Çağdaş klasik müziğin öncü toplulukları arasında yer alan Kronos Quartet; somut ve soyut sınırların müzikle silinmesinin mümkün olduğunu ispatlayan yarım asırlık bir külliyata sahip. Klasikten rock tınılarına, çigan müziğinden avangarta; sınırları zorlamak ve geleneksel normlara meydan okumaktan bizzat aldıkları hazzın dinleyicilerini de sarıp sarmaladığı ödüllü yaylı dörtlüsü, bir araya gelişinin 50. yılını kutladığı dünya turnesi kapsamında Five Decades isimli proje ile 16 Ocak Salı akşamı İş Kuleleri Salonu’nda olacak. Konserin biletleri hemen burada.

Grubun kurucusu, birinci kemancı ve sanat yönetmeni David Harrington; 1973 Seattle’ında klasik müziğin statükosuna meydan okumanın peşinde. Lise döneminde diğer kültürlere ait müziklere merak salıyor. “14 yaşındayken bir aydınlanma yaşadığımı hatırlıyorum. O âna kadar çaldığım eserlerin tümünün (Haydn, Mozart, Beethoven ve Schubert) küçük bir coğrafi bölgede yaşayan, aynı dine mensup, dört beyaz adam tarafından yazılmış olmasının ne kadar tuhaf olduğunu fark ettim.” sözleriyle detaylandırıyor bu durumu Harrington. Ve 23 yaşına geldiğinde; ABD’nin kolayca başka kültürleri, insanları ve çevreyi ateşe atıverebilmesinin öfkesiyle, Vietnam savaşına bir şekilde cevap verebilmek için radyoda duyduğu George Crumb‘dan Black Angels’ı çalmak üzere Kronos Quartet’i kuruyor. Grup; 1977’de şu anki adresleri olan San Francisco’ya taşınarak, bambaşka türleri bir araya getirmekten çekinmeyen yolculuklarının startını veriyor.

Dörtlüye isim verirken; müziğin vazgeçilmez unsurlarından “zaman”a referansla, Olimposlulardan önce kozmosu yöneten Titanların lideri, zaman tanrısı Kronos’tan esinlenmiş Harrington. Kendi vizyonuyla çağdaş klasik müziğe yeni bir rota oluştururken aynı zamanda “geleneksel yaylı dörtlüsü” fikrine de devrimci bir yaklaşımın yolunu açmış. Müzikal aktivizmle kol kola ilerleyen grup, kariyerinin ilk gününden başlayarak yaratıcı iş birliği gücünü dünyadaki türlü adaletsizliğe karşı konuşmak; unutulmuş, gözardı edilmiş seslere ışık tutmak ve yapımları aracılığıyla barış ve umut mesajı yaymak için kullanmaktan asla geri durmamış.

Kronos Quartet yıllar içinde biçimsel ve coğrafi sınırları aşma gayesiyle bir dörtlüden çok daha fazlasına dönüşüyor. Türler, kültürler ve nesiller arasında sağlam bir köprü oluşturma konusundaki arzuları, klasik müzik standardını aşan bir diskografiyle neticelenmiş. Bugüne dek kendileri için yazılan veya düzenlenen binden fazla eserden oluşan repertuarlarında Arjantin tangosundan Azerbaycan halk müziğine uzanan bir çeşitlilik; David Bowie, Tom Waits, Paul McCartney, Björk, Wu Man, Asha Bhosle, Taraf de Haïdouks, Mahsa Vahdat gibi dünyanın dört bir yanından müzisyenlerle yapılan benzersiz ortaklılar var. Bu vizyoner skalaya; A Thousand Thoughts albümlerindeki “Jimi Hendrix, Astor Piazzola gibi dahi bir sanatçı.” olduğunu düşündükleri Tanburi Cemil Bey’in “Eviç Taksim” yorumu da dâhil.

Hem Avery Fisher hem de Polar Müzik Ödülü’nü kazanan yegâne topluluk olma ünvanına sahip, üçü Grammy, 40’tan fazla ödül alan grup; Darren Aronofsky’nin Oscar ödüllü Requiem For A Dream’i başta olmak üzere The Fountain, Dirty Wars, Fearless gibi yapımların müzikleri ile de akıl ve gönüllere kazınmış durumda. Temellerinin atıldığı Kasım 1973’ten bu yana üretmekten ve devinimden asla vazgeçmeyen Kronos Quartet’in yenilikçi ve korkusuz bakış açısının, dinleyici kitlesini de önemli ölçüde genişlettiğini söylemek yanlış olmaz.

Jenerasyonlar arası aktarımlar

Web sitelerinde 50 for the Future isimli; yaylı dörtlülerine 21. yüzyıl repertuarının icrası için gerekli becerileri geliştirme ve iyileştirmede rehberlik etmek üzere tasarlanmış 50 çağdaş eserden oluşan çevrimiçi, ücretsiz bir kütüphane sunan ekip, yeni yeteneklerin keşfi ve eğitimine hatırı sayılır destekte bulunuyor. Bu benzeri görülmemiş, nadir girişim üzerinden yeni nesilleri beslerken; besteci Ellen Reid ve Missy Mazzoli tarafından 13-18 yaş arası genç kadın, non-binary ve geleneksel cinsiyet normlarına uyum göstermeyen bestecilere mentorluk yapmak üzere kurulan Luna Composition Lab programının da 2023/2024 dönemi konuk topluluğu olacak Kronos Quartet. Proje kapsamında dörtlü, Haziran 2024’te San Francisco’da gerçekleşecek kayıt ve prömiyer öncesi yeni eserlere hazırlanma aşamasında bursiyerlerle birlikte çalışacak.

İş Kuleleri Salonu’nda gerçekleşecek, çağımızın en saygın orkestralarından birinin yarım asırlık mirasının kutlaması niteliğindeki Five Decades konserinde sahnede olacak ekip şöyle:

David Harrington keman
Hank Dutt keman
John Sherba viyola
Paul Wiancko çello