Dune evreni hakkında sıkça sorulmayan sorular, bölüm 4

Hazırlayan: Biçem Kaya

Dune: Part 2 öncesi, serinin uçsuz bucaksız evrenine dair hafıza tazeliyoruz. Frank Herbert’ı bu kült uzay sagasını yazmaya iten motivasyonları incelediğimiz ilk bölüm buradan, zaman çizelgesini anlamak için bir beyin fırtınası sunan ikinci bölüm buradan okunabilir. Evrenin siyasi yapılarına dair bir bakış sunan üçüncü bölüme ise buradan ulaşılabilir. 

Bu bölümle birlikte ikinci filmde tanışacağımız dört yeni karaktere ve iki önemli terimin anlamlarına odaklanıyoruz. 

Padişah İmparator Shaddam IV kimdir?

Bilinen evrenin en güçlüsü olan Corrino Hanedanlığının 81. imparatoru. 

Eski Nors dillerinden türetmiş bir isim olan (Land [ülke] + ráð / rāþ / råd [konsil]) Landsraad adı verilen, diğer hanedanlıkların katılımıyla oluşan, meclis olarak da görebileceğiniz siyasi birliğin en başında ve aile sembolleri olan altın aslan tahtta oturuyor. 

Filmde Christopher Walken’ı bu rolde izleyeceğiz. Hatırlanacağı üzere ilk filmde, Atreides Hanedanlığı’nın, evrendeki en önemli görev olan baharat hasadı işlemlerini yürütmekle görevlendirmişti. Tabii her ne kadar görünen sebep bu olsa da aslında padişah imparatorun bu görevi Atreideslere vermesinin altında anlamına bir sonraki soruda daha geniş yer verdiğimiz “kanlı” bir eylem planı olduğu olduğu ortaya çıkmıştı. Bunun sebepleri arasında, Dük Leto Atreides’in giderek daha da sevilen ve itibar gören bir lidere dönüşmesi, Gurney Halleck ve Duncan Idaho gibi yetenekli savaşçılarla eğittiği çok güçlü bir orduya sahip olması sebebiyle kendine karşı bir tehdit oluşturduğunu düşünmesi baş sırada yer alıyordu.

Romanda sıkça geçen bir terim olan Kanlı (Kanly) ne demek?

Landsraad adı verilen meclisteki aileler, evrendeki düzeni feodal yapıyı koruyarak sağlamak görevindeler. Bu nedenle ticari anlaşmalar yapmak, güç birlikleri kurmak gibi görevlere ve yetkilere sahipler. Bu yetkilerden bir diğeri ise  Herbert’ın Türkçedeki “kanlı” kelimesiyle ortak olarak türettiği “kanly” eylemleri planlamak. Buna göre, Landsraad bünyesindeki hanedanlıklar, resmen ve açık bir şekilde birbirlerine karşı komplo kurabiliyor. Bu komplonun kimler tarafından kurulduğuna göre yapısı değişebiliyor. Örneğin Atreides ve Harkonnenler, ezeli düşmanlar olarak zaten bu terimin sınırlarından uzun yıllardır neredeyse hiç çıkmıyorlar. Ancak Padişah İmparator da Atreideslerin kazandığı gücü kendine karşı bir tehdit olarak görünce açık bir şekilde Arrakis’e sürerek kanlı planı açıkça ortaya koymuş oluyor. Emir en üst makamdan geldiği için karşı çıkma seçenekleri, bir isyan ve savaş anlamına geleceğinden politik olarak karara uymak durumundalar.

Prenses Irulan kimdir?

Padişah İmparator Shaddam IV’ün kızı. Annesi bir Bene Gesserit rahibesi olan Anirul Corrino. Tıpkı çoğu diğer büyük hanedanlıkların kadın varisleri gibi o da Bene Gesserit eğitimi alarak yetişiyor, ancak resmî olarak Bene Gesserit rahibesi değil. Dune romanlarında tanıştığımız ilk karakter aynı zamanda. Dune Encyclopedia’ya göre yazarlığa, özellikle tarih yazımına büyük bir ilgisi olan İrulan, Paul Atreides’in hikâyesinin anlatıcısı olarak karşımıza çıkıyor. Herbert karakterin adını Antik Yunancadaki Ειρήνη, yani barış anlamına gelen İrene kelimesinden türetmiş. Filmde bu karakteri Florence Pugh canlandırıyor. 

Feyd Rautha kimdir?

