Ünlü yönetmenlerin elinden çıkma 25 müzik klibi
David Fincher ve Madonna, Sofia Coppola ve The White Stripes, Ava DuVernay ve Jay Z, Kathryn Bigelow ve New Order, Spike Jonze ve Beastie Boys… Sinema dünyasına iz bırakan yönetmenlerin yarattığı müzik videolarından ufak bir seçki.
DJ Shadow – Six Days (2002)
Yönetmen: Wong Kar-wai
Orijinali İngiliz rock grubu Colonel Bangshot’a ait olan “Six Days”, İsrail devletinin Filistin halkına karşı sürdürdüğü işgalci saldırı ve katliamların tarihine oturan 1967 tarihli Altı Gün Savaşı’nı konu edinen bir şarkı. DJ Shadow’un parçayı remikslemesiyle Wong Kar-wai da remiksin video klibi için bu savaşı bir metafora dönüştürerek bir aşk hikâyesi anlatmaya girişiyor. Eski partnerine dair tüm hatıraları yok etmeye çalışan bir adamın başarısız girişimlerini konu edinen klip; canlı renkler, geçmiş ve şimdi arasındaki ince çizgi, şiddet ve cinselliğin el ele tutuştuğu sinematografisi ile sanki Kar-wai’ın kendi filmlerinden birinin fragmanı hissini taşıyor.
New Order – Touched By The Hand of God (1987)
Yönetmen: Kathryn Bigelow
New Order menajeri Robert Ghetton, Bigelow’a diyor ki: “Haydi MTV’nin glam metal klişeleriyle dalga geçelim.” Bigelow da bu fikrin üstüne; grubun adeta “metalcilik” oynayarak verdiği muzip konseri, oyuncu Bill Paxton ve model Femi Gardiner’li bir kurguyla birleştiriyor.
The Killers – Here With Me (2012)
Yönetmen: Tim Burton
Genç bir adam sevdiği ama ulaşamadığı kadın ile birlikte olmanın çözümünü, balmumu heykeliyle aşk yaşamakta buluyor. Senaryonun ucube ve karnavalesk niteliği, Burton’ın imzasını ele veriyor âdeta. Yönetmen, “Bones”dan sonra The Killers için çektiği ikinci klipte, Winona Ryder ve Craig Roberts’ı 1935 yapımı Mad Love filminden esinlendiği gotik fantezi evrenine yerleştiriyor. Zamanda bu kadar geriye gitmişken, rol modeli Hitchcock’a birkaç selam çakmayı da ihmal etmiyor.
Doves – Black and White Town (2005)
Yönetmen: Lynne Ramsey
Ramsey; sadece birkaç saniyeliğine karakterlerin surat ifadesi ve mimiklerine yoğunlaşarak, sayfalarca betimlemeye tekabül edecek psikolojik bir kurgu oluşturmadaki yeteneğini Doves klibine yerleştiriyor. Karakterler, We Need To Talk About Kevin’da Ezra Miller’ın başarıyla canlandırdığı Kevin’ın türevleri gibi. Ruh hâlleri ve mekân ilişkisi; Glasgow Morvern Callar’daki gibi stratejik bir rol oynuyor.
Danny Brown – Ain’t It Funny? (2017)
Yönetmen: Jonah Hill
Jonah Hill, oyunculuğun yanı sıra yönetmenlik yapma isteğini ve rap müziğe olan sevgisini birçok röportajda dile getirmişti. Anlayacağınız Danny Brown için bir klip çekme fırsatı bulduğunda, bu iki tutkusunu da buluşturan bir projeye dönüştü. Kamera arkasına geçtiği korku-komedi türündeki sitcom parodisinde Gus Van Sant baba, Danny Brown ise “eğlenceli amca” rolünde. Hill, bundan bir yıl sonra da ilk uzun metrajı Mid 90’s’e imza attı.
Fiona Apple – Paper Bag (2002)
Yönetmen: Paul Thomas Anderson
Fiona Apple’a 43. Grammy Ödülleri’nde En İyi Kadın Vokal Performansı dalında adaylık getiren şarkının videosu, sanatçının eski partneri Paul Thomas Anderson’la yaptığı iş birliklerinden biri. PTA, 20 yıllık kariyerinde çektiği 8 müzik klibinin 4’ünü Apple için çekti (diğerleri “Across The Universe”, “Fast As You Can” ve “Limp”). Mavi ve kırmızı karşıtlığının ağırlıklı olduğu renk paletiyle klip, az da olsa 2002 filmi Punch Drunk Love’ı hatırlatıyor.
