Sürprizler ve istatistiklerle 2023 Oscar adayları
Yazı: Merdan Çaba Geçer
Amerikan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi tarafından bu sene 95. kez düzenlenecek Oscar Ödülleri, geçtiğimiz sinema yılını 23 kategoride değerlendirip aday listesini duyurdu. 12 Mart’ta gerçekleşecek törene geri sayım devam ederken listeyi detaylıca taradık; yarış dışı kalanlara, sürpriz yapanlara, “ilk”ler ve “en”lerden oluşan istatistiklere yakından baktık.
Yarış dışı kalanlar ve şaşırtanlar
Nihai durağın Akademi Ödülleri olduğu ödül sezonunda kimlerin Oscar adaylığı elde edebileceğine dair Oyuncular Birliği, Yönetmenler Birliği, Yapımcılar Birliği, BAFTA, Altın Küre, eleştirmen grupları gibi çeşitli fikir vericiler var. Bu sene de sezondaki yüksek performanslarıyla Oscar’a aday olacağına düşünülen fakat bir şekilde kendilerine listede yer bulamayan çeşitli yarışçılar oldu.
Yönetmen dalıyla başlayıp, sürpriz şekilde kategori dışı kalan bir isimden söz edelim: James Cameron (Avatar: The Way of Water). Hâlihazırda üç Oscar’ı bulunan, tüm zamanların en çok izlenen altı filminden üçünün sahibi Cameron yerine iki Altın Palmiye ödüllü Ruben Östlund (Triangle of Sadness) tercih edilmiş. Triangle of Sadness o kadar sevilmiş ki En İyi Film ve En İyi Özgün Senaryo dalları da boş geçilmemiş fakat Dolly De Leon, çetin En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu yarışında kendine yer bulamamış.
Oyuncu kategorilerinde son yılların belki de en ilginç adaylığı Andrea Riseborough’un, ödül sezonu boyunca neredeyse hiçbir topluluğun radarına girmeyen To Leslie’deki performansına geldi. Alışılmadık bir kampanya yürütüp, kimselerin bilmediği filmini oyuncu arkadaşlarına ulaştırdı ve oylamaların başlamasıyla Amy Adams, Edward Norton, Gwyneth Paltrow gibi isimlerin dâhil olduğu kalabalık bir topluluk tarafından övgülere boğuldu – hatta performansı Kate Winslet tarafından “hayatında izlediği en iyilerden biri” olarak nitelendirildi. Nihayetinde muradına ermiş olan Riseborough’un beşinci koltuğu kapmasıyla Danielle Deadwyler (Till) ve Viola Davis (The Woman King) gibi Siyah yeteneklerin liste dışı kalması, bu adaylığın gündemi uzun süre meşgul edeceğine işaret ediyor.
Her ne kadar yılın seyirci favorisi yapımlarından biri olsa da Aftersun gibi küçük bütçeli, yönetmeninin ilk uzun metrajı olan bir Britanya bağımsızının Oscar adaylığı kapmış olması, rahatlıkla sürpriz olarak betimlenebilir. Paul Mescal’ın -tahminlerde öngörülse de kesin gözüyle bakılamayan- adaylığı, çıkardığı işin niteliğinden bağımsız olarak, bu sene iddialı erkek oyuncu performansının az olmasıyla ilişkilendirmek mümkün. Öte yandan En İyi Özgün Senaryo ve En İyi Film dallarında da varlık gösterebileceği kadar oy çıkmamış Aftersun’a Akademi’den.
Brad Pitt’in (Babylon), Eddie Redmayne’in (The Good Nurse) ve hatta Paul Dano’nun (The Fabelmans) görmezden gelindiği En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu kanadında Brian Tyree Henry (Causeway) ve Judd Hirsch (The Fabelmans) seçimleri dikkat çekiyor. En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu’da Carey Mulligan (She Said) ve Women Talking ekibinden Jessie Buckley ile Claire Foy, Oscar ümitleri başka bahara kalanlardan.
Decision to Leave ve Saint Omer’in yokluğuyla şaşırtan En İyi Uluslararası Film kategorisinde yüzü gülenler, EO (Polonya) ve The Quiet Girl (İrlanda). Muhtemelen ödülü kazanacak olan All Quiet on the Western Front’un (Almanya) En İyi Film dâhil dokuz adaylık kapması, Akademi’nin filme ne kadar yükseldiğinin kanıtı âdeta. Descendant yerine A House Made of Splinters’ın tercih edilmesi ise En İyi Belgesel dalındaki sürpriz.
