Unutulmaya yüz tutan bir enstrümanın yeni nesil kahramanı: Avi Avital

İsrail çıkışlı mandolin sanatçısı Avi Avital 9 Ocak’ta klasik müziğin önemli topluluklarından Cappella Gabetta ile beraber İş Sanat sahnesine geliyor. Grammy ödüllerine aday gösterilen ilk mandolin sanatçısı olma şerefini yakalayan, bu umulmadık enstrümanı günümüz klasik müzik sahnesinde bambaşka bir seviyeye taşıyan virtüözlüğü ile son dönemin en dikkat çeken müzisyenlerinden Avi Avital İstanbullu klasik müzikseverlerin karşısına Andrés Gabetta yönetimindeki Capella Gabetta orkestrası eşliğinde ve Barok dönemden 20. yüzyıl müziğine uzanan zengin bir repertuarla çıkacak.

Mandolinin -oldukça kısa- tarihi
Mandolinin ait olduğu lavta enstrüman ailesinin tarihinin milattan önce 13.000 yıla kadar dayandığı düşünülüyor. Bu düşüncenin kanıtlarından biri de Fransa’da bulunan Trois Frères mağarasının duvarlarındaki ünlü resimlerde görülen, avlanmanın yanı sıra müzik aleti olarak da kullanıldığına ve lavta, harp, kanun gibi telli enstrümanların atası olduğuna inanılan bir yaylı ok tasviri. Tarih boyunca pek çok farklı şekilde üretilen ve hem coğrafyaya hem de periyoda göre değişiklikler gösteren lavta ailesinin üyesi mandolinin bugün bildiğimiz haliyle, metal telli ilk versiyonları ise 18. yüzyılda, İtalya’nın Naples bölgesinde telli çalgılar üreten Vinaccia ailesinden çıkıyor. 19. yüzyıl’ın ortalarına doğru popülerliğini kaybetmeye başlayan mandolin, 1878 Paris Dünya Fuarı ile beraber tekrar yükselişe geçse de, 1920’lere doğru bu enstrüman müzik sahnesinde göreceli bir sessizliğe gömülüyor. Mike Marshall, Chris Thile, Joseph Brent ve Avi Avital gibi yeni nesil sanatçıların çabalarıyla 2010’ların başlarından bu yana müzik tarihindeki yerini yavaş yavaş geri kazanan mandolin, bugün Avital gibi sayılı virtüözlerin sayesinde sadece eski klasik eserlerin yorumlarında değil, üzerine yeni eserlerin de yazıldığı bir enstrüman olarak hak ettiği saygıyı görüyor.

Umulmadık bir enstrüman, tutkuyla beslenen ustalık
”Mandolin ile olan ilişkimi tarif etmek zor. Ancak sanırım bunu bir at ile binicisi arasındaki ilişkiye benzetebilirsiniz. Mandolinimi çok iyi tanıyorum. Ellerim onun her kıvrımını ve köşesini hatırlıyor. Onun nasıl çalıştığını derinden anlıyorum, özellikle sahnedeyken benim bir parçam haline geliyor – neredeyse elimde bir enstrüman tuttuğumu unutuyorum.’’

İsrail’in güneyinde bulunan Be’er Sheva’da doğan Avital, bugün dünya müzik sahnesindeki en önemli temsilcilerinden biri olduğu mandolini eline ilk defa sekiz yaşındayken aldı. Daha sonra birebir beraber çalışacağı hocası Rus keman virtüözü Simcha Nathason’un gençlik orkestrasına mandoliniyle giren Avital, müzik eğitimine ilk olarak Jerusalem Music Academy’de, daha sonra ise Ugo Orlandi ile orijinal mandolin repertuarı üzerine çalıştığı İtalya’da bulunan Canservatorio Cesare Pollini’de devam etti. 2007’de İsrail’in prestijli Aviv Competition yarışmasını kazanan, ve tarihte bu yarışmayı kazanan tek mandolin sanatçısı olan Avital’in sahnede bir bütün olduğunu söylediği enstrümanı ise İsrailli lavta ustası Arik Kerman’ın elinden çıkma.

New York’tan Beijing’e, Londra’dan Sydney’e dünyanın dört bir köşesindeki prestijli sahnelerde performans veren ve pek çok önemli müzik mecrası tarafından mandolinin ‘karizmatik ve tutkulu kahramanı’ olarak tanımlanan Avital’in albümleri dünyanın en önemli klasik müzik plak şirketlerinden biri olan Deutsche Grammophon’un kataloğunda yer alıyor. 2012’den bu yana toplam dört albüm yayınlayan sanatçı, Bach ve Vivaldi gibi ustaların parçalarına adadığı çalışmaların yanı sıra kendi seyahatlerinde keşfettiği, farklı coğrafyaların yerel müziklerini de mandoline uyarlayarak ana akım platformlarda nadir rastlanan bu enstrümanın repertuarını sürekli genişletmeye devam ediyor.

‘‘Klasik mandolin sanatçısı olmanın en heyecan verici yanı, bu enstrümanın bana sağladığı yaratıcı özgürlük alanı. Mandolin için yeni parçalar yazılmasını sağladığımda veya farklı müzik türleriyle ilişki kurduğumda, bu enstrümanın farklı yüzlerini aydınlattığımı, içinde saklananları ortaya çıkardığımı hissediyorum.’’

Dinleyicileri olduğu kadar bestecileri de etkileyen mandolin virtüözlüğü sayesinde kendisi için 15’i konçerto olmak üzere 90’ın üzerinde çağdaş beste yazılan Avi Avital’in mandolin üzerindeki eşsiz ustalığı başka enstrümanlar için yazılmış parçaların da bu enstrüman için yeniden düzenlenmesi konusunda ilham kaynağı yaratıyor. Bugüne kadar sayısız sahne ve festivalde pek çok önemli orkestrayla beraber performans veren; Andreas Scholl, Juan Diego Flórez, Dawn Upshaw, Giora Feidman, Ray Chen, David Greilsammer, Richard Galliano ve Ksenija Sidorova gibi özel isimlerle müzikal iş birlikleri yapan Avital’a 9 Ocak’ta İş Sanat konser salonunda eşlik edecek ekip ise ödüllü çellist Sol Gabetta ve keman virtüözü Andrés Gabetta kardeşlerin kurduğu, Andrés Gabetta’nın yönetimindeki Capella Gabetta orkestrası olacak.

9 Ocak’ta klasik müzik konserlerinde sık sık karşılaşmadığımız mandolini dünya sahnesine ve müzik tarihine ihtişamlı bir ustalıkla geri kazandıran Avi Avital’in Capella Gabetta ile beraber vereceği performans hakkında daha fazla bilgi ve biletler için sizi buraya alalım.