“Cinsel Şiddet Haberleri için Görsel Arşiv” ile medyanın dönüştürücü gücünü hatırlama zamanı

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği, medyada cinsel şiddet haberlerinde hak temelli habercilik anlayışı konusunda bilinç yaratma çabalarını sürdürüyor. Basın mensupları ve haber editörlerini doğru mesaj veren, güçlendirici görseller kullanmaları yönünde teşvik etmek amacıyla oluşturulan “Cinsel Şiddet Haberleri için Görsel Arşiv”, haberlerde yalnızca kullanılan dilin değil; görsellerin de büyük önem taşıdığının altını çizen bir çalışma. 

Tamamı ücretsiz kullanıma açılan ve kolektif bir çalışmanın ardından seçilen fotoğraf havuzunda “Kadın”, “LGBTİ+”, “Hayvan”, “Olay Yeri” gibi kategoriler var. Her fotoğraf, künye bilgileri ve ne zaman çekildiği detaylarına da ulaşabilecek şekilde farklı boyutlarda indirilebiliyor. 

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’ne “Görsel Arşiv” projesiyle ilgili merak ettiklerimizi sorduk.

“Tabii ki tek bir kampanya ile bu yerleşik algıların değişmesini beklemiyoruz ama toplumda belli bir farkındalığın olduğunu ve haber yapan gazetecilerin artık halk tarafından sosyal medyayı kullanarak uyarıldığını görüyoruz.” 

Röportaj: Cem Kayıran
Fotoğraf: Hale Güzin Kızılaslan

Cinsel şiddet alanında hak temelli haberciliğe dair bilinçlendirme çabalarınız “Öyle Değil Böyle!” kampanyasının ardından “Cinsel Şiddet Haberleri için Görsel Arşiv”le devam ediyor. Bu süreçte ayrımcı dil üretmeye devam eden medya kanallarında nasıl değişimler gözlemlediniz?  

2017 yılından beri basın emekçileriyle çeşitli atölyeler yapıyor ve iş birlikleri geliştirmeye çalışıyoruz ve farkındalık arttırıcı kampanyalar düzenliyoruz. “Öyle Değil Böyle!” de bu kampanyalardan biriydi. Kampanyada kamuoyunda tanınan, bu alanda duyarlılığı olan kişileri seçtik ve bu kişilerin toplumda rol model olarak görüldüğünü, takipçilerini ve toplumu etkileme güçlerinin yüksek olduğunu düşündük, beklediğimiz gibi de oldu.

Kampanyada ünlülerin mesajlarını kendileriyle belirleyip, kendi cümlelerini seçmelerine yardım ettik. Örneğin, cinsel şiddetten hayatta kalan için özellikle ana akım basın tarafından kullanılan “ilişkileri varmış, birlikte alkol almışlar” gibi cümleler yerine “şiddetin bahanesi olmaz” gibi maruz bırakanı suçlamayan, şiddetin kendisine ve faile odaklanan bir yaklaşımı yerleştirmeye çalıştık. Bu kampanya oldukça ses getirdi ve medyada yer aldı. Tabii ki tek bir kampanya ile bu yerleşik algıların değişmesini beklemiyoruz ama toplumda belli bir farkındalığın olduğunu ve haber yapan gazetecilerin artık halk tarafından sosyal medyayı kullanarak uyarıldığını görüyoruz. Bu bir tek bizim yaptığımız bir çalışmanın ürünü değil, feminist hareketin emeği sayesinde toplumdaki bakış açısının değiştiğini düşünüyoruz.

“Cinsel Şiddet Haberleri için Görsel Arşiv” de basın ile yaptığımız çalışmalar sonucunda editörlerin, gazetecilerin istekleri doğrultusunda geliştirilmiş bir proje olarak ortaya çıktı. Şu an için 15 fotoğrafçının fotoğrafları ve sendika.org arşivi görsel arşivde yer alıyor. Yani bu çalışma kolektif bir üretimin sonucu. Basında çalışan, toplumsal cinsiyet temelli şiddetin önlenmesi için duyarlılığı olan ve harekete geçen gazeteciler ve fotoğrafçıların varlığından burada söz etmemiz gerekir. Bu fotoğrafçı ve gazeteciler sayesinde toplumsal değişim için medyanın dönüştürücü gücünü tekrar kendimize hatırlatıyoruz.

Fotoğraf: Meltem Ulusoy

Basın mensuplarına görsel bulma kolaylığı sağlamanın ötesinde, doğru mesaj veren güçlendirici görseller kullanmak için de bir teşvik söz konusu. Medya kuruluşlarına ya da çalışanlarına “Görsel Arşiv”i ulaştırma, yaygınlaştırma anlamında ne gibi çalışmalarınız olacak? 

Medya çalışanları ile özellikle kadın ve LGBTİ+ gazeteci ve fotoğrafçılarla düzenli aralıklarla bu siteyi nasıl geliştirebileceğimiz konusunda toplantılar almayı planlıyoruz. Yuvarlak masa toplantılarımızın ilkini aralık ayında gerçekleştireceğiz. Ayrıca “Görsel Arşiv” tanıtımı için gerçekleştirdiğimiz basın toplantısında da gazetecilerden istişare toplantıları alma  konusunda da bir talep geldi. Bunun dışında gelecek yıl medya organlarında çıkan haberlerle ilgili düzenli geri bildirimleri de içeren bir medya projesini daha hayata geçirme fikrimiz var.

“Görsel Arşiv”de an itibariyle 15 fotoğrafçıdan 130’dan fazla fotoğraf var. Bu arşiv nasıl geliştirilecek? Kullanıcılar arşive fotoğraf gönderebiliyor mu? 

csgorselarsiv.org toplumsal değişim için emek veren, fotoğraf çeken, haber yapan, yazan, çizen herkesin önerileri ve geri bildirimleriyle gelişecek. Yapacağımız toplantılarla ve iletişim kanallarıyla gelen eleştiri ve katkıları değerlendireceğiz, belirli aralıklarla sitede yenilemeler yapacağız. Şu an siteye üye olan herkes fotoğraf indirmenin yanında fotoğraf da yükleyebiliyor. İlkelerimize uyduğu sürece yüklenen fotoğraflar tarafımızdan onaylanarak yayımlanacak.

Fotoğraf: Serra Akcan

Peki yakın gelecekte “Görsel Arşiv”de fotoğraftan başka disiplinler de yer alacak mı? Grafik tasarım ya da illüstrasyon çalışmalarına yer vermeyi düşünüyor musunuz?

Evet, fotoğraf arşivini genişletmek istediğimiz kadar farklı disiplinlerden içerikleri de dâhil edebileceğimiz bir platform oluşturmak istiyoruz. Haberin içeriğine ve biçimine göre, haber editörlerinin ihtiyacı olan hak temelli içeriği sağlayabildiğimiz geniş bir arşiv çok faydalı olacaktır. Dijitalleşen dünyada ihtiyaçların çeşitliliği kadar verilen cevabın da çeşitli olmasının basın mensuplarının siteye ilgisini arttıracağını düşünüyoruz.