Baron Vladimir Harkonnen’in (Stellan Skarsgård) yeğeni ve Harkonnen tahtının varisi. İlk filmde Dave Bautista’nın canlandırdığı  Glossu “Hayvan” Rabban’ın da küçük kardeşi. Bu iki kardeş arasında Feyd, Baron Harkonnen için en kıymetli olan. Bu iki kardeşin babası Abulurd Rabban ve odalığı (concubine) Thora Rabban’ın oğlu. 

Bilindiği üzere Bene Gesserit rahibeleri evrendeki önemli evliliklerin kimlerle yapılacağını da yönetiyorlar. Bundaki amaç Kuisatz Haderah’a genetik çaprazlamaları yönlendirerek ulaşmak. Bunun için üzerinde çalıştıkları devasa bir soyağacı tablosu var gibi de düşünebiliriz. Bu tabloya göre asıl plan Feyd Rautha’nın gen havuzu ile Leydi Jessica’ya emredilen Dük Leto’nun soyundan doğacak olan bir kız çocuğunun gen havuzunu çaprazlamak. (Hatırlanacağı üzere Bene Gesserit rahibeleri, vücutlarındaki tüm biyolojik aktiviteyi, sistemi kontrol edebiliyorlar; istedikleri gibi metabolizmalarının hızını ayarlamak, bebeğin cinsiyetini karar vermek vb.) Ancak Leydi Jessica, Bene Gesserit emirlerine uymayarak Paul’u dünyaya getirince soyağacına yönelik hesaplamaları da bozulmuş oldu. 

Abisi Glossu Rabban, son derece üstün fiziksel gücüyle düşmanlarını ezercesine yok eden bir ölüm makinesi. Nitekim babası Abulurd Rabban’ı öldürmesinin ardından “Hayvan” (beast) sıfatını alıyor. Feyd Rautha ise daha kurnaz ve keskin zekâsıyla kardeşine göre daha farklı bir profil çiziyor. Baron’un favorisi olmasının de temel sebebi bu.

Dune: Part 2’da bu karaktere Austin Butler hayat veriyor.

Leydi Margot Fenring kimdir? 

Bene Gesserit rahibeleri arasında, baştan çıkarma konusunda en uzman olduğu söylenen karakter. İlk filmde Paul’a gomcebbâr testini uygulamayan Rahibe Ana Gaius Helen Mohiam tarafından eğitilmiş. Romanda Leydi Jessica’ya Arrakis’te onları bekleyen bir tehdit olduğuna dair bırakılmış şifreli mesaj bu karaktere ait. Padişah İmparator Shaddam IV’ün en yakın dostu olan Kont Hasimir Fenring ile evli. Atreidesler Arrakis’teki görevlerine atanmalarından önce, baharat hasadının tüm sürecine hâkimiyetleri olmasa da kontrollerini Fenring Ailesi yapmaktaydı. Kont Hasimir Fenring ayrıca Bene Gesseritlerin Kuisatz Haderah denemelerinin başarısız kabul edilen sonuçlarından biri.  

Leydi Margot Fenring suretinde Léa Seydoux’yu izleyeceğiz.

Ab-ı Hayat (Water of Life) nedir?

Burada yine Dune Encyclopedia’ya danışıyoruz. Fremen geleneğinin önemli bir parçası olan ab-ı hayat, aslında bir zehir. Yavru bir solucanın yakalanıp, su dolu bir havuzun içinde boğulmasıyla elde edilen bir sıvı. Bu sıvı işlenmemiş haliyle son derece zehirli. Bene Gesserit eğitiminde, Rahibe Ana olmak için geçilmesi gereken testlerin en son basamağında yer alıyor. Testte zehri içen rahibenin bedenindeki zehri parçalamak ve moleküler yapısını değiştirerek öldürücü etkisini yok etmesi gerekiyor. Aksi durumda ani ölümle karşılaşılıyor. Fiziksel anlamda olabilecek en zorlu görevlerden olan bu test sırasında zehrin etkisiyle zaman düzleminde geçmişe ve geleceğe gidebilmek mümkün oluyor. Bu da olayların ilerleyişine yönelik atılması gereken adımları önceden bilebilmeleri ve Kuisatz Haderah’ın gelişine dair bilgiler edinebilmeleri anlamına geliyor. Eğer rahibe test sırasında başarısız olursa, cesedin yakılması gerekiyor. Bu Fremenler açısından son derece nadir. Çünkü ölen bir kişinin bedenindeki su damıtılmadan kişi defnedilmiyor.