Karmaşık ağlar üzerine dünya çapında yapılan çalışmaları biraz daha yakından tanımak üzere 2010 yılından beri düzenlenen Arts, Humanities, and Complex Networks konferansının düzenleyicilerinden Roger Malina ile konuştuk.
Dünyanın her yerinden katılımcılarla, kompleks ağları, sanat ve beşerî, fizikî bilimlerle ilişkilendiren Arts, Humanties, and Complex Networks konferansına, ülkemizden 2012 yılında katılan Burak Arıkan sayesinde daha yakından bakma şansı bulduk. Konuya dair merak ettiklerimiz üzerinden, 2010 yılından beri Boston, Budapeşte, Chicago ve son olarak Kopenhag’da yapılan bu konferansları üç yıldır Texas Üniversitesi’nde sanat tarihçisi olan Maximillian Schich’le birlikte düzenleyen, yine aynı üniversitede fizik profesörü olan ve Leonardo Yayınları’nda editörlüğünü sürdüren Roger Malina ile konuştuk.
Karmaşık Ağ konseptini kendi kelimelerinizle tanımlayabilir misiniz?
Karmaşık bilimler alanı 80’lerde, varlıkların etkileşiminin davranış formasyonu ve belirme biçimini incelerken geliştirildi. Varlıklar arası etkileşimi kontrol eden basit kurallardan öngörülemeyenlerin, yani fenomenlerin geliştirilebilmesinin keşfi ile ortaya çıkan “belirme” konsepti anahtar oldu. Karmaşık Ağ bilimi, bir dizi organize edici prensibi açığa çıkarmış fizik ve matematiğin bilimsel araştırması olarak geliştirildi. Bu derin yapısal anlayış biçimi, pazarlamadan devlet gözetimine, davranış psikolojisinden beşeri bilimler gibi uygulamaların keşfine kadar birçok şeye neden olmuştur.
Sempozyum için pek çok farklı yerden gelen ve karmaşık ağlar üzerine çalışan bu kişilere nasıl ulaşıyor ve nasıl seçiyorsunuz?
Organize eden komite Max Schich, Isabelle Meirelles ve benim. Biz makale önerileri için yıllık bir çağrı yayınlıyoruz. Çok fazla öneri alabiliyoruz ve bunları dikkatle inceletiyoruz. Geçtiğimiz yıl sunulmuş önerilerden sadece yüzde 17’si kabul edildi örneğin… Aynı zamanda konferansa ana konuşmacılar da davet ediyoruz. Sanat ve beşerî bilim alanlarında geniş başlıklar içeren seçimler yapmaya özellikle dikkat ediyoruz. Bu bağlamda tıp alanından bilim insanlarıyla modern müzik teorisyenlerinin etkileşimini görmek ayrıca heyecan vericiydi! Karmaşık Ağ biliminin teknik ve araçları gerçekten disiplinler üstüdür ve disiplinler arası değişim ve projeleri destekler.
Fizik gibi belirli metotlar içeren alanlarla sanatın bir araya geldiği işlerin zorlayıcı tarafları var mı, nasıl değerlendiriyorsunuz? Önümüzdeki 5-10 yıl içinde daha da fazla sanatçının kompleks ağ alanında çalışmasını bekliyor musunuz? İlgi çeken gözlemleriniz nelerdir?
Şu an sempozyumdaki bütün sunumları, illüstrasyonları koyduğumuz, ahcncomapanion.info adında bir web sitemiz var. Bunun yanısıra Sanat, Beşerî Bilimler ve Karmaşık Ağlar (Art, Humanities, and Complex Networks) adı altında, büyüyen sunum koleksiyonunun bir yıllık malzemesini kapsayan, Amazon’da da bulabileceğiniz bir e-kitap yayımlayacağız. Karmaşık Ağlar’ın yapısı ve içeriğinin temsilinin bütün çarpıcı yönlerini icat eden sanatçı Santiago Ortix tarafından sunulan çok enteresan bir çalışma var. Manzara ressamlığının yeni bir formu olarak hayal edilebilir. Bir diğer enteresan şey de, bilimsel görselleştirme çalışmasının doğal olarak yeni sanat yapma formlarına neden olması. Sanatçıların yaptıkları şeylerden birinin de doğrudan duyularıyla, yani göz ve kulaklarıyla topladıkları verileri alarak anlam ve yorum içeren sunumlara dönüştürmek olduğunu hepimiz anlayabiliyoruz. Bugün sanatçılar üç boyutlu görsel ortamlardan interaktif ekranlara, bilimsel veriyi anlam ve yorum içeren betimlemelere dönüştüren her türlü yeni formu keşfediyor. Filmin normal bir sanat alanı hâline gelmesi nasıl yıllar aldıysa, sanatçıların bu yeni formları kalıcı etkisi olacak biçim ve içeriklere dönüştürmeleri de zaman alacaktır.
Ağlar içinde toplanan bilginin son on yılda hızlıca geliştiğinin söyleyebiliriz. Bilginin farklı kaynakları ve merkezleri nelerdir?
UT Dallas’taki bir profesörümüz, Prof. Cindy Shen, sosyal bilimsel denilen bu yeni alanda çalışıyor. Kendisi örneğin, çok popüler olan bilgisayar oyunlarında yer alan milyonlarca oyuncunun bilgisini kullanıyor. Sosyal ağ formasyonu üzerine çalışabiliyor, ama aynı zamanda internet üzerindeki sosyal ağların doğasını fiziksel dünyadaki sosyal ağlarla da karşılaştırabiliyor. Bu sayede birbirleriyle ne kadar yakın bir ilişki içinde oldukları, ve sosyal psikolojinin internet üzerinden yürütülen bilimsel araştırmasının fiziksel dünyadaki insan davranışını daha iyi anlamak için kullanılabilir olduğu ortaya çıkıyor. Fiziksel dünyadaki trend ve şekilleri belirlemek için online verileri analiz eden, büyüyen bir saha var. Bir dahaki konferans California Üniversitesi, Berkeley’de olacak. Herkesi sunum önerileri için destekliyoruz.