Madonna – Vogue (1990)
Yönetmen: David Fincher
New York’un Siyah ve Latin LGBTİ+ komünitelerinin icadı olan voguing, Madonna’nın bu şarkısıyla popüler kültüre taşındı. Ballroom kültüründen yola çıktığı stilize siyah-beyaz klibine Fincher, 20’ler ve 30’lar estetiğini de yediriyor.
Sufjan Stevens – Tell Me You Love Me (2021)
Yönetmen: Luca Guadagnino
Guadagnino ve Stevens’ın bir önceki iş birliği, Call Me By Your Name’in neredeyse klasikleşen soundtrack’i “Mystery of Love” ile parlamıştı. “Tell Me You Love Me” klibini de yönetmen şöyle anlatıyor: “Sevmek ve sevilmek istemenin sancılı hissi, çarpışan iki vücudun gizemi, doğanın birtakım esrarengiz özellikleri, Sufjan’ın görkemli müzik şiiri ve sesi… Tüm bunlar bu videoda yer alıyor. Alessio Bolzoni ve Celia Hempton gibi iki harika sanatçıyla yaptığımız bu ortak çalışmadan gurur duyuyorum.”
Michael Jackson – Bad (1983)
Yönetmen: Martin Scorsese
“Thriller”ın klibi için John Landis’le; “Captain EO”nunki için ise Francis Ford Coppola’yla çalışan Michael Jackson, bir sonraki albümüne ismini veren parçanın klibiyle çıtayı nasıl koruyabilirdi? Çözümü, Michael Scorsese’nin kapısını çalıp ünlü yazar Richard Price’ın senaryosunu hayata geçirmekte buldu. (Daha sonraki yıllarda Price, The Wire ile ödüllü bir senarist olacaktı.) 18 dakikalık bir kısa film niteliğindeki klip, Scorsese’nin konfor alanı New York sokaklarının zemininde, West Side Story izleri taşıyan bir çete hikâyesi anlatıyor.
Nick Cave & The Bad Seeds – We No Who U R (2013)
Yönetmen: Gaspar Noé
Sahipsiz bir gölge, akşam vakti ıssız bir ormanda başıboş bir şekilde dolanırsa ne olur? Eminiz ki bu soru, Noé’nin aklına çok daha uçuk fikirler getirirdi ama bu klip için sanki hayal gücünü biraz dizginlemiş. Tek çekim kurgunun sağladığı progresif kamera hareketi, seyircide bir beklenti uyandırsa da videonun ağır ilerleyişi ve minimalist estetiği, tüm odağımızı şarkıya çekiyor. Cave bunu “zarif, düşündürücü ve akılda kalıcı” sıfatlarıyla tanımlıyor.
Tegan And Sara – BWU (2016)
Yönetmen: Clea Duvall
Amerika’da eşcinsel evliliğin yasallaştırıldığı günlerin ruhunu taşıyan şarkı için çekilen klipte elinde boş bir kutuyla birkaç kadına evlenme teklif eden Sara Quin: “Evlilik kurumunu sevmeyen biri olsam da artık anlaşılabiliyor olmak beni çok rahatlattı. Spesifik olarak da bu ritüele dâhil olmadığın için senin anormal olduğunu ya da aynı değerleri taşımadığını düşünenlere karşı çıkabilmek rahatlatıcıydı.” Duvall – Tegan And Sara ortaklığının diğer meyvelerine de bakmayı unutmayın.
The Micronauts – The Jag (2010)
Yönetmen: Gregg Araki
New Queer Cinema hareketinin öncülerinden Gregg Araki, The Micronauts için kurguladığı videoda Kanadalı oyuncu Nathan Bexton’ı bir süpermarket fantezisinin merkezine yerleştiriyor. Lo-fi estetiği, fisheye ve light tunnel efektleri sayesinde seyirci, Sexton’ın kulağındaki müziğin kendisinde yarattığı etkiyle bütünleşiyor.