İstatiklerle 95. Akademi Ödülleri adayları
*Everything Everywhere All at Once’ın yönetmenlerinden Daniel Kwan, 95 yıllık Akademi tarihinde En İyi Yönetmen kategorisinde yer edinmiş beşinci Asyalı yetenek oldu. İşin ilginci, diğer dört ismin adaylığı önceki üç sene içinde geldi: Bong Joon-ho (Parasite), Chloé Zhao (Nomadland), Lee Isaac Chung (Minari) ve Ryusuke Hamaguchi (Drive My Car). Ayrıca Daniel Kwan – Daniel Scheinert, bir iş birliğiyle bu kategoriye aday olmuş beşinci ikili olarak tarihe geçti.
*Oyuncu kategorilerinde de Asyalı yetenekler adına bir rekor kırıldı. Toplamda dört Asyalı oyuncu adaylar arasında bu sene: Everything Everywhere All at Once’dan Michelle Yeoh, Ke Huy Quan, Stephanie Hsu’nun yanı sıra The Whale’den Hong Chau.
*Yönetmen kategorisine dokuzunca defa aday gösterilen Steven Spielberg (The Fabelmans), Martin Scorsese ile birlikte, bu dalda Akademi tarihinde ikinci en çok adaylığı bulunan iki isimden biri olmayı başardı. Rekorun sahibi ise 12 adaylıkla William Wyler.
*Bu sene aday gösterilen 20 oyuncu arasında daha önce Oscar kazanmış tek bir isim var: Cate Blanchett (TÁR). Adaylığı bulunan Michelle Williams, Angela Bassett ve Judd Hirsch’i saymazsak; kalan 16 kişinin hepsi, Akademi’nin radarına ilk defa girdi. En İyi Erkek Oyuncu kategorisindeki herkesin ilk adaylığını almış oyuncular olması, Akademi tarihinde bir ilk mesela.
*En ileri yaşta Oscar adaylığı alarak (90) rekor kıran bir yarışçı var bu sene: The Fabelmans ile John Williams. Toplamda beş Oscar sahibi efsane besteci, 53. defa aday gösterilerek kendine ait bir başka rekoru daha kırdı. En çok adaylığı bulunan isim ünvanı ise hâlâ Walt Disney’de.
*Bir rekor da ses kategorisinde… Hem The Batman hem de Elvis ile adaylık elde eden Andy Nelson, toplamda 24 adaylıkla bu dalda bir ilkin sahibi. Kendisinin iki Oscar’ı bulunuyor.
*İlk adaylığını What’s Love Got to Do with It ile 19 yıl önce alan Angela Bassett, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu dalında Black Panther: Wakanda Forever’daki performansıyla varlık göstererek, bir Marvel filmiyle Oscar adaylığı kapan ilk oyuncu oldu. Kategorisini kazanma ihtimali de oldukça yüksek. Ayrıca birden fazla Oscar adaylığı bulunan dördüncü Siyah kadın oyuncu olarak tarihe geçti Bassett. Diğer üç isim şu şekilde: Whoopi Goldberg, Viola Davis ve Octavia Spencer.
*Bir önceki adaylığıyla arasına 42 yıl koyan Judd Hirsch (The Fabelmans), En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu kategorisinde ilginç bir rekorun sahibi.
*Akademi adına utanç verici bir bilgi: Elvis ile En İyi Görüntü Yönetimi’ne aday gösterilen Mandy Walker, bu kategoride yer almış üçüncü kadın sinemacı… Diğer iki kişi ise Mudbound ile Rachel Morrison ve The Power of the Dog ile Ari Wegner.
*Birçok devam filmi izlediğimiz bu yılda, ilk defa bu özelliği taşıyan iki yapım birden En İyi Film adayları arasında kendine yer buldu: Top Gun: Maverick ve Avatar: The Way of Water. Bu ikili, geçen sene ABD’de en fazla hasılat elde etmiş filmler aynı zamanda.
Kaynaklar: Ben Zauzmer, AwardsWatch