Pera Film ve 5Harfliler’in “Göz Hizası” film programı kaldığı yerden devam

Pera Film ve 5Harfliler ortaklığıyla düzenlenen Göz Hizası film programı, pandemi gerekçesiyle ertelenen gösterimlerine kaldığı yerden devam ediyor. 7 Mart’ta ilk gösterimini yapan programın tamamı, 3-19 Eylül tarihleri arasında Pera Müzesi Oditoryumu’nda ücretsiz izlenebilecek. 

5Harfliler’in editörlerinden yazar Suna Kafadar küratörlüğünde hazırlanan seçki, şimdiye kadar görsel alanda sıklıkla “bakılan” olarak kodlanmış, yer yer soyutlanarak kutsallaştırılmış, yer yer aşağılanmış ama hep ikiliklere hapsedilmiş kadın bedenleri ve hayatlarına “göz hizasından” bakmaya teşebbüs eden kadınların filmlerine odaklanıyor. Seçkideki filmler, yerleşmiş olan sinematik bakışa ve normlara meydan okuyor; deneysel sinemanın imkânlarıyla yeni bir dünyanın kapılarını aralıyor. Program, feminist bakış açısını benimsemiş sanatçıların 70’lerden beri sinema alanında keşfettiği yolların ve eşi benzeri olmayan deneyimlerinin izini sürüyor.

Jeanne Dielman, Commerce Rıhtımı, 23 numara, 1080 Brüksel (1975)

Göz Hizası seçkisi, Türkiye ve dünyadan farklı kuşakları bir araya getiriyor. Feminist sinema için çok özel bir yere sahip Belçikalı yönetmen Chantal Akerman’ın başyapıtı, günlük yaşamı yavaş yavaş parçalanan bir kadının evrenini, yoğun bir karakter incelemesiyle aktarıyor. Sinema tarihindeki ilk feminist şaheser olarak nitelendirilen film, bir kült klasik hâline geldi ve 20. yüzyılın en iyi filmlerinden biri sayılıyor. 

Sfenks’in Bilmeceleri (1975)

İngiltere’nin en önemli deneysel ve feminist filmlerinden. Laura Mulvey ve Peter Wollen’in görsel bakımdan vurucu ve entelektüel açıdan yoğun bir çalışması. Çoğu kesintisiz dairesel panlar şeklinde çekilmiş bir dizi bölümden oluşan filmde kadınların temsili, anneliğin toplumdaki konumu ve anne-kız ilişkileri ele alınıyor. Kitap gibi bölümlere ayrılan film, görsel haz ve erkek bakışına yaslanmayan bir sinemanın imkânlarını kurcalıyor.

Mesafe Ölçümleri (1988)

Ünlü sanatçı Mona Hatoum’un Mesafe Ölçümleri videosu; aile, yerinden edilme ve kadın cinselliği gibi temaları işlemekte. 15 dakika uzunluğundaki videoda Hatoum, iç savaş sırasında Beyrut’ta yaşayan annesinin kendisine yazdığı mektuplarla fotoğrafları üst üste koyuyor. Arapça el yazısıyla yazılmış mektuplar, videonun anlatımını ve temalarını oluşturuyor; ve savaşın, sürgünün ve yerinden edilmenin yarattığı tahribatları aktarıyor. 

Almanca Şarkı (1995)

Henüz 15 yaşında görsel eserler yaratmaya başlayan Amerikalı sanatçı Sadie Benning, Almanca Şarkı’da başıboş gezinen bir genci, gri akşamüstleri boyunca takip ediyor. Siyah beyaz çekilen bu kısa videoya bağımsız rock grubu Come’ın tınıları eşlik ediyor. Bir kasabanın görünüşte kirli atmosferinde gezinen ve eğlenen bir genci objektifine alan video Super-8 ile çekilmiş.

Tombala (2001)

Filmleri önemli festival ve sergilerde gösterilen, Meksikalı video sanatı duayeni Ximena Cuevas, çoğunlukla çalışmalarında kültürel, politik ve sosyal konuları feminist perspektiften, ironi kullanarak yorumluyor. Tombala’da Cuevas’ın televizyondaki bir talk şova katıldıktan sonra, programın akışına nasıl el koyup her şeyi baş aşağı çevirdiği izleniyor.

Ben ve Nuri Bala (2009)

Seçkinin Türkiyeli yönetmenlerinden Melisa Önel, Ben ve Nuri Bala adlı belgeselde, feminist aktivist Esmeray’ın hikâyesini aktarıyor. Esmeray’ın bir nevi biyografisi olan film; özlem, aidiyet, göç ve şiddet gibi konulara onun hikâyesi üzerinden bakabilmeyi sağlıyor. Ben ve Nuri Bala, Melisa Önel’e göre Esmeray’la ilgili bir belgeselden ziyade, Esmeray’ı anlamaya çalışan, onunla birlikte çekilmiş bir belgesel. 

Kadının Sessiz Dikişi (2014), Yalnız Edimler #4 (2015) ve Yalnız Edimler #6 (2015)

Kısa filmleriyle programda yer alan Nazlı Dinçel, kendi görüntülerini içeren videolarda, boşanma, mastürbasyon, kürtaj gibi konuları tartışmaya açıyor. 

Bütün Mahalleli Duysun (2015)

Türkiye sinemasının değerli kurgucularından Çiçek Kahraman’ın Bütün Mahalleli Duysun adlı video çalışması, mahalle filmlerinde sokağın temsil biçimlerine odaklanıyor ve Yeşilçam sinemasından farklı kadın temsillerinin izini sürüyor. 

Göz Hizası gösterim takvimi şöyle:

3 Eylül Perşembe
18.00 Tombala (8′) + Bütün Mahalleli Duysun (5′) + Almanca Şarkı (5′) + Ben ve Nuri Bala (42’)

11 Eylül Cuma
18.00 Sfenks’in Bilmeceleri (92’)

13 Eylül Pazar
13.00 Jeanne Dielman, Commerce Rıhtımı, 23 numara, 1080 Brüksel (202’)

16 Eylül Çarşamba
18.00 Mesafe Ölçümleri (16’) + Kadının Sessiz Dikişi (’10) + Yalnız Edimler #4 (‘8) + Yalnız Edimler #6 (11’)

19 Eylül Cumartesi
15.00 Sfenks’in Bilmeceleri / 92’

Yazı: Ezgi Karaarslan