Beastie Boys – Sure Shot (1994)
Yönetmen: Spike Jonze
“Beastie Boys, tanımadan önce sevdiğim çocuklardı. Onlarla tanıştıktan sonra birlikte bir dergi başlattık, videolar çekmeye başladık ve bunların çoğu komiklik olsun diye yaptığımız şeylerden ortaya çıktı; kostümcüden aldığımız sahte sakallar gibi” Spike Jonze’un bahsettiği yaratıcı çalışmalardan biri olan bu video, 90’ların hip hop estetiğinin belirleyicilerinden olmuştu. Listeye “Sabotage” da alınabilirdi pek tabii ama DJ Hurricane’in de üçlüye eşlik ettiği “Sure Shot”ta karar kıldık.
Beck – Hell Yes (2005)
Yönetmen: Garth Jennings
Kariyerine müzik videoları çekerek başlayan Garth Jennings, 2005’te ilk uzun metrajı The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy’yle karşımızdaydı. Kendisinin aynı yıl yayımlanan, görece (!) daha düşük bütçeli bir bilim kurgu işi daha var. Beck için çektiği “Hell Yes” klibi, bugüne dek robotlardan izlediğimiz en iyi dans koreografisi olabilir.
Interpol – Obstacle 1 (2002)
Yönetmen: Floria Sigismondi
Sigismondi’nin hem yönettiği hem de şahsına münhasır dansıyla rol aldığı klibi; hızlı montajlar, yakın çekimler ve klostrofobik mekân kullanımıyla âdeta bir kâbus deneyimine dönüştürüyor. Baş karakteri kendi canlandırma kararını kısaca şöyle anlatmış: “Bu kadını oynayacak kimseyi bulamadığım için elimi taşın altına koydum. Böylesi çok daha rahat oldu.”
The White Stripes – I Just Don’t Know What To With Myself (2003)
Yönetmen: Sofia Coppola
Orijinali Tommy Hunt tarafından seslendirilen fakat Dusty Springfield’ın yorumuyla ünlü olan; sonraki yıllarda da Isaac Hayes, Marcia Hines, Pat Kelly gibi pek çok ünlü isim tarafından coverlanan şarkı, ikilinin Grammy ödüllü Elephant albümünün göz bebeklerinden. Bu klip için The White Stripes ile sete giren Coppola’nın, garage rock ve benzeri türlere olan ilgisini Marie Antoinette ve The Bling Ring’den de hatırlayabiliriz. Klipte pole dance performansıyla izlediğimiz Kate Moss, kendisine bu kadar iyi dans etmeyi nasıl öğrendiği sorulduğunda şu yanıtı vermişti: “Astral adlı bir striptiz kulübünde dersler aldım. Harika bir egzersiz; sıkılaşmak için spor salonundan kesinlikle daha eğlenceli.”
Jessie Baylin – Hurry Hurry (2011)
Yönetmen: Scarlett Johansson
Çocuklara sanat eğitimi veren New York’s Professional Children’s School’da Baylin ile sınıf arkadaşı olan Johansson, “Jessie ile büyümenin en güzel getirilerinden biri, müzisyen olmaya doğru ilerlemesini seyretmekti.” diyor. Oscar adayı oyuncunun çocukluk arkadaşı için kamera arkasına geçtiği klipte, yağmurlu ve atmosferik bir Manhattan bölgesinde Baylin’i şarkı söylerken izliyoruz.
Red Hot Chili Peppers – Dark Necessities (2016)
Yönetmen: Olivia Wilde
RHCP için “O kadar enteresan ve yaratıcı insanlar ki, onlara çalmaları için bir alan verip kendi hâllerine bırakınca işin yüzde 90’ını yapıyorlar” diyen Wilde, Flea’yi bulaşık eldivenleriyle musluğun içinde bas çalarken gördüğünde çok afallamamıştır muhtemelen. Renkli ama terk edilmiş bir evde şarkıyı çalan gruba; başlarında kavak yelleri esen California gençleri eşlik ediyor.
