Film üretim süreçleri” ve “seyirciye ulaşma olanakları” gibi başlıklarda kapsamlı raporlar hazırladık. Bağımsız film yapmanın zorlukları ve kooperatif olarak bu konuda yapabileceklerimizi tartıştık. 2020 yılı Ekim ayında yasal süreçleri tamamladık ve FilmKoop olarak faaliyetlere başladık. 

FilmKoop hazırlık toplantılarının en önemli gündemlerinden birisi, birçok şehirde faaliyet gösteren sinema topluluklarını bir araya getirmek ve daha kalıcı ilişkiler kurmaktı. Yönetim kurulu olarak bu konuyu kendimize görev edindik ve bu çerçevede çalışmalara başladık.

2022 Ocak ayında yönetmen Pelin Esmer, Hüseyin Karabey, Şükrü Alaçam, Faruk Hacıhafızoğulları, Vuslat Saraçoğlu, Sefa Öztürk, Serkan Acar, Özgür Balcı, yapımcı Dilde Mahalli, sinema yazarı Şenay Aydemir ile Ardahan’ı ziyaret ettik. Sineması olmayan bir şehir olan Ardahan’da Ardahan Sinema Topluluğu ile beraber film gösterimleri ve söyleşiler gerçekleştirdik. Dursun Akçam Kültür Merkezi salonunun sinemaya uygun hâle getirilmesi için teknik destek verdik.

Türkiye’de yıllardır faaliyet gösteren farklı ölçeklerde birçok sinema topluluğu var. Aslında bu topluluk üyeleri, hayatlarını farklı mesleklerde çalışarak sürdüren sinema severlerden oluşuyor. Bazıları dernek olarak örgütlenirken bazıları sadece sosyal medya üzerinden bir araya geliyorlar. Bulundukları merkezlerde ya sinema yok ya da var olanlar alternatif, bağımsız filmleri gösterime sunmuyor.

Sinema topluluklarının bağımsız sinema için önemli bir enerji kaynağı olduğuna inanıyoruz. Bugün sinemaya ilişkin yüzyüze olduğumuz sorunların bir kısmının çözümünde sinema topluluklarının önemli roller üstleneceğini düşünüyoruz. Bu tespitten yola çıkarak 6 Mayıs 2022 tarihinde bir Sinema Toplulukları Çalıştayı yapmaya karar verdik. Kars, Samsun, Lüleburgaz sinema topluluklarından oluşan bir çalıştay düzenleme komitesi ile hazırlık çalışmalarına başladık.

Öncelikle sinema topluluklarının faaliyetleri, sorunları, örgütlenme modelleri ve ihtiyaçları konusunda bilgi alışverişinde bulunmayı hedefledik. Adana, Akhisar, Antalya, Ankara, Ardahan, Ağrı, Artvin, Ayvalık, Bandırma, Bursa, Datça, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Elazığ, Fethiye, Hopa, Iğdır, İstanbul, İzmir, Kars, Konya, Kuşadası, Kıbrıs, Lüleburgaz, Marmaris, Mersin, Fındıklı, Samsun, Tokat, Van, Yalova’daki sinema topluluklarına ulaştık. 40 adet topluluk temsilcisiyle bir anket yaptık. Ankete verilen yanıtlar, çalıştayın gündemini belirledi. Çalıştayda sinema topluluklarının ihtiyaçlarını, temel sorunlarını ve hangi kaynakları kullanarak nasıl çözümler üretebileceğimizi konuştuk. Belediyelerin mevcut salonlarının iyileştirilmesi, iyi bir sinema izleme deneyimi için kabul edilebilir hâle getirilmesi gibi konular konuşuldu. Ticari sinemaların belirlediği standartların dışında farklı gösterim programları gündemimiz oldu. Bu nedenle mevcut sinema gösterim modellerinin ihtiyacı karşılamadığı, alternatif modellerin başka kurumların desteğiyle geliştirilmesinin zorunlu olduğu konusunda hemfikir olduk.