Yes – Rhythm Of Love (1987)
Yönetmen: Alex Proyas
Proyas, Alman dışavurumcu akımını sürrealizmle buluşturan sinematik dilinin izlerini, Yes’in klibinde de hissettiriyor. Baş karakterin dağınık saçları ve televizyon cızırtısıyla bile parallelik kuran yaratıcı yönetmenin imgelerle donatılan distopyasını seyre çıkıyoruz.
Jay Z – Family Fraud (2017)
Yönetmen: Ava DuVernay
DuVernay ve Jay Z kafa kafaya verip; Michael B. Jordan, Jessica Chastain, Mindy Kaling, Brie Larson ve birçok ünlü ismin yer aldığı videoyu yıldızlar geçidi bir kısa film olarak işlemiş. Yönetmen, yüzyıllar süren bir kan davası metaforuyla ABD’nin ayrımcı politikalarını eleştirdiği klibin sahnelerinin analizlerini Twitter hesabından paylaşmıştı. Vanity Fair’in klip için yaptığı tanımı da unutmayalım: “Godfather, Game of Thrones ile buluşuyor.”
Beak> – When We Fall (2018)
Yönetmen: Alex Garland
Garland’ın ilk iki filmi Ex-Machina ve Annihilation’ın müziklerini Geoff Barrow ve Ben Salisbury bestelemişti. Kendisinden beklenmeyecek bir şekilde yönetmen, Barrow’un grubu Beak>’in klibi için ipleri ele aldığında; sonbaharlı vedaları andıran, duygusal yoğunluğu yüksek bir işle çıkageldi.
Björk – Bachelorette (1997)
Yönetmen: Michel Gondry
Bu liste Michel Gondry’siz tabii ki eksik kalacaktı. Björk’le birçok harikaya imza attı ama “Bachelorette”, bir Michel Gondry anlatısından bekleyeceğiniz tüm hazları en üst düzeyde sunuyor. Klibin kusursuz sanat yönetimi, MTV Video Müzik Ödül Töreni’nde Gondry ve ekibine ödül kazandırmıştı.
Türkiye’den de 3 klip
Nezih Ünen – Karnaval (1997)
Yönetmen: Ezel Akay
Ezel Akay, düşük bütçeli lunaparkların korku tünellerini andıran bir mekânı, kendini adamış karakterler ve ritüel niteliğindeki kareografilerle yoğuruyor. Estetiğiyle 90’lar nostaljisi istediğinizde gönül rahatlığıyla döndürebileceğiniz klip, 1997’de Kral TV En İyi Video Klip ödülünü kazanmıştı.
kim ki o – herkes evine (2010)
Yönetmen: Zeynep Dadak & Merve Kayan
Hamile bir kadının kumsalda kendi kendine dans etmesinin iyimserliği, denizden eşek başlı bir çocuğun çıkıp kendisine katılmasıyla absürtleşiyor. Geçtiğimiz sene Ah Gözel İstanbul belgeseliyle pek çok festivalde alkış toplayan Dadak, Altın Portakal ödüllü Mavi Dalga filminde birlikte çalıştığı Merve Kayan ile tekrar kamera başına geçip, kim ki o için her izleyişte iyi hissettiren bir klibe imza atmıştı.
Gevende – Vertigo (2017)
Yönetmen: Tolga Karaçelik
Gevende’nin; sel basmış loş bir sahnede canlı performansını izlediğimiz video, kamera hareketleriyle ve açılarıyla şarkının ismini bir nebze anımsatıyor. Grubun Kırınardı albümü için çekilen çıkış klibi, grubun çarpıcı sahne enerjisini ekrana taşıyor. Çok özledik!
Bunlar da var
The Smashing Pumpkins – Tonight, Tonight
Yönetmen: Jonathan Dayton ve Valerie Faris
Raphael Saadiq – Daydreams
Yönetmen: Bret McKenzie
Adele – Hello
Yönetmen: Xavier Dolan
Christina Aguilera – Reflection
Yönetmen: Niki Caro
Snoop Dogg – La La La
Yönetmen: Eli Roth
Mint Royale – Blue Song
Yönetmen: Edgar Wright
Madonna – What it Feels Like For A Girl
Yönetmen: Guy Ritchie
Vintage Trouble – Nobody Told Me
Yönetmen: Lulu Wang
Yazı: Cansu Çubukçu