Bugün sinema endüstrisinin tanımladığı çerçevede bir sinema salonu kurmanın maliyetleri çok yüksek. FilmKoop olarak teknik bir komite oluşturarak gösterim teknolojileri üzerine çalışmalar yaptık, sektör profesyonelleri ile görüşmeler yaptık. Sinema salonu kurmak isteyenlere oldukça maliyetli bir “mecburi ve pahalı yol” önerildiğini, bu yolun da sinema salonların yaygınlaşmasının önünde engel olduğunu tespit ettik. Ayrıca ticari sinemalarının neredeyse yüzde 90’ının projektör lamba ömürlerini uzun tutma hedefleri veya “cihazı tasarruflu modda” kullanmaları nedeniyle çok kötü koşullarda film gösterdiğini belirledik. 

Geldiğimiz noktada, kalitesi kabul edilebilir seviyede olmak üzere salonları oldukça uygun maliyetlerle kuracak, dönüştürecek bilgi birikimi oluşturmuş durumdayız. Bu bilgi birikimiyle, görüntü kalibrasyon hizmeti veriyoruz örneğin. Salon ses sistemi ölçüm ve test hizmetimiz var. Çok uygun maliyetlerle kurulabilecek DCP gibi dijital gösterim ekipmanları çözümleri danışmanlığı yapıyoruz. 

Bugüne kadar FilmKoop olarak birçok vakıf, belediye ve kuruma ücretsiz danışmanlıklar yaptık ve yapmaya devam ediyoruz. Çalıştayda bu bilgileri sinema toplulukları ile de paylaştık. Çalıştayın sonunda bundan sonraki faaliyetleri koordine etmek üzere FilmKoop içinde Sinema Toplulukları Çalışma Grubu oluşturduk. Türkiye’deki sinema toplulukları ile beraber birçok faaliyeti gerçekleştirmeyi önümüze hedef olarak koyduk.

Sinema toplulukları ile beraber yürüteceğimiz faaliyetlerde farklı izleyici deneyimlerine çok önem vereceğimizi belirtmek istiyorum. Bu konuda özel projeler gerçekleştiriyoruz. Örneğin İstanbul Adalar’da İBB ile sinemADA açık hava film şenliğini 2021’de gerçekleştirdik. Büyükada ve Heybeliada’da gösterdiğimiz 12 film hem Adalılardan hem İstanbul’daki seyirciden çok fazla ilgi gördü. sinemADA’nın 18-26 Haziran 2022’de düzenlenen ikinci edisyonunda ise Büyükada, Heybeliada ve Burgazada’da toplam 20 filmi yönetmen söyleşileri ve özel sunumlar eşliğinde izleyicilerle buluşturduk.

Ayrıca Sinematek/Sinema Evi ile FilmKoop olarak oldukça güzel bir iş birliği başlattık. 2022 Şubat ayından itibaren her pazar akşamı son iki yılda yapılmış ama seyirciye yeterince ulaşamamış filmler seçtik. Yönetmen ve film ekibinin katılımıyla filmi izleyip, FilmKoop’tan bir yönetmenin moderatörlüğünde güzel sohbetler gerçekleştirdik. Bağımsız sinema yapmanın sorunları ve çözüm olanakları konuşuldu. Sinematek/Sinema Evi gösterimleri bile bize gösterdi ki izleme deneyimini değiştirdiğinizde çok iyi sonuçlar alıyorsunuz. Bağımsız Türkiye sinemasının seyircisi olduğunu gördük. Yeter ki bunca yıldır sunulan çerçevenin biraz dışına çıkılsın ve onların filmlere ulaşacağı yeni kanallar açılsın.

FilmKoop bir kooperatif olarak meslek birliği, dernek ve vakıflardan daha farklı olanaklara, avantajlara sahip durumda. Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak FilmKoop’un sinema toplulukları ile beraber bağımsız Türkiye sineması adına ümit vadeden bir yolda ilerlediğini söyleyebilirim.

“Kolektivizme inanın: Kulağımız sinema topluluklarında” dosyasının tamamını okumak için Bant Mag. No:78’i ziyaret etmek yeterli.